Thiền làm cho bạn chói sáng từ bên trong. Không áp đặt từ bên ngoài, không tu tập từ bên ngoài; nó không cho bạn áo giáp, cơ chế phòng thủ. Nó không bận tâm về ngoại vi của bạn, nó đơn giản tạo ra chiếc đèn bên trong tại trung tâm của bạn, tại chính trung tâm của bạn. Và ánh sáng đó liên tục phát triển… và một ngày nào đó toàn thể nhân cách của bạn là chói sáng.
Làm sao thái độ Thiền này, cách tiếp cận này nảy sinh? Nó đã nảy sinh ra từ thiền. Nó là đỉnh tối thượng của ý thức có tính thiền. Nếu bạn thiền, dần dần, bạn sẽ thấy – mọi thứ là tốt, mọi thứ là như nó phải vậy. Tathata, như vậy, nảy sinh. Thế thì, nhìn kẻ trộm bạn không nghĩ rằng người đó phải được biến đổi – bạn đơn giản đáp ứng. Thế thì bạn không nghĩ rằng người đó là xấu. Và khi bạn không nghĩ về một người là xấu, ác, bạn đang tạo ra khả năng cho người đó được biến đổi. Bạn đang chấp nhận người đó như người đó vậy. Và qua việc chấp nhận đó là biến đổi.
Bạn có quan sát điều đó xảy ra trong cuộc sống của bạn không? Bất kì khi nào ai đó chấp nhận bạn một cách hoàn toàn, vô điều kiện, bạn bắt đầu thay đổi. Việc chấp nhận của người đó cho bạn dũng cảm thế…. Khi có ai đó người đơn giản yêu bạn như bạn vậy, bạn không thấy phép màu xảy ra rằng cái gì đó thay đổi, lập tức bắt đầu thay đổi, nhanh đó sao? Chính việc chấp nhận rằng bạn được yêu như bạn vậy – không cái gì được mong đợi về bạn – cho bạn hồn, làm cho bạn được hợp nhất, làm cho bạn tự tin, cho bạn tin cậy. Làm cho bạn cảm thấy rằng bạn hiện hữu. Rằng bạn không cần hoàn thành các mong đợi, rằng bạn có thể hiện hữu, rằng con người nguyên bản của bạn được kính trọng.
Chỉ cần bạn có thể tìm thấy một người kính trọng bạn hoàn toàn – vì mọi phán xét đều là bất kính – người chấp nhận bạn như bạn vậy, người không đưa ra bất kì đòi hỏi nào với bạn, người nói, ‘Là bạn như bạn vậy đi. Là bản thân bạn một cách đích thực đi. Tôi yêu bạn. Tôi yêu bạn, không phải điều bạn làm. Tôi yêu bạn như bạn trong cái ngã của bạn, trong cốt lõi bên trong nhất của bạn; tôi không lo nghĩ về ngoại vi của bạn và quần áo của bạn. Tôi yêu con người của bạn – không phải cái bạn có. Tôi không quan tâm tới cái bạn có, tôi quan tâm chỉ tới một điều thôi – điều bạn là. Và bạn là đẹp mênh mông.’…
Đó là điều yêu là gì. Đó là lí do tại sao yêu là việc nuôi dưỡng thế. Khi bạn có thể tìm thấy người đàn bà hay đàn ông người đơn giản yêu bạn – không vì lí do nào cả, chỉ vì yêu thôi… và yêu làm biến đổi. Đột nhiên bạn là người khác mà bạn chưa bao giờ là vậy. Đột nhiên buồn biến mất, thẫn thờ mất đi. Đột nhiên bạn thấy điệu vũ trong bước đi của bạn, bài ca trong tim bạn. Bạn bắt đầu đi theo cách khác – duyên dáng nảy sinh.
Quan sát điều đó: bất kì khi nào ai đó yêu bạn, chính hiện tượng yêu là đủ. Lạnh của bạn biến mất, bạn bắt đầu ấm lên. Tim bạn không còn dửng dưng hướng tới thế giới. Bạn nhìn hoa nhiều hơn, bạn nhìn trời nhiều hơn – trời có thông điệp… vì người đàn bà đã nhìn vào trong mắt bạn, hay người đàn ông đã nhìn vào trong mắt bạn, và đã chấp nhận bạn một cách hoàn toàn, không có mong đợi gì.
Nhưng điều này không kéo dài, vì con người là ngu xuẩn thế. Tuần trăng mật này, sớm hay muộn, biến mất – một tuần, hai tuần, ba tuần là nhiều nhất. Và sớm hay muộn người đàn bà bắt đầu mong đợi và người đàn ông bắt đầu mong đợi, ‘Làm cái này. Không làm cái kia.’ Và lần nữa các bạn bị kéo lui lại, các bạn không còn trên trời. Lần nữa bạn bị nặng gánh, yêu đã biến mất. Bây giờ người đàn bà này quan tâm nhiều hơn tới ví của bạn. Bây giờ người đàn ông quan tâm nhiều hơn tới đồ ăn của anh ta. Việc thu xếp gia đình, thu xếp nhà cửa, và cả nghìn lẻ một chi tiết – nhưng bạn không còn trong hoà điệu với con người của nhau.
Nếu hài hoà đó còn lại, thế thì mọi sự là được. Bạn có thể liên tục làm cả nghìn lẻ một thứ, không cái gì bị quấy rối. Nhưng hài hoà đó bị mất; bạn bắt đầu coi nhau như đương nhiên có đấy. Trong vòng ba tuần này các bạn đã dán nhãn cho nhau. Ngày việc dán nhãn của bạn hoàn tất, tuần trăng mật qua rồi.
Khi mà điều đó xảy ra trong yêu bình thường nhiều thế, nói gì về thầy, khi bạn rơi vào yêu với thầy? và ai yêu bạn hoàn toàn, như bạn vậy. Yêu đó là cách chữa bệnh, yêu đó là năng lượng chữa lành. Do đó tôi nhấn mạnh vào tính chất sannyas – vì chừng nào bạn chưa là sannyasin bạn sẽ không tới đủ gần tôi để nhận yêu của tôi. Bạn sẽ vẫn còn sợ, bạn sẽ vẫn còn phòng thủ. Bạn sẽ vẫn còn ở xa xôi chút ít, để cho bạn có thể trốn thoát nếu thời gian nảy sinh.
Chừng nào bạn chưa là sannyasin, chừng nào bạn chưa bỏ mọi phòng thủ của bạn, bạn sẽ không có khả năng nhận yêu của tôi. Và khoảnh khắc bạn bắt đầu nhận yêu của tôi, bạn đã bắt đầu thay đổi. Thật ra không cái gì khác được cần, chỉ điều này sẽ có tác dụng. Điều này là đủ, quá đủ. Yêu là năng lượng huyền diệu thế.
Thiền tin vào yêu. Nó không tin vào qui tắc, qui chế. Nó không tin vào bất kì kỉ luật bên ngoài nào, nó tin vào cái bên trong. Nó bắt nguồn từ yêu, nó bắt nguồn từ kính trọng, từ tin cậy. Khi bạn thiền, bạn bắt đầu tin cậy vào sự tồn tại. Thấy khác biệt này: nếu bạn hỏi người Ki tô giáo hay người Hindu, tin cậy là yêu cầu đầu tiên. Người đó nói, ‘Tin cậy sự tồn tại đi – thế thì ông sẽ biết Thượng đế là gì.’ Trong Thiền, điều đó không phải là yêu cầu đầu tiên. Thiền nói: Thiền đi. Từ thiền tin cậy nảy sinh, và tin cậy làm cho sự tồn tại thành thiêng liêng. Tathata nảy sinh.
Làm sao bạn có thể liên tục kết án nếu bạn biết mọi thứ là Thượng đế? Cái gọi là người theo Veda ở Ấn Độ nói ‘Tất cả là Brahma’ – nhưng dầu vậy họ liên tục kết án. Dầu vậy họ liên tục nói rằng bạn là tội nhân và rằng người kia là thánh nhân, và thánh nhân sẽ lên cõi trời và tội nhân sẽ xuống địa ngục. Điều này dường như rất ngớ ngẩn, nếu tất cả là Thượng đế. Thế thì làm sao bạn có thể là tội nhân được? Thế thì chính Thượng đế là tội nhân trong bạn. Và làm sao Thượng đế có thể xuống địa ngục?
Thiền nói: Ngày bạn biết tất cả là thiêng liêng, tất cả là Thượng đế. Và họ không dùng từ ‘Thượng đế’ chút nào – vì các tôn giáo khác đã làm biến chất từ này tệ thế, đã làm ô uế nó, ô nhiễm nó, đầu độc nó. Họ không dùng từ ‘Thượng đế’. Khi bạn thiền, và dần dần bạn bắt đầu thấy mọi sự như chúng vậy, và bạn bắt đầu tin cậy và kính trọng mọi thứ như chúng vậy, tin cậy nảy sinh. Tin cậy đó là tathata – như vậy.
Tathata dẫn tới cái nhìn về mối tương hỗ của sự tồn tại. Thế thì toàn thể vũ trụ là một đơn vị, vận hành trong sự thống nhất hữu cơ. Họ có một từ đặc biệt cho nó, họ gọi nó là ‘jiji muge hokkai‘: khi bạn đi tới biết rằng toàn thể sự tồn tại là nguyên khối – nó thực sự là vũ trụ, không phải đa vũ trụ – rằng mọi thứ được nối liền với mọi thứ khác; rằng tội nhân và thánh nhân tất cả đều như một phần của một lưới, họ không tách rời; rằng tốt và xấu được nối liền với nhau. Cũng như tối và sáng được nối liền với nhau, cũng như chết và sống được nối liền với nhau, tốt và xấu cũng vậy.
Mọi thứ được liên nối. Nó là mạng nhện, hình mẫu đẹp.
Lắng nghe những lời này của Berenson. ‘Hôm đó là sáng sớm mùa hè. Làn sương bạc lung linh và run rẩy trên cây chanh lá cam. Không khí được chất đầy với âu yếm. Tôi nhớ… rằng tôi đã trèo lên gốc cây và đột nhiên cảm thấy được hoà nhập vào trong tính hiện hữu của nó. Tôi đã không gọi nó bằng cái tên đó; trong trạng thái đó của tâm trí không có lời. Nó thậm chí không là việc cảm. Tôi không có nhu cầu về lời. Nó và tôi đã là một. Đơn giản điều đó có đó, phúc lành.’
Tathata ngụ ý đi tới khoảnh khắc mà bạn đột nhiên thấy rằng sự tồn tại là một, có tương hỗ, nhảy múa trong một điệu vũ, một dàn nhạc. Và tất cả đều được cần – cái xấu được cần nhiều như cái tốt. Ramana được cần nhiều như Rama. Một mình Jesus sẽ không có tác dụng, Judas là điều phải có. Không có Judas, Jesus sẽ không giầu có thế. Cắt bỏ Judas ra khỏi Kinh Thánh và Kinh Thánh mất mát nhiều. Bỏ Judas ra khỏi Kinh Thánh và Jesus ở đâu? Và Jesus là gì? Judas cho sự tương phản; ông ấy tạo ra bối cảnh. Ông ấy trở thành mây đen trong đó Jesus trở thành hi vọng. Không có mây đen không có hi vọng.
Jesus phải cảm thấy cám ơn mãi mãi với Judas. Và điều không ngẫu nhiên là khi Jesus rửa chân cho các đệ tử của mình, chân đầu tiên ông ấy rửa là chân của Judas. Thế rồi khi ông ấy xin phép đi, nói lời tạm biệt, ông ấy ôm hôn Judas nhiều hơn bất kì người nào khác, ông ấy đã hôn Judas nhiều hơn bất kì người nào khác. Ông này là đệ tử lỗi lạc nhất của ông ấy.
Bây giờ, đây là điều huyền bí đằng sau điều huyền bí. Có tin đồn trong giới bí truyền, suốt nhiều thời đại, rằng nó đã toàn là điều được đích thân Jesus lập kế hoạch. Gurdjieff đã tin điều đó lắm. Và có mọi khả năng rằng Judas đã đơn giản tuân theo mệnh lệnh từ Jesus – để phản bội ông ấy, để đi và bán ông ấy cho kẻ thù. Và điều đó có vẻ logic hơn. Vì dù Judas có thể đã là người xấu thế nào, chỉ bán Jesus lấy ba mươi rui pi?… dường như là quá thể. Và Judas đã từng ở cùng Jesus lâu, và ông này đã là đệ tử thông minh nhất trong tất cả. Ông này là người duy nhất có giáo dục, ông này là người duy nhất có thể được gọi là người trí thức. Thật ra ông này còn am tường hơn bản thân Jesus. Ông này đã là bác học quanh Jesus.
Điều đó dường như là quá thể, chỉ vì ba mươi đồng bạc mà bán Jesus. Không. Và bạn có biết điều gì xảy ra không? Khi Jesus bị đóng đinh, Judas tự tử – ngày hôm sau. Người Ki tô giáo không nói mấy về điều đó, nhưng nó phải đã được nói tới. Tại sao ông này tự tử? Đã hoàn thành công việc của mình – ông này phải đi cùng thầy. Người có thể bán thầy mình lấy ba mươi ru pi, bạn có thể nghĩ ông này cảm thấy mặc cảm tới mức ông này phải tự tử không? Không thể được. Tại sao ông này phải bận tâm? Không, ông này đơn giản đã tuân theo mệnh lệnh từ thầy. Ông này không thể nói không – đó là một phần của buông xuôi. Ông này phải nói có.
Nếu ngày nào đó tôi bảo bạn, ‘Giết tôi đi,’ bạn phải nói có. Đó là điều buông xuôi là gì. ‘Không’ không thể được nói với thầy.
Điều đó đã được lập kế hoạch. Có lí do trong đó: chỉ qua việc đóng đinh mà thông điệp của Jesus đã sống trong thế giới. Chắc đã không có Ki tô giáo nếu không có việc đóng đinh. Đó là lí do tại sao tôi gọi Ki tô giáo là ‘chữ thập giáo’. Nó không phải là Ki tô giáo – vì chỉ Christ sẽ không có tác dụng, cây chữ thập được cần cho nó xảy ra.
Khi bạn thấy mối tương hỗ của mọi sự, thế thì Judas cũng trở thành một phần của trò chơi Jesus đang chơi. Thế thì cái xấu là một phần của cái tốt. Thế thì Quỉ không là ai ngoài thiên thần của Thượng đế – và tôi không gọi ông ấy là thiên thần sa ngã. Có thể đang theo một sứ mệnh lớn trên thế giới, được đích thân Thượng đế phái đi – có thể đệ tử gần gũi nhất của ông ấy.
Từ ‘quỉ-devil’ bắt nguồn từ ‘điều thiêng liêng-divine’. Điều đó rất chỉ dẫn. Vâng, Quỉ cũng là thiêng liêng.
Sasaki kể lại: Khi thầy giáo của tôi nói với tôi về điều này, về tathata này, ông ấy nói, ‘Bây giờ nghĩ về bản thân ông đi. Ông nghĩ ông là người tách rời, hòn đảo. Nhưng ông không vậy. Không có bố và mẹ của ông, ông chắc đã không hiện hữu. Không có bố và mẹ của họ, họ chắc đã không hiện hữu và ông chắc đã không hiện hữu.’
Và cứ như vậy mãi – bạn có thể đi tới chính lúc bắt đầu vô thuỷ. Bạn có thể liên tục đi lùi lại, và bạn sẽ thấy mọi thứ đã xảy ra trong sự tồn tại mãi cho tới giờ, phải xảy ra cho bạn xảy ra. Bằng không bạn chắc sẽ không xảy ra. Bạn được liên nối thế. Bạn chỉ là một phần nhỏ của dây chuyền dài vô hạn. Mọi điều đó được tham gia vào trong bạn, mọi điều đó đã truyền đi được tham gia vào trong bạn. Bạn là đỉnh, tại khoảnh khắc này, của mọi điều đã đi trước bạn. Trong bạn toàn thể quá khứ tồn tại. Nhưng điều này không phải là tất cả. Từ bạn con bạn sẽ tới, và con của con của bạn… và cứ thế mãi.
Từ hành động của bạn sẽ đi tới hành động kết quả, và từ hành động kết quả có các kết quả khác, và các kết quả khác lại có các hành động khác. Bạn sẽ biến mất, nhưng bất kì cái gì bạn làm sẽ tiếp tục. Nó sẽ có sự dội lại, suốt các thời đại, tới chính tận cùng.
Cho nên toàn thể quá khứ được bao hàm trong bạn, và toàn thể tương lai nữa. Tại khoảnh khắc này quá khứ và tương lai gặp gỡ trong bạn, vô cùng tận, theo cả hai hướng. Bạn giữ bên trong bạn hạt mầm từ đó tương lai sẽ nảy sinh, cũng nhiều như bạn ở khoảnh khắc này là toàn thể quá khứ. Cho nên bạn là toàn thể tương lai nữa. Khoảnh khắc này là tất cả, bạn là tất cả. Vì cái toàn thể được bao hàm trong bạn, cái toàn thể là mong manh trong bạn. Cái toàn thể bắt chéo bạn.
Họ nói: Bạn chạm vào một nhành cỏ và bạn đã chạm tới mọi ngôi sao. Vì mọi thứ được bao hàm trong mọi thứ khác, mọi thứ ở bên trong mọi thứ khác. Thiền gọi việc tham gia này của cái toàn thể vào trong từng bộ phận của nó là jiji muge hokkai.
‘Điều đó được minh hoạ bởi quan niệm về lưới vũ trụ. Lưới này được gọi là “Lưới của Indra”, lưới lớn mở rộng suốt vũ trụ, về chiều đứng biểu thị cho thời gian, về chiều ngang biểu thị cho không gian. Tại từng điểm nơi các sợi của lưới bắt chéo cái nọ cái kia là một hạt tinh thể, biểu tượng của riêng một sự tồn tại. Từng hạt tinh thể phản xạ trên bề mặt chói sáng của nó không chỉ mọi hạt khác trong lưới mà mọi phản xạ của mọi phản xạ khác của mọi hạt khác lên từng hạt riêng một.’
Phản xạ vô tận vô kể của hạt nọ lên hạt kia. Điều này được gọi là jiji muge hokkai.
Khi Phật Gautam cầm một đoá hoa trong tay, ông ấy đang biểu lộ jiji muge hokkai này. Ma ha ca diếp đã hiểu nó. Đây đã là thông điệp – rằng trong đoá sen nhỏ này tất cả được bao hàm: toàn thể quá khứ, toàn thể tương lai, mọi chiều được bao hàm. Trong đoá sen nhỏ này, mọi thứ đã nở hoa, và mọi thứ khác mà sẽ nở hoa đều được chứa trong đoá sen nhỏ này. Ma ha ca diếp đã cười; ông ấy đã hiểu thông điệp này: jiji muge hokkai. Đó là lí do tại sao hoa này đã được trao cho Ma ha ca diếp, như một dấu hiệu của việc truyền bên ngoài lời.
Do đó từ bi của Phật tử dành cho tất cả, và biết ơn tất cả, và kính trọng tất cả – vì mọi thứ được bao hàm lẫn trong nhau.
Từ “Thiền: con đường của nghịch lí”, t.2, ch.1
