Thầy có thể giải thích cho chúng tôi sự khác biệt giữa làm trống rỗng bản thân người ta và xoá đi bản thân người ta? Và vai trò của tính cá nhân là gì trong việc tan biến?
Divya, quá trình làm trống rỗng bản thân người ta và quá trình xoá bản thân người ta không có gì chung. Chúng không chỉ khác nhau, chúng là đối lập đối xứng.
Làm trống rỗng bản thân người ta mang tới tính cá nhân, ngày càng nhiều tính cá nhân. Làm trống rỗng bản thân người ta ngụ ý làm trống rỗng bản thân người ta khỏi mọi cái được ngụ ý trong nhân cách.
Nhân cách là trò hề, nhân cách là rởm, nhân cách là cái được trao cho bạn bởi xã hội. Nhân cách bị áp đặt lên bạn từ bên ngoài; nó là cái mặt nạ. Tính cá nhân là chính con người bạn. Tính cá nhân là cái bạn mang vào trong thế giới, tính cá nhân là món quà của Thượng đế.
Nhân cách là xấu vì nó là rởm. Và bạn càng có nhân cách, càng ít khả năng cho tính cá nhân trưởng thành. Nhân cách bắt đầu chiếm toàn thể không gian của bạn. Nó giống như tiến triển ung thư. Nó liên tục tăng lên, nó sở hữu bạn một cách toàn bộ. Nó thậm chí không để lại không gian nào cho tính cá nhân có góc riêng. Nhân cách phải bị bỏ đi, để cho tính cá nhân có thể hiện hữu.
Tính cá nhân là hiện tượng phi bản ngã; nó là tính hiện hữu thuần khiết, nó không có cái ‘tôi’ trong nó. Nhân cách không là gì ngoài cái ‘tôi’: nó không có tính hiện hữu trong nó. Nhân cách là hung hăng, bạo hành, chi phối, chính trị. Tính cá nhân là im lặng, yêu thương, từ bi; nó có tính tôn giáo.
Làm trống rỗng bản thân người ta ngụ ý làm trống rỗng mọi nội dung – cũng như bạn làm rỗng căn phòng khỏi mọi đồ đồng nát mà đã tụ tập ở đó, suốt nhiều năm. Khi bạn đã làm trống rỗng căn phòng khỏi mọi đồ đạc và mọi thứ, bạn không phá huỷ căn phòng, không chút nào; bạn đã cho nó nhiều chỗ hơn, nhiều không gian hơn. Khi mọi đồ đạc được cho đi rồi, căn phòng khẳng định bản thân nó, căn phòng hiện hữu.
Xoá bản thân người ta ngụ ý phá huỷ bản thân căn phòng – phá huỷ chính không gian của con người bạn, phá huỷ chính tính duy nhất của sự tồn tại của bạn, phá huỷ món quà của Thượng đế. Xoá bản thân bạn ngụ ý trở thành nô lệ.
Tính cá nhân cho bạn quyền làm chủ; nó làm cho bạn thành rất đích thực, được tiếp đất, được bắt rễ. Nó cho bạn cái bản chất; bạn không còn là chất liệu mơ. Nó cho bạn sự vững chắc, nó cho bạn sự sáng tỏ, trong suốt, cái nhìn. Nó làm cho bạn nhận biết về cái đẹp của sự tồn tại, nó làm cho bạn nhận biết về cái đẹp của mọi thứ. Xoá bản thân bạn phá huỷ bạn, nó là tự tử. Bạn không bỏ nhân cách của bạn, bạn đang bỏ chính tính duy nhất của bạn. Bạn đang trở nên ngày càng mờ ảo hơn, thay vì trở nên bản chất hơn. Bạn đang trở thành nô lệ.
Và điều nực cười là ở chỗ nếu bạn xoá bản thân bạn, bản ngã sẽ còn lại. Bây giờ nó sẽ trở thành bản ngã rất tinh vi, tinh vi tới mức sẽ gần như không thể nào phát hiện ra nó. Bây giờ nó sẽ tuyên bố tính khiêm tốn, tính không ai cả, khiêm nhường. Nhưng tuyên bố sẽ còn dai dẳng. Nó sẽ nói, “Trông đây, tôi đã xoá bản thân tôi. Tôi không còn nữa.”
Nhưng khi bạn nói, “Tôi không còn nữa” bạn có đó rồi – bằng không ai đang nói, “Tôi không còn nữa?”
Một cái gọi là thánh nhân có lần đã được hỏi, “Ông có là Thượng đế không?”
Ông ta nói, “Không” – nhưng lập tức ông ta nói thêm, “Mặt trời mọc buổi sáng, nhưng nó không tuyên bố ‘Ta là mặt trời.'”
Theo cách gián tiếp ông ta đang nói, “Ta là Thượng đế. Nhưng ta giống như mặt trời mọc mọi sáng mà không tuyên bố ‘Ta là Thượng đế.'”
Tôi bảo người đã kể lại sự vụ này cho tôi, “Quay lại với cái gọi là thánh nhân đó, và bảo ông ấy rằng mặt trời cũng không nói, ‘Ta không là mặt trời’.” Mặt trời không nói, “Ta là mặt trời” hay “Ta không là mặt trời” – không phải vì mặt trời được chứng ngộ, nhưng đơn giản vì nó không thể nói được! Nếu nó có thể nói, nó chắc đã tuyên bố điều đó theo cả nghìn lẻ một cách. Thực ra nó đang tuyên bố theo cả nghìn lẻ một cách: “Ta ở đây!” Nó đang tuyên bố điều đó trong hoa, trong chim; nó đang tuyên bố khắp nơi: “Ta ở đây!”
Một lần Krishnamurti được hỏi, “Tại sao ông liên tục nói?”
Ông ấy nói, “Điều này đơn giản là bản tính của tôi, nói.” Ông ấy nói, “Tôi nói theo cùng cách như hoa toả ra hương thơm của nó.”
Hoa không thể nói, nó có ngôn ngữ riêng của nó; hương thơm là ngôn ngữ của nó. Mặt trời không thể nói, nhưng ánh sáng toả ra từ nó là cách truyền đạt của nó cho sự kiện: “Ta ở đây, ta đã tới.”
Ở Nhật Bản có tục ngữ: “Hoa không nói.” Tục ngữ đó là hoàn toàn sai – hoa có nói. Tất nhiên chúng nói ngôn ngữ riêng của chúng. Người Tây Tạng nói tiếng của người đó; bạn sẽ nói rằng người đó không nói sao? Người Trung Quốc nói tiếng riêng của người đó; bạn sẽ nói người đó không nói sao? Chỉ bởi vì bạn không thể hiểu được, bạn sẽ nói người đó không nói sao? Người Trung Quốc có ngôn ngữ riêng của mình, mặt trời cũng vậy, hoa cũng vậy, con vật cũng vậy, chim, đá. Trong hàng triệu ngôn ngữ, toàn thế giới khẳng định bản thân nó.
Nhưng người khiêm tốn bắt đầu nói, “Tôi không hiện hữu. Tôi không là bản ngã, tôi đã xoá bản thân tôi.” Nhưng ai đang nói những điều này? Người đã làm trống rỗng bản thân mình sẽ không nói những điều như vậy. Người đó sẽ nói, “Tôi hiện hữu, và tôi hiện hữu lần đầu tiên. Nhưng bây giờ trong cái tôi hiện hữu của tôi, ‘tôi’ chỉ là về ngôn ngữ, cách nói nó. Về mặt tồn tại, chỉ có hiện hữu.”
Và để đây là tiêu chí cho liệu bạn đang làm trống rỗng bản thân bạn hay đang xoá bản thân bạn. Nếu bạn đang làm trống rỗng bản thân bạn, bạn sẽ trở nên ngày càng phúc lạc hơn, vì bạn sẽ trở nên ngày càng thoáng đãng hơn. Bạn sẽ trở nên ngày càng sẵn có cho Thượng đế vào việc mở hội của Thượng đế. Bạn sẽ trở nên mở với sự tồn tại và mọi niềm vui của nó và mọi phúc lành của nó.
Nhưng nếu bạn đang xoá bản thân bạn, bạn sẽ trở nên ngày càng buồn và nặng nề hơn, bạn sẽ trở nên ngày càng đờ đẫn và chết hơn – vì việc xoá bản thân người ta không là gì ngoài tự tử chậm. Cảnh giác về điều đó. Và bạn phải nhận biết, rất nhận biết, vì cả hai chúng đều có vẻ giống nhau.
Nguy hiểm thực trong trưởng thành tâm linh là từ những thứ mà là đối lập đối xứng nhưng có vẻ rất giống nhau. Vấn đề thực không nảy sinh từ những thứ là đối lập nhìn từ ngoài; vấn đề thực nảy sinh với các thứ không đối lập bên ngoài thế, vậy mà chúng là đối lập.
Đối lập thực của ghét không phải là yêu, đối lập thực của yêu không phải là ghét – nó rõ ràng thế, ai có thể bị lừa bởi điều đó? Đối lập thực của yêu là yêu giả: yêu giả vờ là yêu, và nó không là yêu. Người ta phải có tính quan sát ở đó.
Đối lập thực của từ bi không phải là giận. Đối lập thực của từ bi là từ bi được tu tập: từ bị không ở bên trong bạn nhưng chỉ ở trong tính cách của bạn, từ bi mà bạn đã sơn vẽ lên chu vi của bạn.
Đối lập thực của nụ cười của bạn không phải là nước mắt, mà là nụ cười được tô vẽ, nụ cười không đi sâu hơn đôi môi, điều không là gì ngoài bài tập luyện của môi. Không có tim cộng tác với chúng, không tình cảm nào đứng sau chúng. Không có người nào đứng sau nụ cười, nụ cười chỉ là thủ đoạn được học. Nước mắt không đối lập với nụ cười, chúng chỉ là bù thêm. Nhưng nụ cười giả là đối lập thực.
Bao giờ cũng nhớ điều đó, cái giả là kẻ thù của cái thực. Nếu nụ cười của bạn là thực và nước mắt của bạn là thực, chúng là bạn bè, chúng sẽ giúp lẫn nhau vì cả hai sẽ làm mạng cho chân lí của con người bạn. Nếu nước mắt của bạn là giả và nụ cười của bạn là giả, thế nữa, chúng là bạn bè; chúng sẽ làm mạnh cho cái giả của bạn, nhân cách của bạn, mặt nạ của bạn.
Xung đột là giữa cái thực và cái không thực hay cái giả. Làm trống rỗng bản thân người ta là có giá trị mênh mông, nhưng xoá bản thân người ta là nguy hiểm. Xoá bản thân bạn là cách tinh vi của bản ngã – bản ngã tới từ cửa sau.
Và một cách tự nhiên nó sẽ làm cho bạn ngày càng nghiêm chỉnh hơn. Đó là lí do tại sao cái gọi là thánh nhân của bạn có vẻ nghiêm chỉnh thế. Tính nghiêm chỉnh của họ có lí do trong nó. Lí do là, họ đang duy trì sự khiêm tốn mà không thực sự có đó. Và để duy trì cái gì đó không thực sự có đó là gian nan, khó khăn. Người ta phải liên tục canh chừng. Chỉ chút ít sơ sẩy đâu đó, và thực tại sẽ khẳng định, và nó sẽ phá huỷ mọi điều bạn đã duy trì lâu thế. Nó sẽ phá huỷ sự kính trọng của bạn.
Bất kì cái gì phải được duy trì sẽ giữ cho bạn nghiêm chỉnh và buồn, sâu bên dưới là việc sợ bị bắt quả tang, việc bị bắt trong tính giả của bạn. Bạn sẽ trốn khỏi mọi người nếu bạn đang mang cái gì đó giả trong bạn. Bạn sẽ không cho phép bất kì người nào là thân thiện, là thân thiết với bạn, vì trong thân thiết nguy hiểm là ở chỗ người khác có thể có khả năng thấy cái gì đó mà người lạ không thể thấy được. Bạn sẽ giữ mọi người ở một khoảng cách; bạn sẽ chạy và ra xa khỏi mọi người. Bạn sẽ chỉ có mối quan hệ hình thức, nhưng bạn sẽ không thực sự có quan hệ, vì có quan hệ thực sự nghĩa là phơi ra bản thân bạn.
Do đó cái gọi là thánh nhân của bạn trốn vào trong các tu viện. Đó là từ sợ. Nếu họ mà ở bãi chợ họ chắc bị bắt; người ta sẽ khám phá ra rằng họ đang lừa đảo, rằng họ đang lừa, rằng họ là kẻ đạo đức giả. Trong tu viện họ có thể duy trì đạo đức giả của họ và không ai đã bao giờ có khả năng phát hiện ra điều đó. Và hơn nữa, có những người đạo đức giả khác ở đó; tất cả họ có thể duy trì âm mưu của họ dễ dàng hơn từng người đạo đức giả có thể duy trì sự một mình của người đó.
Tu viện đi vào trong sự tồn tại dành cho những người trốn chạy. Nhưng bạn có thể sống ngay cả trong thế giới theo cách tu viện, giữ mọi người bao giờ cũng ở một khoảng cách, không bao giờ cho phép bất kì người nào xâm nhập vào con người bên trong của bạn, không bao giờ mở ra, không bao giờ cho phép bất kì người nào nhìn trộm bạn để xem bạn là ai, không bao giờ nhìn vào mắt mọi người, tránh mắt của mọi người, nhìn sang bên. Và bao giờ cũng vội, để cho mọi người biết bạn bận thế, bạn không có bất kì thời gian nào nói lời chào, cầm tay ai đó, ngồi với ai đó một cách thân thiết. Bạn bận rộn thế, bạn bao giờ cũng bận bịu.
Bạn thậm chí sẽ không cho phép sự thân thiết với những người ở gần bạn – chồng, vợ, con – với họ bạn cũng có mối quan hệ hình thức, quan hệ thể chế.
Do đó hôn nhân đã trở thành thể chế. Điều thực sự xấu là thấy cái gì đó đẹp vô củng thế lại trở thành thể chế. Và nếu mọi người có vẻ khổ thế, điều đó là tự nhiên. Nếu bạn sống trong thể chế bạn sẽ khổ.
Divya, bạn hỏi tôi: “Thầy có thể giải thích cho chúng tôi sự khác biệt giữa làm trống rỗng bản thân người ta và xoá bản thân người ta được không?”
Xoá bản thân người ta là cách thức của bản ngã, làm trống rỗng bản thân người ta là cách thức của việc hiểu. Trong làm trống rỗng bản thân bạn, bạn đơn giản hiểu cách thức của bản ngã – và trong việc hiểu đó, bản ngã biến mất theo cách riêng của nó. Bạn không bỏ nó, bạn không phải bỏ nó. Bạn không tranh đấu với nó. Nó không được tìm thấy.
Khi bạn nhìn vào bên trong với sự chú ý, với ánh sáng của nhận biết, bạn không thể tìm ra bất kì bản ngã nào ở đó. Cho nên vấn đề không nảy sinh về tại sao hay làm sao người ta phải xoá bản thân người ta. Không có gì để xoá! Cái đang hiện hữu, là hiện hữu, và không thể bị xoá. Và cái mà không hiện hữu, là không hiện hữu, và không có nhu cầu xoá nó.
Làm trống rỗng bản thân người ta đơn giản ngụ ý thấy bản thân người ta. Và thế thì nhiều thứ bắt đầu rơi rụng đi, vì bạn đã mang chúng một cách không cần thiết. Ngay chỗ đầu tiên, chúng không tồn tại. Chúng là ma, ác mộng; chúng tan tác bản thân chúng khi ánh sáng được mang vào. Làm trống rỗng bản thân người ta là quá trình có tính thiền. Chỉ nhìn vào, một cách sâu sắc, không có định kiến, không có ý thức hệ làm sẵn, cũng không ủng hộ hay chống đối, chỉ nhìn vào, và việc làm trống rỗng bắt đầu xảy ra.
Và khi bạn đã làm trống rỗng mọi nội dung – ý nghĩ, ham muốn, kí ức, phóng chiếu, hi vọng – khi mọi thứ mất rồi, lần đầu tiên bạn thấy bản thân bạn, vì bạn không là gì ngoài không gian thuần khiết đó, không gian trinh nguyên đó bên trong bạn. Không bị nặng gạnh bởi bất kì cái gì, tâm thức phi nội dung đó, đó là điều bạn là gì! Thấy điều đó, nhận ra nó, người ta được tự do. Người ta là tự do, người ta là niềm vui, người ta là phúc lạc.
Nhưng xoá bản thân người ta là nguy hiểm. Nó ngụ ý bạn đã chấp nhận rằng bản ngã có đó và nó phải bị xoá đi. Bạn đã chấp nhận một ảo tưởng, và giờ bạn muốn phá huỷ nó. Bạn đã bỏ lỡ điểm đầu tiên. Bạn đã chấp nhận rằng dây thừng là rắn, và giờ bạn đang cố giết rắn. Bạn sẽ trong rắc rối lớn. Bạn sẽ không bao giờ có khả năng giết chết rắn, vì ngay chỗ đầu tiên chẳng có gì. Bạn có thể liên tục đánh dây thừng, nhưng về rắn thì sao? Rắn sẽ còn lại ở đó.
Rắn tồn tại trong ảo tưởng của bạn; rắn không tồn tại bên ngoài, bằng không bạn chắc đã có thể giết chết nó. Nhưng làm sao bạn có thể giết rắn mà không có đó? Bạn đang đánh nhau với cái bóng, và bạn nhất định bị thất bại.
Để điều nền tảng này bao giờ cũng được nhớ: nếu bạn đánh nhau với bất kì cái gì giả, bạn sẽ bị thất bại. Cái giả không thể bị đánh bại, vì nó là giả. Làm sao bạn có thể đánh bại cái gì đó mà không tồn tại? Không có cách nào. Cách duy nhất là, mang ánh sáng vào và thấy.
Ihi passiko, tới và thấy! Trong chính việc thấy đó, rắn không được tìm thấy. Dây thừng có đó, rắn đã biến mất. Bây giờ không có nhu cầu xoá bản thân bạn, không có nhu cầu tranh đấu.
Có hàng triệu người cố trở thành khiêm tốn, nhưng toàn thể nỗ lực của họ là vô nghĩa, cực kì ngu xuẩn.
Có lần một người đã hỏi tôi, “Thầy là người bản ngã hay người khiêm tốn?”
Tôi nói. “Chẳng là cái nào. Neti neti, không cái này không cái nọ. Tôi không thể là cái nào.”
Anh ta nói, “Thầy nói về gì vậy? Người ta phải hoặc là người bản ngã hoặc là người khiêm tốn chứ.”
Tôi nói, “Bạn không hiểu. Bạn chẳng biết gì; bạn chưa bao giờ đi vào bên trong bản thân bạn. Nếu bạn là khiêm tốn, bạn là bản ngã đang đứng trên đầu. Khiêm tốn là cách diễn đạt của bản ngã. Tôi chẳng là cái nào. Tôi đơn giản là bất kì cái gì tôi đang là, không khiêm tốn mà cũng không bản ngã, vì tôi đã thấy rằng không có bản ngã. Thế thì làm sao có thể có khiêm tốn được?”
Khiêm tốn là bản ngã được làm loãng. Nhưng nếu không có bản ngã, làm sao bạn có thể làm loãng nó được? Nếu không có rắn, làm sao bạn có thể lấy đi răng độc của rắn? Đó là điều khiêm tốn là gì. Răng độc đã bị loại bỏ khỏi rắn; giờ rắn không thể làm bị thương, giờ rắn không thể cắn, giờ rắn không thể làm bất kì hại nào – nhưng rắn có đó.
Những răng kia là giả, vì bản thân rắn là giả.
Phật không bản ngã không khiêm tốn. Cả hai là không thể được với con người của việc hiểu. Người dốt nát có thể là bản ngã, có thể là khiêm tốn – cả hai đều là các mặt của dốt nát. Và người dốt nát có thể cố xoá bản ngã, vì không có bản ngã là đáng kính thế. Người ta trở thành thánh nhân bằng việc xoá bản ngã, người ta đạt tới danh vọng và quyền lực lớn bằng việc xoá bản ngã. Nhưng đó là cùng trò chơi; trò chơi đã không thay đổi.
Thông điệp của tôi cho bạn là, xin đừng xoá bản thân bạn. Là bản thân bạn đi, nhìn vào bên trong bản thân bạn, và trong chính việc nhìn đó, bản ngã biến mất. Ngay cả nói “biến mất” là không đúng: bản ngã không được tìm thấy, nó không bao giờ có đó. Sự tồn tại của nó phụ thuộc vào việc bạn không nhìn vào bên trong bản thân bạn. Được nhìn, nó không còn đó – nó chưa bao giờ ở đó.
Và thế thì bạn là cá nhân, cách diễn đạt duy nhất của điều thiêng liêng. Và thế thì có hân hoan lớn. Bạn bắt đầu nở hoa, xuân đã tới. Bạn bắt đầu nhảy múa, bạn bắt đầu hát. Lòng biết ơn lớn nảy sinh trong bạn rằng Thượng đế đã làm bạn thành cá nhân duy nhất.
Không bao giờ đã có người giống bạn trước đây, không có người nào khác giống bạn ngay bây giờ trên toàn thế giới, và sẽ không bao giờ có bất kì người nào giống bạn. Cứ nhìn xem Thượng đế đã đặt bao nhiêu kính trọng lên bạn. Bạn là một kiệt tác – không lặp lại được, vô song, hoàn toàn duy nhất. Ngay cả trái tim cứng rắn nhất, tim tựa đá, sẽ bắt đầu tan chảy trong lòng biết ơn. Nước mắt sẽ bắt đầu chảy, nước mắt của phúc lạc và vui mừng, nước mắt cười lên.
Nhưng xin nhớ, làm trống rỗng bản thân bạn, không xoá bản thân bạn.
Từ “Sách về Trí huệ – Tập 1”, Ch.6
