Osho ơi, làm sao tôi có thể trở thành ánh sáng lên bản thân tôi?
Shraddho Yannis,
Đây là những lời cuối cùng của Phật Gautam, thông điệp khi ra đi của ông ấy cho các đệ tử: “Là ánh sáng lên bản thân ông.” Nhưng khi ông ấy nói, “Là ánh sáng lên bản thân ông,” ông ấy không ngụ ý trở thành ánh sáng lên bản thân bạn. Có khác biệt lớn giữa là và trở thành.
Trở thành là quá trình, hiện hữu là khám phá. Hạt mầm chỉ xuất hiện để trở thành cây, đó là việc xuất hiện. Hạt mầm đã có cây bên trong bản thân nó, nó đã là chính sự hiện hữu của cây. Hạt mầm không trở thành hoa. Hoa đã có đó không biểu lộ, bây giờ chúng biểu lộ. Vấn đề không phải là trở thành, bằng không đá có thể trở thành hoa. Nhưng điều đó đã không xảy ra. Tảng đá không thể trở thành hoa hồng; điều đó không xảy ra vì đá không có tiềm năng là hoa hồng. Hạt mầm đơn giản khám phá ra bản thân nó qua việc chết đi trong đất: bỏ cái vỏ bên ngoài của nó, nó trở nên được hiển lộ trong thực tại bên trong của nó.
Con người là ánh sáng trong hạt mầm. Các bạn đã là chư phật rồi. Không phải là các bạn phải trở thành chư phật, vấn đề không phải là học, là đạt tới, nó chỉ là vấn đề về nhận ra – nó là vấn đề đi vào bên trong bản thân bạn và nhìn cái có đó. Nó là việc tự khám phá.
Yannis, bạn không trở thành ánh sáng lên bản thân bạn đâu, nó đã là hoàn cảnh rồi. Nhưng bạn không đi vào trong, toàn thể cuộc hành trình của bạn là hướng ra ngoài. Chúng ta được nuôi lớn lên theo cách mà tất cả chúng ta đều trở thành người hướng ngoại. Mắt chúng ta trở nên bị hội tụ ra ngoài, chúng ta bao giờ cũng tìm và kiếm mục đích nào đó “đằng kia,” xa xăm. Mục đích càng xa, nó càng có vẻ thách thức hơn với bản ngã. Nó càng khó khăn, nó càng có vẻ hấp dẫn hơn. Bản ngã tồn tại qua thách thức; nó muốn chứng tỏ bản thân nó. Nó không quan tâm tới cái đơn giản, nó không quan tâm tới cái bình thường, nó không quan tâm tới cái tự nhiên, nó quan tâm tới cái gì đó mà không tự nhiên, không đơn giản, không bình thường. Ham muốn của nó là về cái phi thường. Và thực tại là rất bình thường, thực tại rất đơn giản.
Thực tại không ở kia mà ở đây, không lúc khác mà lúc này, không bên ngoài mà trong chốn thiêng liêng bên trong nhất của con người bạn. Bạn chỉ phải nhắm mắt lại và nhìn vào trong.
Lúc ban đầu điều đó là khó vì mắt chỉ biết cách nhìn ra ngoài. Chúng đã trở nên quen nhìn ra ngoài tới mức khi bạn nhắm mắt lại, thế nữa chúng vẫn tiếp tục nhìn ra ngoài – chúng bắt đầu mơ, chúng bắt đầu mơ màng. Những mơ đó không là gì ngoài phản xạ của thế giới bên ngoài. Cho nên chỉ vẻ bên ngoài thì bạn dường như đang mắt nhắm, mắt bạn vẫn mở ra thế giới bên ngoài, bạn không ở bên trong. Thực ra, mọi thiền nhân đều bắt gặp hiện tượng kì lạ này: rằng bất kì khi nào bạn nhắm mắt, tâm trí bạn trở nên bất ổn hơn, tâm trí bạn trở nên không lành mạnh hơn. Nó bắt đầu huyên thuyên theo cách điên khùng: các ý nghĩ liên quan, không liên quan đan chéo con người bạn. Nó không bao giờ là vậy khi bạn đang nhìn bên ngoài. Và một cách tự nhiên bạn trở nên mệt, một cách tự nhiên bạn nghĩ tốt hơn cả là vẫn còn bận bịu trong cái gì đó, trong việc nào đó, thay vì ngồi im lặng với mắt nhắm, vì chẳng cái gì dường như xảy ra ngoại trừ đám diễu hành dài dài các ý nghĩ, ham muốn, kí ức. Và chúng liên tục tới, vô tận.
Nhưng đây chỉ là lúc bắt đầu. Cứ kiên nhẫn một chút, cứ chờ đợi một chút đi…. Nếu bạn liên tục nhìn, quan sát những ý nghĩ này một cách im lặng, không phán xét, không đối kháng, không ham muốn ngay cả dừng chúng – dường như bạn không quan tâm tới chúng – vô quan tâm…. Cũng như người ta theo dõi giao thông trên đường, hay người ra quan sát mây trên trời, hay người ta quan sát sông chảy qua, bạn đơn giản quan sát ý nghĩ của bạn. Bạn không là những ý nghĩ đó, bạn là người xem, trong khi nhớ rằng “Mình là người xem, không là cái được xem.” Bạn không thể là cái được xem, bạn không thể là đối thể của tính chủ thể riêng của bạn. Bạn là tính chủ thể của bạn, bạn là nhân chứng, bạn là tâm thức. Nhớ điều đó…. Phải mất chút thời gian, dần dần, dần dần thói quen cũ chết đi. Nó khó chết nhưng nó chết, chắc chắn. Và ngày mà lưu thông dừng lại, đột nhiên bạn đầy ánh sáng. Bạn bao giờ cũng đầy ánh sáng, chỉ những ý nghĩ đó đã không cho phép bạn thấy điều bạn là vậy.
Khi mọi đối thể đã biến mất, không có gì khác để nhìn, bạn nhận ra bản thân bạn lần đầu tiên. Bạn nhận ra bản thân bạn lần đầu tiên.
Nó không trở thành, nó là việc khám phá ra sự là vậy. Cái vỏ bên ngoài các ý nghĩ của tâm trí bị rơi rụng đi, và bạn đã khám phá ra hoa của bạn, bạn đã khám phá ra hương thơm của bạn. Hương thơm này là tự do.
Do đó, Yannis, đừng hỏi, “Làm sao tôi có thể trở thành ánh sáng lên bản thân tôi?” Bạn đã là ánh sáng lên bản thân bạn rồi, bạn chỉ không nhận biết về điều đó thôi. Bạn đã quên về nó – bạn phải khám phá ra nó. Và cách khám phá là đơn giản, rất đơn giản: quá trình đơn giản của việc quan sát ý nghĩ của bạn.
Để giúp quá trình này bạn có thể bắt đầu quan sát các thứ khác nữa, vì quá trình quan sát là như nhau. Điều bạn đang quan sát là không có ý nghĩa. Quan sát bất kì cái gì và bạn đang học tính quan sát. Lắng nghe chim, nó là cùng một điều. Một ngày nào đó bạn sẽ có khả năng lắng nghe ý nghĩ riêng của bạn. Chim có hơi chút xa xôi hơn, ý nghĩ của bạn có chút ít gần gũi hơn. Trong mùa thu quan sát lá khô rụng khỏi cây. Bất kì cái gì cũng sẽ làm việc giúp đỡ bạn có tính quan sát. Bước đi, quan sát việc bước của bạn.
Phật thường nói với đệ tử của ông ấy: Đi từng bước một cách có quan sát. Ông ấy thường nói: Quan sát hơi thở của ông. Và đó là một trong những thực hành có ý nghĩa nhất cho quan sát vì hơi thở có đó liên tục sẵn có trong hai mươi bốn giờ một ngày dù bạn ở bất kì chỗ nào. Chim có thể hót ngày này, chúng có thể không hót ngày nọ, nhưng việc thở bao giờ cũng có đó. Ngồi, bước đi, nằm ra, nó bao giờ cũng có đó. Liên tục quan sát hơi thở đi vào, hơi thở đi ra.
Không phải là việc quan sát hơi thở là vấn đề, vấn đề là việc học cách quan sát. Đi ra sông và quan sát sông. Ngồi trong bãi chợ và quan sát mọi người đi qua. Quan sát bất kì cái gì, chỉ nhớ rằng bạn là người quan sát. Không trở nên phán xét, không là quan toà. Một khi bạn bắt đầu phán xét, bạn đã quên mất rằng bạn là người quan sát, bạn đã trở nên bị tham gia, bạn đã lấy phe phái, bạn đã chọn: “Mình thiên về ý nghĩ này và mình chống ý nghĩ kia.” Một khi bạn chọn, bạn trở nên bị đồng nhất. Tính quan sát là phương pháp phá huỷ mọi sự đồng nhất.
Do đó Gurdjieff đã gọi quá trình của ông ấy là quá trình phi đồng nhất. Nó là cùng một điều, lời của ông ấy là khác thôi.
Không đồng nhất bản thân bạn với bất kì cái gì, và dần dần, dần dần người ta học được nghệ thuật tối thượng của tính quan sát. Đó là điều thiền tất cả là gì. Qua thiền người ta khám phá ra ánh sáng riêng của người ta. Ánh sáng đó bạn có thể gọi là hồn của bạn, cái ngã của bạn, Thượng đế của bạn – bất kì từ nào bạn chọn – hay bạn có thể vẫn còn chỉ im lặng vì nó không có tên. Nó là kinh nghiệm vô danh, cực kì đẹp, cực lạc, hoàn toàn im lặng, nhưng nó cho bạn hương vị của vĩnh hằng, của vô thời gian, của cái gì đó bên ngoài chết.
Từ “Bước trong thiền, ngồi trong thiền”, Ch.13
