Buông xuôi toàn bộ

Vadan, robot vô hồn không thể buông xuôi được. Và những người thấy rất khó buông xuôi đều là robot vô hồn. Để buông xuôi, hiểu biết lớn được cần tới, thông minh lớn.

Bạn sẽ ngạc nhiên mà biết rằng người càng ngu, càng ít có khả năng buông xuôi. Kẻ ngốc không thể buông xuôi được, mặc dầu những người không thể buông xuôi được vẫn nghĩ họ là rất thông minh và đó là lí do tại sao họ không buông xuôi. Nhưng bạn đã bao giờ nghe nói về bất kì kẻ ngốc nào buông xuôi chưa? Người khờ dại không thể buông xuôi được, người chậm phát triển tinh thần không thể buông xuôi được.

Thông minh cao nhất được cần để buông xuôi – để thấy ra vấn đề là “Mình đã chạy theo vòng tròn rồi. Nếu mình liên tục phụ thuộc vào bản thân mình, mình sẽ liên tục chạy theo cùng vòng tròn lặp đi lặp lại mãi.” Khả năng duy nhất để thoát ra khỏi bánh xe là nắm tay ai đó khác, ai đó ở bên ngoài cái vòng luẩn quẩn. Nhận hỗ trợ, đó là điều buông xuôi là gì.

Suốt nhiều thời đại người ta đã từng nghĩ rằng người thông minh không thể buông xuôi được, rằng chỉ kẻ khờ dại mới buông xuôi. Điều đó không phải như vậy. Nghiên cứu hiện đại nói cái gì đó khác: chính là chỉ những người rất rất thông minh mới có thể buông xuôi được. Người khờ dại tin, nhưng không buông xuôi. Người thông minh buông xuôi, không tin. Và khác biệt là lớn lao.

Bạn có thể tin mà không buông xuôi; thế thì niềm tin chỉ là việc nói đãi bôi. Bạn nói có trên bề mặt, và sâu bên dưới bạn liên tục làm bất kì cái gì bạn đang làm.

Đã buông xuôi nghĩa là bạn đã nói có từ chu vi tới chính cốt lõi. Bạn đã trở thành cái có từ trung tâm tới chu vi. Chỉ có một phẩm chất của tâm thức: có. Và ngay lập tức, trong cái có này, bạn đi ra khỏi bản ngã – vì bản ngã tồn tại trên cái không, bản ngã được nuôi dưỡng trên cái không. Bạn càng nói không, bản ngã càng được làm mạnh hơn. Không là thức ăn cho bản ngã; có là thức ăn cho vô ngã.

Đó là hiện tượng đơn giản! Nhưng chỉ những người rất rất thông minh mới có thể hiểu được nó.

Bạn có quan sát không? Bất kì khi nào bạn nói không, bạn cảm thấy rất rõ ràng là bạn hiện hữu. Đó là lí do tại sao mọi người thích thú nói không. Khi không có nhu cầu, ngay cả vậy họ sẽ nói không. Đứa trẻ hỏi người mẹ, “Con có thể ra ngoài chơi được không?” và cô ấy nói, “Không!” Bây giờ không có nhu cầu nói không. Và cô ấy biết hoàn toàn rõ rằng đứa con sẽ không nghe lời. Và đứa con cũng biết hoàn toàn rõ rằng nếu nó tạo ra hờn dỗi nào đó cô ấy sẽ nói có, cho nên nó tạo ra cơn hờn dỗi nào đó. Nhưng người mẹ nói không. Cô ấy cảm thấy thoải mái bởi việc nói không. Và thế là đứa trẻ bắt đầu nói không với người mẹ, vì đó là cách nó tạo ra bản ngã của nó.

Đó là lí do tại sao bố mẹ và con cái bao giờ cũng trong xung đột. Thầy giáo và học sinh bao giờ cũng trong xung đột. Các đại học không ngẫu nhiên bùng cháy trên khắp thế – xung đột là ở chỗ thầy giáo nói không và sinh viên nói không. Tranh đấu của hai cái không. Chồng và vợ đang liên tục tranh đấu – tranh đấu của hai cái không. Và từng người đều phải nói không. Và bản ngã cảm thấy rất tổn thương. Quan sát mà xem: bất kì khi nào bạn phải nói có, có cảm giác rằng bạn bị thua, người kia là người thắng. Thế rồi bạn cố gắng tìm ra tình huống mà bạn có thể lại nói không và vẫn còn với cái không của bạn và ép buộc cái có lên người khác.

Đây là cách bản ngã tồn tại. Ngày đứa trẻ biết cách nói không là sự bắt đầu của bản ngã. Trước đó đã có hồn nhiên nguyên thuỷ. Trước đó đứa trẻ đã trong tin cậy; nó không có ý tưởng nào về nó là ai. Đã có im lặng hoàn toàn và an bình và vui vẻ và mở hội. Ngày nó nói không, cái gì đó đóng lại; nó trở nên phòng thủ, nó tạo ra áo giáp. Và bây giờ nó bắt đầu nói nhiều không nhất có thể được.

Nếu bố mẹ nói, “Không hút thuốc,” nó sẽ hút thuốc. Nếu bố mẹ nói, “Không làm cái này,” nó sẽ phải làm cái đó. Sự nổi dậy đã bắt đầu. Nó phải trở thành bản ngã.

Buông xuôi nghĩa là: bạn đã sống qua bản ngã và bạn đã thấy cái vô tích sự của nó, bạn đã thấy cái khổ sở cùng cực của nó. Bạn đã sống qua bản ngã và bạn biết rằng bạn đã không có khả năng sống qua nó. Nó không cho phép bạn sống, vì nó không cho phép bạn bất kì sự mở rộng nào. Nó làm cho bạn ngày càng nhỏ đi, nhỏ đi và nhỏ đi; nó nhốt bạn lại ngày càng sâu hơn. Nó để bạn vào trong trạng thái không cửa sổ, mọi sự mở ra đều biến mất. Bạn bắt đầu sống trong một loại nấm mồ. Buông xuôi có nghĩa là nhìn thấy điều này! Và thế thì phải tìm ra người mà cùng với người đó sẽ dễ dàng nói có hơn, người đã có thoáng nhìn về con người thực và với người đó yêu đã xảy ra, người đã trở thành yêu.

Nếu bạn có thể tìm thấy một người mà với người đó bạn có thể nói có một cách dễ dàng, bạn đã tìm ra thầy của bạn. Đây là tiêu chí cho cách người ta phải quyết định rằng người ta đã bắt gặp thầy: nếu bạn có thể nói có một cách dễ dàng, đơn giản, hồn nhiên. Sự hiện diện của người này làm cho bạn cảm thấy nói có. Không trở thành khó – cho dù bạn muốn nói không từ thói quen và cấu trúc cũ, bạn ngần ngại, bạn thấy thật khó nói. Và có tới một cách dễ dàng, như trận lụt. Và bất kì khi nào bạn nói có, niềm vui lớn nảy sinh; và bất kì khi nào bạn nói không, bạn cảm thấy khổ lớn lao, dường như bạn đã làm hại bản thân bạn.

Bất kì khi nào bạn đã tìm ra một người mà với người đó điều này bắt đầu xảy ra, bạn đã tìm ra thầy. Thế thì quên toàn thế giới đi, quên điều họ nói về thầy! Bạn đã tìm ra thầy. Ông ấy có thể không phải là thầy cho người khác, nhưng ông ấy là thầy cho bạn. Biến mất vào trong ông ấy đi.

Robot không bao giờ có thể buông xuôi, thậm chí không buông xuôi một phần. Chỉ người cực kì thông minh mới có thể buông xuôi. Và, tất nhiên, lúc ban đầu nó là một phần; dần dần, người ta thu được ngày càng nhiều dũng cảm hơn. Người ta càng nếm trải niềm vui của nó người ta càng phiêu lưu, thám hiểm vào trong nó. Và con người của cực kì thông minh buông xuôi một cách toàn bộ.

Trong buông xuôi đó, bản ngã biến mất. Không phải là trong buông xuôi đó bạn trở thành nô lệ cho thầy đâu – không có ai làm bạn thành nô lệ cả. Thực ra, vì không có ai làm bạn thành nô lệ, đó là lí do tại sao bạn đã cảm thấy tuyệt vời thế trong việc nói có với người này. Nếu có ai đó làm cho bạn thành nô lệ bạn chắc đã tự nhiên cảm thấy không thể nào nói có được. Bản ngã của người đó đã xúc phạm bản ngã bạn. Có tương tác tinh tế giữa các bản ngã.

Nếu người này đã giúp bạn buông xuôi, điều đó đơn giản nghĩa là đã không có ai xúc phạm bạn. Đã có yêu thuần khiết, đã không có ai cố sở hữu bạn. Bạn không bị làm cho sợ hãi. Và một khi bạn đã buông xuôi bản ngã, bạn sẽ ngạc nhiên rằng không có ai nắm quyền sở hữu bạn – bản ngã đã biến mất. Thầy và người buông xuôi chỉ là phương cách. Bạn đã đạt tới hồn nhiên nguyên thuỷ. Bây giờ bạn có thể đi theo cách riêng của bạn.

Khi thầy thấy rằng bạn đã buông xuôi một cách toàn bộ, thầy làm cho bạn tự do tuyệt đối. Thầy nói, “Giờ không có nhu cầu, giờ không có vấn đề buông xuôi.” Một khi đã buông xuôi, thế thì không có nhu cầu về bất kì buông xuôi nào. Nhu cầu về buông xuôi là vì bản ngã – một khi bệnh đã biến mất, thuốc phải bị vứt đi. Tự bản thân thầy lấy nó đi.

Và thế thì bạn tự do với bản ngã và tự do với vô ngã. Đó là điều Nhất Hưu gọi là trống rỗng thực: bạn là trống rỗng mọi thứ và trống cả tính trống rỗng nữa. Bản ngã đã mất đi và vô ngã cũng đã mất đi. Bây giờ không có ai cả… cái không tuyệt đối. Và sự thuần khiết của nó và phúc lành của nó là tới mức nếu bạn không nếm trải nó trong cuộc đời này, bạn đã làm phí hoài cuộc đời lần nữa.

Từ “Coi nó là dễ”, T.1, Ch.8 Tìm ma