Osho kính yêu,
Tối dường như sâu thế, mắt tôi bị bao phủ trong sương mù, tâm trí tôi ồn ào không dứt – ngoại trừ những khoảnh khắc tôi ở cùng thầy – xoáy tít xung quang. Sáng có đó nhưng dường như xa xôi trong mọi tối này. Đôi khi tôi tự hỏi liệu tôi có sẽ làm điều đó không. Thưa thầy kính yêu, tôi không thể tìm thấy cửa.
Đừng lo nghĩ. Bạn không cần tìm cửa, vì bạn ở bên ngoài cửa rồi! Bạn không bao giờ bên trong, bạn chỉ tin bạn đang ở bên trong. Về mặt tồn tại, bạn bao giờ cũng ở bên ngoài. Khoảnh khắc bạn hiểu rằng bạn ở bên ngoài – nó đã chỉ là ý tưởng rằng bạn ở bên trong – ánh sáng xa xôi không còn xa xôi nữa; nó là bạn. Và tối bao quanh bạn không được tìm thấy thêm nữa.
Nhưng điều cơ bản là nhận ra rằng bạn đã ở bên ngoài cửa. Không có cách nào cho bạn ở bên trong cửa. Đó là điều tôi đang nói: tính quan sát không phải là một phần của tâm trí và không thể là một phần của tâm trí.
Tâm trí không thể là nhân chứng.
Tâm trí là bóng tối.
Tâm trí là toàn thể vấn đề, và giải pháp ở bên ngoài cửa đang đợi bạn nhận ra rằng bạn không ở trong, bạn ở ngoài.
Khi chứng kiến nội dung của tâm trí của bạn, một khoảnh khắc tới khi bạn đột nhiên trở nên nhận biết về con người bạn bao giờ cũng ở bên ngoài – ngay cả trong những đêm tối nhất đã trôi qua, bạn đã không ở trong. Niềm vui lớn thế trùm lên bạn rằng về mặt tồn tại bạn không thể vào trong được. Điều tốt là bạn không tìm ra cửa; bằng không bạn sẽ đi vào!
Không có cửa. Tâm trí vẫn còn ở trong; bạn vẫn còn ở ngoài. Cả tâm trí không thể bước ra mà bạn cũng không thể bước vào. Nhưng gắn bó với tâm trí là có thể mà không có bất kì cửa nào. Sự đồng nhất với tâm trí là có thể mà không có bất kì cửa nào.
Bạn đã chỉ quên bản thân bạn.
Không cái gì bị mất, không cái gì bị thiếu, không cái gì phải được tìm ra. Chỉ mỗi nhớ lại. Và việc nhớ lại là đơn giản – điều đơn giản nhất là rất khó, điều đó đúng – và đây là điều đơn giản nhất.
Không vấn đề nào là của bạn. Khi có liên quan tới bạn, không vấn đề nào có thể đi vào trong bạn, nhưng bạn có thể bị đồng nhất với cái gì đó mà không phải là bạn.
Tôi nhớ tới một câu chuyện. Nhà của một người bị cháy. Ngôi nhà đang bốc cháy, và người này phải nỗ lực cả đời mới làm ra được chỗ đẹp đó. Hàng nghìn người đã tụ tập lại, nhưng không cái gì có thể được làm. Ngọn lửa đã trở nên lớn thế. Và bạn có thể hiểu người đó: nước mắt trào ra từ mắt người đó. Đó đã là toàn thể đời người đó đang cháy trước người đó. Và thế rồi đột nhiên con trai anh ta chạy tới và nói, “Bố ơi, sao bố lo nghĩ? Chúng ta đã bán ngôi nhà này hôm qua. Bố đã ở ngoài… nhưng chúng ta đã bán nhà này rồi. Giờ để cho ai đó kêu và khóc, không phải bố. Và chúng ta có đủ lợi nhuận từ nó.”
Người này lập tức chùi hết nước mắt và trở thành chỉ là khán giả như những người khác là khán giả. Sự đồng nhất, sự đồng nhất vô hình, “Nó là nhà của mình,” đã không có đó. Không có đau, không có khổ, không có vấn đề chút nào. Và anh ta thực sự hạnh phúc theo cách nào đó: “Giờ chúng ta có thể làm nhà tốt hơn.” Anh ta cảm thấy được nhẹ nhõm; nhà đang cháy, và anh ta cảm thấy nhẹ nhõm.
Và thế rồi đứa con trai thứ hai chạy tới. Anh ta nói, “Đúng là chúng ta đã thương lượng bán, nhưng giấy tờ chưa kí và tiền đã không được chuyển. Cho nên chính nhà của chúng ta đang cháy, và bố đang nhìn nó dường như bố chỉ là khán giả!” Lần nữa những giọt nước mắt đó đã chảy và tim lại bị tan vỡ. Và không cái gì đã thay đổi thấy được: nhà đang cháy, người này đang đứng đó. Nhưng những người này, người mang tới thông báo làm thay đổi mọi thứ! Khi người đó trở nên bị đồng nhất, người đó đang cháy cùng nhà. Khi người đó không bị đồng nhất, người đó được nhẹ nhõm và người đó chẳng liên quan gì tới nhà; nó là nhà của ai đó khác.
Điều duy nhất cần được nhớ là ở chỗ bạn đã ở ngoài, và theo tự nhiên không có cách nào cho bạn ở trong. Bạn có thể tin, bạn có thể tưởng tượng… dầu vậy bạn vẫn sẽ ở ngoài. Ngồi trên bậc cầu thang nhà bạn, bạn đang cố tìm cửa đi ra. Bạn sẽ không bao giờ tìm thấy nó, nó không có đó; toàn thể bầu trời là sẵn có. Bạn chỉ đứng dậy và bước theo bất kì hướng nàol không cần mở bất kì cửa nào.
Nhưng gắn bó của bạn, sự đồng nhất của bạn, là với tâm trí, cái ở trong và cái không thể bước ra ngoài. Nó không thể tồn tại trong ánh sáng. Bây giờ đây là tình huống: việc chứng kiến bao giờ cũng ở ngoài và không thể đi vào trong; nó chỉ có thể tồn tại trong ánh sáng, nó không thể tồn tại trong tối. Tâm trí bao giờ cũng ở trong; nó chỉ có thể tồn tại trong tối, nó không thể tồn tại trong sáng.
Giữa hai thứ tuyệt đối khác nhau này bạn đang có sự đồng nhất, gắn bó, cái tạo ra phiền phức cho bạn.
Cho nên chỉ nhớ: bạn ở ngoài. Nếu bạn không thể làm được điều đó một cách bất thần, làm nó chậm thôi, từng phần một. Khi giận có đó, quan sát nó, và bạn sẽ thấy giận ở trong và bạn ở ngoài.
Khi bố của Gurdjieff chết, Gurdjieff mới chỉ chín tuổi. Người bố nghèo. Ông ấy gọi Gurdjieff lại gần ông ấy và nói với cậu bé, “Bố chẳng có gì cho con làm của thừa kế. Bố nghèo, và bố của bố cũng nghèo, nhưng ông ấy đã cho bố một điều đã làm cho bố thành người giầu nhất trên thế giới, mặc dầu bên ngoài cái nghèo vẫn còn lại. Bố chỉ có thể truyền cùng điều đó cho con.
“Đó là lời khuyên nào đó. Có lẽ con còn quá trẻ và con có thể không có khả năng làm nó ngay bây giờ, nhưng nhớ lấy nó. Khi con có khả năng hành động theo lời khuyên này, hành động theo nó nhé. Lời khuyên là đơn giản. Bố sẽ nhắc lại nó, và vì bố sắp chết, con nghe cho cẩn thận và nhắc lại trước bố điều bố đã nói để cho bố có thể chết đi mà được thoả mãn rằng bố đã truyền thông điệp này mà có thể đã truyền từ bố tới con trai trong nhiều thế kỉ.”
Thông điệp là đơn giản. Người bố nói, “Nếu ai đó xúc phạm con, giận con, làm khó chịu con, cứ nói với người đó, `Tôi đã nhận thông điệp của anh, nhưng tôi đã hứa với bố tôi rằng tôi sẽ trả lời chỉ sau hai mươi bốn giờ. Tôi biết anh đang giận, tôi đã hiểu điều đó. Tôi sẽ tới sau hai mươi bốn giờ và trả lời anh.’ Và cũng như thế với bất kì cái gì. Cho kẽ hở hai mươi bốn giờ.”
Cậu bé chín tuổi đã lặp lại điều người bố nói, và người bố chết, nhưng vì chính khoảnh khắc như vậy mà thông điệp này đã trở nên được khắc sâu. Khi ông ấy lặp lại thông điệp này, người bố nói, “Tốt. Phúc lành của bố sẽ đi cùng con, và giờ bố có thể chết một cách an bình.” Ông ấy nhắm mắt lại và chết. Và Gurdjieff, cho dù ông ấy mới chín tuổi, đã bắt đầu thực hành điều đã được trao cho ông ấy. Ai đó sẽ xúc phạm ông ấy, và ông ấy sẽ nói, “Tôi sẽ tới sau hai mươi bốn giờ để trả lời anh vì đó là điều tôi đã hứa với người bố đang chết của tôi. Ngay bây giờ tôi không thể trả lời anh.”
Ai đó có thể đánh ông ấy, và ông ấy sẽ nói, “Anh có thể đánh tôi ngay bây giờ, nhưng tôi không thể trả lời. Sau hai mươi bốn giờ tôi sẽ tới và trả lời anh, vì tôi đã hứa với bố sắp chết của tôi.” Và về sau ông ấy thường nói với các đệ tử của ông ấy, “Thông điệp đơn giản đó đã làm biến đổi tôi một cách toàn bộ. Người này đã đánh tôi nhưng tôi đã không phản ứng vào khoảng khắc đó cho nên không có vấn đề nào ngoại trừ quan sát. Đã không có gì tôi phải làm: bây giờ người này đã đánh tôi, tôi chỉ phải là khán giả. Trong hai mươi bốn giờ đã không có gì để làm.
“Và việc quan sát người này đã tạo ra một loại kết tinh mới trong tôi. Sau hai mươi bốn giờ tôi có thể thấy rõ ràng hơn. Vào khoảnh khắc người đó đánh tôi, đã không thể nào nhìn được rõ ràng. Mắt tôi đã đầy giận. Nếu như tôi mà trả lời vào khoảnh khắc đó tôi chắc đã vật lộn với người này, tôi chắc đã đánh người này, và mọi thứ chắc đã là phản ứng vô thức.
“Nhưng sau hai mươi bốn giờ tôi có thể nghĩ về điều đó một cách bình thản hơn, yên tĩnh hơn. Hoặc người đó đã đúng – tôi đã làm cái gì đó sai và tôi cần, xứng đáng, để bị đánh, để bị xúc phạm – hay người đó đã là tuyệt đối sai. Nếu người đó đúng, không có gì để nói với người đó ngoại trừ đi tới và cám ơn người đó. Nếu người đó tuyệt đối sai… thế thì chẳng ích gì chút nào mà đi đánh nhau với người hoàn toàn ngu và liên tục làm những điều sai đó. Việc đó là vô nghĩa, nó là phí thời gian. Người đó không xứng đáng với bất kì câu trả lời nào.”
Cho nên sau hai mươi bốn giờ mọi thứ đã lắng đọng và sự rõ ràng có đó. Và với sự rõ ràng đó và tính quan sát về khoảnh khắc, Gurdjieff đã thay đổi thành một trong những con người duy nhất nhất của thời đại này. Và đây là nền tảng cơ bản của toàn thể việc kết tinh của con người của ông ấy.
Bạn bao giờ cũng ở ngoài.
Chỉ quan sát.
Tâm trí bao giờ cũng ở trong. Đừng bị đồng nhất với nó. Không bị đồng nhất, bạn sẽ trở nên mỗi lúc một rõ ràng hơn, và tâm trí sẽ chết theo cách riêng của nó.
Cái chết của tâm trí và việc sinh của tính quan sát là bắt đầu của việc tiến hoá của bạn. Và ánh sáng sẽ không là xa xôi – nó là ánh sáng. Tối sẽ mất đi, vì khi bạn là sáng, tối không thể ở quanh bạn được. Đó là lí do tại sao tôi đã nói rằng tính quan sát không phải là kĩ thuật, nó là bản tính của bạn. Chỉ nhớ tới nó.
Từ “Con đường của nhà huyền bí”, T.1, Ch.12 Tâm trí là toàn thể vấn đề
