Ngày xưa có một người đứng trên đỉnh núi.
Những chuyện này là biểu dụ. Cố đi vào trong biểu dụ của chúng. Một người đang đứng trên núi cao ngụ ý người này đã đạt tới. Núi cao ngụ ý núi của sự sống và sự tồn tại. Người đứng trên núi cao ngụ ý người quan sát trên núi, người có thể nhìn khắp xung quanh. Mọi thung lũng và mọi con đường dẫn tới đỉnh núi là ở trước người đó. Mọi thứ là sẵn có từ đó; cái nhìn là toàn bộ, mọi hướng là sẵn có. Khi bạn ở trong thung lũng bạn không thể có cái nhìn rộng, khi bạn ở trên đường bạn không thể thấy con đường của bạn, bạn không thể thấy những người khác đang đi trên những con đường khác – một cách tự nhiên. Bạn bị giới hạn vào một không gian rất chật hẹp. Bạn càng chuyển lên cao, không gian càng trở nên lớn hơn.
Khi bạn đi tới đỉnh cao nhất, khi bạn đi tới đỉnh Everest, khi bạn đang đứng ở đó, toàn thể Himalayas là sẵn có. Bạn không chỉ có thể thấy con đường qua đó bạn đã du hành, bây giờ bạn có thể thấy mọi con đường, mọi con đường có thể đi tới đỉnh. Bây giờ bạn thậm chí có thể thấy những người đã đối kháng với bạn, hay những người bạn đã đối kháng. Họ cũng đang du hành, di chuyển; hướng tới cùng đỉnh. Bây giờ bạn có thể thấy vì cái nhìn từ chiều cao này là toàn bộ. Bây giờ mọi phân biệt biến mất, mọi triết lí bị loại bỏ, mọi đồng nhất là vô nghĩa. Con người là tự do vì cái nhìn của người đó là đầy đủ.
Ngày xưa có một người đứng trên đỉnh núi.
Núi này là của nhận biết, núi này là của thiền – núi thiền.
‘Ba lữ khách đi qua từ khoảng cách xa, để ý thấy người đó…’
Đây là ba lữ khách tôi đã nói tới – ba phân chia của con người.
‘Ba lữ khách đi qua từ khoảng cách xa…’
Một cách tự nhiên, họ là rất xa với đỉnh núi, do đó luận cứ nảy sinh. Khoảng cách lớn tới mức họ chỉ có thể đoán, suy diễn.
‘Ba lữ khách đi qua từ khoảng cách xa, để ý thấy người đó và bắt đầu tranh cãi về người đó.
Vâng, nhiều người trong các bạn đôi khi đã để ý tới Phật và nhiều người trong các bạn đã để ý tới Christ; nhiều người trong các bạn đã bắt gặp một Mahavira hay Zarathustra – và các bạn đã tranh cãi nhiều về họ. Nhưng có khoảng cách lớn. Khi tôi nói khoảng cách tôi không ngụ ý khoảng cách vật lí, không thể có khoảng cách vật lí chút nào.
Điều đó liên tục theo cách này – khoảng cách là mênh mông. Cho nên khi tôi nói ‘khoảnh cách’ tôi không ngụ ý khoảnh cách vật lí. Bạn đã bắt gặp một Phật hay một Christ hay một Raman hay một Ramakrishna – vâng, bạn đã bắt gặp – và bạn có thể đã gặp họ rất gần, nhưng dầu vậy bạn đã tranh cãi về họ. Họ đang đứng ở đâu đó xa xăm trên núi xa và bất kì cái gì bạn nói đều không liên quan vì nó toàn là việc đoán.
Ba lữ khách đi qua từ khoảng cách xa, để ý thấy người đó và bắt đầu tranh cãi về người đó.
Đó là mọi điều chúng ta làm về chư phật – chúng ta tranh cãi, ủng hộ và chống đối. Và mọi điều chúng ta nói về họ là vô nghĩa. Dù bạn ca ngợi hay bạn kết án họ đều không tạo ra khác biệt. Mọi ca ngợi của bạn là vô nghĩa, mọi kết án của bạn là vô nghĩa – vì bạn không thể thấy được cái gì đã xảy ra cho vị phật. Để thấy điều đó, bạn sẽ phải trở thành phật.
Không có cách nào để thấy tính chủ thể của ai đó khác như đối thể; nó không sẵn có cho tâm trí đối thể. Nó toàn là hiện tượng bên trong, nó là lãnh thổ bên trong tới mức bạn không thể thấy được nó từ bên ngoài. Bạn phải đi vào trong nó, bạn phải là nó.
Họ tranh cãi và họ tranh cãi.
Một người nói, ‘Ông ấy có lẽ bị mất con vật yêu thích.’
Đó là lí trí, bao giờ cũng nghĩ về vật sở hữu: về nhà, về xe, về con vật, về nông trại, về cơ xưởng, về tiền, về quyền và danh. Đó là lí trí. Lí trí là kẻ tích trữ, lí trí là kẻ keo kiệt. Nó bao giờ cũng nghĩ về việc sở hữu, việc có.
Đây là câu chuyện tượng trưng, biểu dụ. Người thứ nhất nói, ‘Ông ấy có lẽ bị mất con vật yêu thích‘ – đó là mọi điều lí trí có thể nghĩ tới.
Nếu bạn nhìn một thiền nhân đang ngồi im lặng và bạn là người bị giới hạn vào lí trí, bạn sẽ nghĩ người đó đang làm gì? Bạn sẽ nghĩ rằng có thể người đó đang lập kế hoạch cho một cơ xưởng mới hay nghĩ về cách thắng cuộc bầu cử hay cách có số dư ngân hàng lớn hơn – đó là mọi điều bạn có thể nghĩ tới. Đó là điều bạn nghĩ tới. Nếu bạn ngồi im lặng bạn sẽ nghĩ về cái gì? Đó là điều bạn sẽ suy diễn về ai đó khác. Không có cách khác. Bạn vẫn còn bị giới hạn vào lời của bạn. Ngay cả khi bạn nói cái gì đó về ai đó khác bạn đang nói nó chỉ về bản thân bạn.
Người này đang nói, ‘Ông ấy có lẽ bị mất con vật yêu thích.’ Nếu người này đã từng đứng đó điều này chắc đã là nguyên nhân – anh ta đã mất con bò của mình và anh ta đang đứng nhìn trên đỉnh núi để cố thấy con bò ở đâu. Có thể con bò đã đi lạc lối. Để tìm con bò anh ta sẽ trèo lên núi – nhưng không vì lí do nào khác. Ngay cả khi anh ta đang đứng trên Everest anh ta sẽ tìm con bò bị lạc – ngay cả ở đó anh ta sẽ không tìm Thượng đế, nhớ lấy.
Người này nói người kia phải đang tìm con vật yêu mến của người đó – anh ta đang nói cái gì đó về bản thân anh ta. Nếu như anh ta đã đứng ở đó anh ta chắc đã ở đó chỉ nếu anh ta bị mất con vật của mình. Chỉ thế thì anh ta sẽ đi lên chiều cao đó.
Nhiều người tới tôi và họ hỏi, ‘Nếu chúng tôi thiền điều đó sẽ có ích lợi trong thế giới không?’ Cho dù họ tới thiền họ đang hỏi liệu nó sẽ có ích lợi, sinh lời, trong thế giới không. ‘Tôi đang trải qua những khó khăn tài chính,’ ai đó nói. ‘Nếu tôi thiền điều đó sẽ giúp cho tôi thoát khỏi việc đó không?’ Cho dù bạn đi lên núi, bạn đi với trò chơi money-mania.
Đây là lí trí, đây là cái đầu. Đầu là thứ ngu xuẩn nhất trong con người bạn vì nó quan tâm tới các thứ ngu xuẩn, với rác rưởi. Không cái gì là có giá trị trôi qua đầu bạn. Nó là đồ đồng nát.
Người khác nói, ‘Không, ông ấy có lẽ đang tìm bạn của ông ấy.’
Đây là con người của tim; đây là biểu dụ cho tim. Anh ta nói, ‘Không, không vì của cải, người đó đang tìm bạn của mình.’ Có việc nghiêng về tim, yêu, tình bạn, từ bi. Có thể một người bạn bị lạc. Người này đang biểu lộ cái gì đó về bản thân anh ta, đây là suy nghĩ theo tim. Tim có từ bi hơn đầu; đầu là rất khắc nghiệt.
Đầu là hung hăng, đầu là kẻ cưỡng đoạt. Và chúng ta đã được huấn luyện là những kẻ cưỡng đoạt vì chúng ta đã được huấn luyện chỉ trong đầu – tham vọng, bản ngã, hung hăng. Mọi hệ thống giáo dục của chúng ta đều chuẩn bị cho chúng ta cưỡng đoạt – làm sao cưỡng đoạt thiên nhiên, làm sao cưỡng đoạt người khác, làm sao cưỡng đoạt mọi người, làm sao là hung hăng và làm sao chứng tỏ rằng bạn là Alexander Đại đế hay Adolf Hitler hay kẻ ngu khác nào đó. Mọi giáo dục đều dạy tham vọng và tham vọng là cưỡng đoạt – đó là lí do tại sao tôi nói đầu là kẻ cưỡng đoạt.
Tim có từ bi hơn, có thơ ca hơn, là biểu dụ hơn, có chút ít tình yêu, tình bạn. Người thứ hai nói, ‘Không, ông ấy có lẽ đang tìm bạn của ông ấy.’ Một người bạn bị lạc. Người này đang nói về bản thân người này, ‘Nếu như mình phải đi tới núi đó mình sẽ không đi tìm tài sản của mình, mình sẽ chỉ đi tới điểm đó, mình sẽ chỉ nhận rắc rối chừng nấy nếu điều đó phải được làm cho người bạn. Vâng, mình có thể làm chừng nấy hành trình nhưng chỉ cho người bạn, chỉ cho tình yêu.’
Người thứ ba nói, ‘Ông ấy ở đó chỉ để tận hưởng không khí trong lành.’
Đó là tính dục. Tính dục là vui vẻ, đùa giỡn. Cố hiểu điều đó đi. Bạn đã quay tính dục của bạn cũng vào trong công việc. Mọi người làm tình dường như nó phải được làm như bổn phận. Có những mahatmas – chẳng hạn, Mahatma Gandhi – người nói làm tình chỉ khi bạn muốn sinh con. Bây giờ đây là cái đầu chi phối, cố chi phối dục. Cho nên làm tình chỉ khi bạn muốn sinh con. Dường như tính dục không có chức năng khác, dường như tính dục chỉ là như cơ xưởng – khi bạn muốn sinh con, tốt, đi vào trong nó một cách có bổn phận, hoàn thành nó một cách khéo léo, và được kết thúc với nó.
Nhưng về căn bản chức năng của tính dục là vui chơi, nó là niềm vui vô cùng. Nó là chơi đùa, nó không phải là kinh doanh, nó không phải là công việc. Nó là chơi đùa vô cùng, nó là chơi đùa khắp. Nó là việc hạnh phúc với năng lượng của bạn, nó là chia sẻ, nó là mở hội.
Cho nên người thứ ba nói, ‘Ông ấy ở đó chỉ để tận hưởng không khí trong lành.’ Điều đó là tuyệt đối ngu xuẩn ngay đầu tiên. Chỉ để tận hưởng không khí trong lành sao? Những người như Mahatma Gandhi, ngay cả khi họ đi dạo họ cũng không đi chỉ vì niềm vui của nó – họ đi vì lí do sức khoẻ. Đó là tâm trí kinh doanh – mọi nơi đều là tâm trí kinh doanh. Họ đi vì sức khoẻ của họ.
Và nhớ, điều này lắng đọng cho những thứ rất, rất nhỏ. Đừng lắng đọng vì thứ nhỏ như vậy. Sức khoẻ là sản phẩm phụ. Nếu bạn đi vì không khí trong lành, sức khoẻ sẽ xảy ra; không cần lo nghĩ về nó, không cần làm ra mục đích về nó. Bạn chỉ tận hưởng không khí trong lành, tận hưởng mặt trời, tận hưởng trời, chỉ tận hưởng việc bước đi và chạy, và sức khoẻ sẽ xảy ra như sản phẩm phụ. Bạn không cần tìm nó. Nếu bạn tìm nó bạn sẽ bỏ lỡ toàn thể sự việc. Thế thì nó sẽ là công việc, bạn phải làm nó – và bạn sẽ không tận hưởng nó.
Không ai tận hưởng tập luyện, nhớ điều đó. Đừng bao giờ làm bất kì tập luyện nào. Tận hưởng nó đi, đừng làm nó như mọi bài tập luyện. Chính từ này là bẩn. Tập luyện sao? Múa, hát, chạy, bơi, nhưng đừng làm tập luyện. Tập luyện tới từ cái đầu, múa tới từ trung tâm dục mà là trung tâm có nghĩa nguyên thuỷ nhất trong bạn. Chính nền tảng của bạn được đặt dưới đó. Đầu là kẻ tới muộn. Trước khi đầu tới, tim đã tới; trước khi tim tới, dục đã tới.
Bạn đã được sinh ra trong tính dục. Bố và mẹ bạn đã làm tình khi bạn được thụ thai. Chuyển động đầu tiên của bạn trong thế giới là qua dục và chuyển động cuối cùng của bạn ra khỏi thế giới này cũng sẽ là qua dục. Khi năng lượng dục mà bố và mẹ bạn cho bạn bị kết thúc, bạn sẽ chết. Trong bẩy mươi năm bạn vận hành trên nó, nó là sức mạnh của bạn. Dần dần nó bị tiêu tán đi, một ngày nào đó nó biến mất – và bạn chết, bạn lại biến mất. Bạn sẽ phải đợi lần nữa cho ai đó khác làm tình để cho bạn có thể đi vào bụng mẹ khác nào đó. Chính là qua yêu mà bạn tới. Yêu là cánh cửa qua đó chúng ta đi vào sự tồn tại và yêu là cánh cửa qua đó chúng ta đi ra. Dục là kẻ tới đầu tiên; đầu tới rất muộn. Dục vẫn còn là tầng ngầm của chúng ta; đầu giống như gác mái.
Người thứ ba nói, ‘Ông ấy ở đó chỉ để tận hưởng không khí trong lành.’
Ba lữ khách không thể đồng ý được và liên tục tranh cãi…
Họ không bao giờ đồng ý, họ không thể đồng ý được.
…và liên tục tranh cãi tới khoảnh khắc họ lên tới đỉnh núi.
Chỉ trên đỉnh núi tranh luận mới dừng lại, không bao giờ trước đó – vì chỉ khi bạn bắt đầu đối diện với thực tại như nó vậy thì tranh luận mới dừng lại, bằng không phỏng đoán tiếp diễn. Khoảng cách giữa thực tại và bạn càng dài, tranh cãi, triết lí càng có đó. Khoảng cách này càng ngắn, tranh cãi càng ít. Khi bạn tới mặt đối mặt, khi bạn đương đầu, tranh cãi dừng lại. Khi họ đi tới người đang đứng đó, tranh cãi đã dừng lại.
Một người trong số họ hỏi: ‘Ông bạn ơi, đứng trên núi này, ông không bị mất con vật yêu thích chứ?’ ‘Không, thưa ông, tôi đã không mất nó.’
Tranh cãi phải dừng lại nhưng thói quen vẫn tiếp tục. Bây giờ họ không còn tranh cãi; chẳng ích gì vì bạn có thể hỏi thẳng – cho nên phỏng có ích gì mà tranh cãi? Nếu bạn có thể nhìn thẳng phỏng có ích gì mà tranh cãi và đoán thêm nữa?
Nhưng dầu vậy thói quen cũ vẫn tiếp tục. Thay vì hỏi ông ấy đang làm gì, người thứ nhất hỏi, ‘Ông bạn ơi, đứng trên núi này, ông không bị mất con vật yêu thích chứ?‘ Thói quen cũ còn dai dẳng tới tận cùng. Ngay cả khi chẳng có vấn đề gì, khi bạn có thể hỏi trực tiếp ông ấy đang làm gì, tâm trí sẽ không tới thực tại một cách trực tiếp – nó đi theo cách gián tiếp, qua thói quen cũ. Nó có hình tướng và lề thói riêng của nó. Người này vẫn đang cố chứng minh rằng anh ta là đúng. Nhớ, ngay cả khi bạn đang đối diện với Thượng đế bạn sẽ vẫn cố gắng – ‘Ki tô giáo của tôi là đúng, Hindu giáo của tôi là đúng, Hồi giáo của tôi là đúng.’ Bạn cũng sẽ hỏi Thượng đế, ‘Thưa ngài, ngài không thực sự là Thượng đế Ki tô giáo sao?’ Bạn sẽ vẫn mang sách Phúc âm của bạn và bạn sẽ cố làm cho Thượng đế nói, ‘Đúng, ta là Thượng đế của sách Phúc âm.’ Và người Hindu sẽ hỏi, ‘Thưa ngài, bây giờ tôi đang đứng trước ngài, chẳng phải là chính ngài đã viết ra Vedas, rằng ngài là Thượng đế thực của người Hindus đó sao?’ vân vân và vân vân…
Một người trong số họ hỏi: ‘Ông bạn ơi, đứng trên núi này, ông không bị mất con vật yêu thích chứ?’ ‘Không, thưa ông, tôi đã không mất nó.’
Khi bạn không hỏi câu hỏi trực tiếp một cách tự nhiên bạn lấy câu trả lời phủ định – nhớ điều này. Thiền nhân nhấn mạnh rất nhiều vào việc là trực tiếp. Nếu bạn hỏi trực tiếp bạn nhận được kinh nghiệm khẳng định; nếu bạn hỏi gián tiếp, một cách tự nhiên bạn nhận được câu trả lời gián tiếp, câu trả lời có liên quan. Bạn đã không hỏi, ‘Ông đang làm gì?’ bạn hỏi, ‘Ông đang tìm con vật sao?’ và một cách tự nhiên người này nói, ‘Không, thưa ông.’
Đừng bao giờ hỏi về thực tại bằng bất kì câu hỏi gián tiếp nào và đừng bao giờ hỏi về thực tại bằng bất kì định kiến nào, bằng không bạn sẽ nhận được ‘không’. Hỏi trực tiếp đi. Bỏ tâm trí của bạn, bỏ mọi định kiến của bạn, các giả định trước, các triết lí và hỏi trực tiếp. Đó là điều Thiền ngụ ý bởi ‘nhìn trực tiếp vào bản chất mọi thứ.’
Người khác hỏi: ‘Ông không lạc bạn ông chứ?’ ‘Không, thưa ông, tôi cũng không lạc bạn tôi.’
Người thứ hai đã không học từ người thứ nhất – người đã nhận được câu trả lời phủ định. Chúng ta ngu thế chúng ta không học. Chúng ta liên tục kiên trì trong thói quen của chúng ta. Bây giờ người thứ hai này đáng phải học không hỏi câu hỏi gián tiếp nhưng anh ta lại hỏi câu hỏi gián tiếp. Người Ki tô giáo đã thất bại, thế rồi tới người Hindu, và người đó sẽ thất bại, và người Mô ha mét giáo, và người đó sẽ thất bại, và người Jaina, và người đó sẽ thất bại. Và họ sẽ liên tục lặp lại cùng sai lầm.
‘Không, thưa ông, tôi cũng không lạc bạn tôi.’
Lữ khách thứ ba hỏi: ‘Ông không ở đây để tận hưởng không khí trong lành sao?’
Người thứ ba, thay vì học từ hai người đầu, phải hi vọng rằng bây giờ có khả năng nhiều hơn cho anh ta là đúng – một cách tự nhiên, một cách logic. Bởi vì hai người đã được trả lời là không, anh ta phải tới gần hơn. Khả năng khác nào có đó? Chỉ có ba khả năng: lí trí đã thất bại, xúc cảm đã thất bại, bây giờ chỉ có một khả năng – rằng tính dục sẽ thành công. Con đường của tri thức đã thất bại, con đường của sùng kính đã thất bại, bây giờ chỉ có một con đường còn lại – mật tông. Mật tông sẽ thành công.
Người thứ ba phải rất hi vọng. Anh ta gần như được thừa nhận – người này có thể nói cái gì khác? Anh ta phải thừa nhận. Nhưng bạn không bao giờ biết thực tại. Thực tại là bao la thế nó không bao giờ bị giới hạn vào bất kì con đường nào, nó không bao giờ bị giới hạn vào bất kì phát biểu nào về nó. Thực tại là toàn bộ tới mức không một phần riêng nào của bạn có thể tuyên bố nó được. Người thứ ba đã không học rằng hai phần mà là láu lỉnh nhất đã thất bại. Lí trí, cái là láu lỉnh nhất trong ba điều này và cái đã từng suy nghĩ và suy nghĩ trong nhiều thế kỉ và tạo ra triết lí lớn, đã thất bại. Và tim, cái cao hơn dục, gần đầu hơn dục, chỉ ở ngay giữa hai điều này, đã thất bại.
Và, tất nhiên, khi bạn ở giữa hai điều này bạn nhiều hiểu biết hơn vì bạn là ở giữa, trung bình vàng. Bạn có thể nhìn cả hai phía, bạn không là người cực đoan. Bạn có thể thấy cái đầu và bạn có thể thấy dục vì bạn ở ngay chỗ giữa. Cái đầu không thế thấy dục chút nào, tim lại đứng ở giữa. Nhưng tim có thể thấy cả hai cách cho nên có nhiều khả năng hơn cho tim là khôn hơn đầu. Đầu là nhiều am tường hơn, tim là khôn hơn – nhưng ngay cả anh chàng khôn hơn cũng đã thất bại. Và dục, cái không có thông minh, cái không có khả năng là khôn, là khôn như tim…. Nhưng đôi khi việc xảy ra là nơi thiên thần sợ bước lên, kẻ ngu cứ đâm đầu đi.
Lữ khách thứ ba hỏi: ‘Ông không ở đây để tận hưởng không khí trong lành sao?’ ‘Không, thưa ông.’ ‘Thế thì ông đang làm gì ở đây, vì câu trả lời của ông là không với mọi câu hỏi của chúng tôi?’
Tất cả họ phải đã cùng nhau hỏi. Đây đáng phải là điều đầu tiên nhưng nói tới cuối cùng.
Người trên núi đáp: ‘Tôi chỉ đứng.’
‘Tôi chỉ hiện hữu. Tôi không làm bất kì cái gì dù là bất kì cái gì.’ Người này đơn giản nói, ‘Tôi là trung tâm của tam giác đó.’
Chỉ đứng. Đây là điều thiền là gì. Không làm bất kì cái gì chút nào – không nghĩ, không cảm, không trong dục vọng; không trong thân thể, không trong tim không trong đầu – không bị giới hạn ở bất kì chỗ nào, chỉ đứng ở trung tâm của tam giác.
Tam giác là ba ngôi, ba mặt của Thượng đế, và trong trung tâm là bản thân Thượng đế. Thượng đế không làm bất kì cái gì, Thượng đế chỉ hiện hữu. Hiện hữu là hiện hữu trong thiền. Và khi bạn đã tới trung tâm này cả ba lữ khách dần dần bắt đầu hỏi câu hỏi trực tiếp.
Câu chuyện này kết thúc ở đây vì câu chuyện này thực sự kết thúc ở đây – nó không thể đi thêm được nữa. Ba người đó phải đã rơi vào im lặng. Họ đã không quan niệm được khả năng này chút nào. Đây là khả năng thứ tư – người Hindu gọi nó là turiya, cái thứ tư – mà không thể được quan niệm bởi hoặc lí trí hoặc bởi tim hoặc bởi dục, nó không thể được quan niệm chút nào. Nó có thể được sống nhưng nó không thể được quan niệm. Không có cách nào nhìn nó từ bất kì góc nào. Khi mọi góc đều bị bỏ đi, khi bạn tuyệt đối trần trụi, không có bất kì định kiến nào, không có bất kì quần áo nào, khi bạn là tuyệt đối im lặng, thế thì bạn thấy.
Nghe thấy ‘Tôi chỉ đứng’ này cả ba trung tâm phải đã rơi vào im lặng. Chúng thậm chí đã không mơ về điều này. Không con vật, không bạn bè, không niềm vui của không khí trong sạch, không cái gì thuộc loài này – điều này phải đã là cú sốc. Khi bạn đạt tới trong thế giới thiền lần đầu tiên, mọi trung tâm của bạn đều bị sốc trong im lặng. Lí trí rơi vào yên tĩnh, lời không còn chuyển động; đầu rơi vào yên tĩnh, tình cảm không còn che mờ bạn; dục rơi vào yên tĩnh, không còn hứng dục nảy sinh. Thấy chân lí tất cả trở thành im lặng.
Phát biểu này ‘Tôi đang chỉ đứng’ là định nghĩa của thiền. Một khi bạn đã đi tới điểm này bạn đã trở nên hài hoà bên trong. Đây là bước đầu tiên, phần yoga của nó, phần Gurdjieff của nó, phần nỗ lực của nó, phần ý chí của nó. Thế thì việc tiếp xảy ra theo cách riêng của nó, bạn không cần làm bất kì cái gì. Điều tiếp là sự xảy ra, điều đầu tiên là việc làm.
Bạn phải du hành đủ xa để đi tới núi và đứng ở đó trên mọi bóng tối của thung lũng, trên mọi con đường, trên mọi quan điểm, tôn giáo, triết lí; bạn phải đứng trên tất cả chúng. Đây là nhiệm vụ khó khăn, gian nan. Một khi bạn đã đi tới đó và bạn chỉ đứng, Thượng đế xảy ra. Vào khoảnh khắc đúng, khi việc đứng của bạn đã trở thành tuyệt đối không lay động, đột nhiên bạn được xuyên thấu bởi Thượng đế. Bạn biến mất, Thượng đế biến mất; và có tính một.
Tính một đó là đại ngộ – và đó là khác biệt giữa tỏ ngộ và đại ngộ. Tỏ ngộ là vào trong hài hoà bên trong bản thân bạn, đó là bước thứ nhất; đại ngộ là vào trong hài hoà với cái toàn bộ, đó là bước cuối cùng. Trong tỏ ngộ xung đột của bạn biến mất; trong đại ngộ bạn cũng biến mất.
Đạt tới niềm vui này, điều tới với việc không có xung đột bên trong bạn và đạt tới phúc lạc này, cái tới bằng việc rơi vào trong hoà điệu với xung vũ trụ khi bạn nhảy múa cùng sao và bạn lớn lên cùng cây và bạn nở hoa cùng cây cối và bạn hát cùng chim và bạn gầm cùng biển và bạn ở trong cát và bạn ở mọi nơi, lan toả khắp nơi, bạn ở mọi nơi và bây giờ ở đây – đây là mục đích duy nhất.
Và mục đích này có cái đẹp… cái đẹp là ở chỗ nó là niềm vui phi lợi dụng. Nếu bạn muốn có nhiều tiền bạn sẽ lợi dụng người khác. Bạn không thể có nhiều tiền mà không làm cho ai đó nghèo hơn ở đâu đó. Nếu bạn muốn có quyền lực chính trị nhiều hơn bạn sẽ vồ lấy nó từ ai đó khác.
Mọi niềm vui ngoại trừ thiền đều có tính lợi dụng. Ngay cả khi bạn đang trong yêu người đàn bà đẹp nó có tính lợi dụng vì người đàn bà đẹp đó sẽ không sẵn có cho bất kì ai khác thêm nữa. Bạn đã sở hữu cô ấy, bạn đã vẽ ra đường biên và bây giờ cô ấy thuộc về bạn. Bây giờ nếu ai đó bắt đầu cảm thấy yêu cô ấy, người đó sẽ khổ vì cô ấy đã đính hôn rồi.
Ngoại trừ thiền mọi niềm vui đều có tính lợi dụng; duy nhất thiền là niềm vui phi lợi dụng, duy nhất thiền là niềm vui phi cạnh tranh. Bạn không lấy bất kì cái gì từ bất kì người nào, bản thân bạn đơn giản trưởng thành trong nó. Chứng ngộ không phải là cái gì đó xảy ra từ bên ngoài, nó là cái gì đó nảy nở ra trong bạn, cái nở hoa trong bạn. Nó là sự trưởng thành, nó không phải là thành tựu.
Đó là lí do tại sao chứng ngộ không thể là mọi hành trình bản ngã. Thiền là hành trình phi bản ngã. Thiền là gì? Thiền là ở trong hài hoà bên trong và bên ngoài. Thiền là ở trong hài hoà. Thiền là sự hài hoà.
Từ “Thiền: con đường của nghịch lí”, T.1, Ch.7
