Osho ơi, thầy nói: Đi ra ngoài tâm trí. Không nghe theo huyên thuyên của nó. Tạo kỉ luật cho nó và làm nó thành người hầu. Không là nô lệ của nó. Nhưng làm sao biết được khi nào tâm trí bị vào kỉ luật và khi nào nó bị đè nén? Thêm nữa, khi tôi nhận tính chất sannyas đêm hôm nọ thầy đã nói đừng bị móc vào thầy. Tôi phải nói với thầy là thầy đang đóng cánh cửa ổn định lại sau khi con ngựa đặc biệt này đã chạy trốn.
Prem Lisa,
Sự khác biệt là lớn tới mức không thể nào bỏ lỡ được nó. Đè nén xảy ra qua tranh đấu với tâm trí bạn. Kỉ luật xảy ra qua việc có tính quan sát, nhận biết, tỉnh táo. Trong kỉ luật, không có tranh đấu được ngụ ý. Trong kỉ luật, không có kết án, không đánh giá. Người ta đơn giản nhìn vào tâm trí một cách im lặng, thấy toàn thể lưu thông, không nói cái gì là đúng và cái gì là sai, cái gì phải có và cái gì phải không có, hệt như, đứng bên đường, bạn quan sát mọi người đi qua – thánh nhân và tội nhân, người đẹp, người xấu, người tốt, người tệ – nhưng bạn không bận tâm. Nó chẳng liên quan gì tới bạn; bạn được cắt ra khỏi nó.
Đó đích xác là nghĩa của từ tiếng Anh “ecstasy-cực lạc”. Cực lạc nghĩa là ở ngoài tâm trí. Bạn chỉ nhìn, như một người nhìn lên mây đang bay trên trời hay nhìn dòng sông đang chảy qua – bình thản, tách rời. Bạn không cố bám lấy cái gì đó mà bạn cũng không cố đẩy cái gì đó ra xa khỏi bạn.
Đây là nhận biết thuần khiết: bạn chỉ là tấm gương. Và trong việc chỉ là gương, phép màu xảy ra – phép màu của kỉ luật. Dần dần, dần dần, lưu thông bắt đầu biến mất. Ý nghĩ ngày càng ít di chuyển trên đường, hình ảnh ngày càng ít xuất hiện trên màn ảnh, kí ức, tưởng tượng ngày càng ít đi. Kẽ hở bắt đầu xuất hiện.
Bà mẹ đang nói với đứa con, “Con phải rất chăm chú khi con đi tới trường vì giao thông là nguy hiểm vào giờ cao điểm.”
Đứa con nói, “Mẹ đừng lo. Con bao giờ cũng đợi bên đường. Khi kẽ hở đi qua, thế thì con đi qua đường.”
“Khi kẽ hởi đi qua…” Khi bạn nhìn vào tâm trí của bạn, bạn sẽ ngạc nhiên: kẽ hở đi qua, khoảng hở khi không có cái gì được thấy. Người quan sát vẫn còn một mình và vì nó là một mình, nó không còn là là người quan sát nữa. Bạn không thể gọi nó là người quan sát vì không có cái gì để quan sát. Gương có đó, nhưng nó không phản xạ bất kì cái gì. Không có nhị nguyên của cái được thấy và người thấy. Trong những khoảnh hở này kỉ luật nảy sinh.
Từ “kỉ luật-discipline” cũng hay. Đôi khi đi tới gốc của các từ là rất có ý nghĩa. “Discipline-kỉ luật” bắt nguồn từ một gốc có nghĩa là học. Khi bạn nhìn vào kẽ hở, việc học xảy ra. Việc học về cái gì? Việc học về bản thân bạn, vì không có cái gì khác. Bạn đầy nhận biết. Bạn chỉ tràn đầy con người riêng của bạn, tràn ngập. Và kinh nghiệm này về việc chỉ là bản thân bạn, tràn ngập, không bị sao lãng bởi bất kì cái gì, là việc học lớn nhất, khả năng lớn nhất của việc biết chân lí. Đây là kỉ luật.
Từ cùng một gốc có từ “disciple-đệ tử.” “Đệ tử” nghĩa là người đang trở nên có năng lực im lặng hoàn toàn trong sự hiện diện của Thầy. Đệ tử là người cho phép các khoảng hở xảy ra khi anh ta ở cùng Thầy. Cùng với Thầy, bạn được bắc cầu chỉ qua im lặng; khi không có gì trong tâm trí bạn, bạn được bắc cầu. Thế thì cái gì đó xảy ra giữa Thầy và đệ tử. Ngọn lửa nhảy từ Thầy vào tâm của đệ tử. Chiếc nến chưa sáng của đệ tử đột nhiên trở nên cháy sáng. Mọi thứ là niềm vui và ánh sáng và tình yêu, và điệu vũ lớn nảy sinh.
Lisa, kỉ luật không bao giờ có thể bị hiểu lầm là đè nén. Đè nén là khác toàn bộ. Trong đè nén bạn đã quyết định cái gì là sai – quyết định từ trước. Thực ra, người khác đã quyết định cho bạn cái gì là sai và cái gì là đúng. Bây giờ bạn đơn giản cố áp đặt những ý tưởng và ý kiến của người khác lên bản thân bạn. Bạn sẽ phải đè nén bản tính của bạn. Bạn sẽ phải ép buộc cái là sai – hay cái bạn đã được bảo là sai – vào sâu trong vô thức. Sẽ có tranh đấu, rối loạn lớn. Thay vì mang tới im lặng cho bạn, mọi phương pháp đè nén đều mang tới nhiều hỗn loạn hơn.
Đó là lí do tại sao cái gọi là những người tôn giáo bồn chồn nhiều hơn, lo nghĩ nhiều hơn. Bạn lo nghĩ chỉ về thế giới này, họ lo nghĩ thậm chí cả về thế giới khác. Bạn lo nghĩ chỉ về cuộc đời này, họ lo nghĩ về nhiều kiếp quá khứ và kiếp tương lai. Lo nghĩ của bạn chẳng là gì khi so sánh với những lo nghĩ của cái gọi là người tôn giáo. Và họ đang ngồi trên núi lửa, vì bất kì cái gì bị đè nén đều có đó; nó không bị phá huỷ. Đè nén không bao giờ phá huỷ bất kì cái gì; bạn đơn giản ngồi trên đỉnh của nó. Và mối nguy là ở chỗ bạn không thể ngồi trên đỉnh của nó trong hai mươi bốn giờ một ngày; bạn có những giới hạn. Bạn sẽ bị mệt mỏi, bạn sẽ cần nghỉ ngơi nào đó. Và bất kì khi nào bạn sẽ bị mệt và bạn sẽ cần nghỉ, cái bị đè nén sẽ bắt đầu nảy sinh trong bạn.
Do đó, ngay cả những thánh nhân vĩ đại nhất liên tục suy nghĩ, tưởng tượng, mơ về tất cả mọi thứ mà họ đã đè nén.
Mahatma Gandhi đã viết trong tự tiểu sử của ông ấy: “Tôi đã có khả năng kiểm soát tính dục của tôi khi có liên quan tới ban ngày, nhưng ban đêm, trong mơ, nó tới với sự trả thù.” Điều này ông ấy đã viết vào độ tuổi bẩy mươi… cả đời đè nén!
Vâng, ban ngày bạn có thể xoay xở bằng cách nào đó, nhưng ban đêm, trong mơ, cái bạn đã đè nén ban ngày nhất định báo thù. Nó sẽ quay lại, nó sẽ bùng nổ trong bạn.
Do đó, suốt nhiều thời đại các thánh nhân của bạn đã từng rất sợ giấc ngủ. Họ liên tục cắt giảm giấc ngủ của họ – năm giờ, bốn giờ, ba giờ, hai giờ. Và họ càng ngủ ít mối nguy càng lớn, vì mọi đè nén của họ phải đi vào trong hai giờ này theo cách rất cô đọng. Thế thì chúng đang chen chúc bên trong ở mọi nơi. Và mọi người tôn thờ họ! Thánh nhân càng ít ngủ, càng nhiều người tôn thờ họ. Mọi người nói, “Trông đấy ông ấy đã hi sinh nhiều làm sao! Ông ấy đang làm khổ hạnh lớn làm sao – ông ấy thậm chí không ngủ! Hay ông ấy ngủ chỉ hai hay một giờ.”
Thực tại là ở chỗ ông ấy sợ giấc ngủ. Và nỗi sợ này tới từ đâu? Nỗi sợ này tới từ sự kiện là khi bạn thức bạn có thể kiểm soát, nhưng khi bạn ngủ, ai có đó để kiểm soát? Người kiểm soát đang ngủ, trong trạng thái thảnh thơi. Người đó không thể ngồi trên đỉnh mọi đè nén được, và chúng sẽ tự khẳng định bản thân chúng.
Cho nên, Lisa này, nếu bạn tranh đấu với bất kì cái gì, thế thì điều đó không phải là kỉ luật. Tôi không dạy tranh đấu, tôi dạy nhận biết. Thật vô dụng mà đi tranh đấu với tối, hoàn toàn vô dụng và ngu xuẩn. Đem ánh sáng vào đi. Sao tranh đấu với tối? Và làm sao bạn có thể hi vọng thắng được bằng tranh đấu với tối? Đem ánh sáng vào và tối không được tìm thấy nữa.
Bạn bị bao quanh bởi nhiều tối: tham, giận, ghen, thèm khát, tham vọng, bản ngã. Đây là các tầng tối. Nếu bạn bắt đầu tranh đấu với tất cả những tầng tối này bạn sẽ không thắng đâu, vì không có cách nào tranh đấu với tối một cách trực tiếp. Tối không tồn tại ngay chỗ đầu tiên; nó chỉ là việc thiếu vắng sáng. Cho nên nếu bạn muốn làm cái gì đó với tối, đừng cố làm điều đó một cách trực tiếp, làm cái gì đó với sáng đi. Nếu bạn muốn tối, tắt đèn đi. Nếu bạn không muốn tối, bật đèn lên. Nhưng làm cái gì đó với sáng, quên về tối đi. Nếu sáng có đó, tối không có đó. Nếu sáng không có đó, bạn không thể tránh được tối. Bạn có thể nhắm mắt lại, bạn có thể cố quên về nó, bạn có thể trở nên bận rộn ở đâu đó khác, bạn có thể đem tâm trí bạn đi xa xăm khỏi nó, nhưng nó có đó mọi thứ vẫn như vậy. Và nó sẽ biểu lộ trong hành động của bạn, trong ý nghĩ của bạn, trong hành vi của bạn. Nó sẽ tới đi tới lại. Bạn không thể trốn được nó – không thể nào trốn nó được. Cái thực của con người bạn, dù nó là bất kì cái gì, nhất định trồi lên bề mặt.
Lisa, trở nên nhận biết đi. Và tôi không nói cái gì là sai và cái gì là đúng. Tôi đơn giản nói: Nhận biết đi; hay, nhận biết là đúng và vô nhận biết là sai. Khi bạn nhận biết, mọi thứ sẽ bắt đầu thay đổi theo cách riêng của chúng, và thế thì tâm trí vận hành như người hầu. Nó là cái máy, cái máy hay, một trong những máy phức tạp nhất được tự nhiên phát minh ra trong hàng nghìn năm. Con người còn chưa có khả năng tạo ra bất kì cái gì sánh được với nó. Ngay cả máy tính tốt nhất cũng chưa có năng lực như vậy.
Riêng tâm trí con người có thể chứa mọi thư viện của thế giới. Nó gần như vô hạn. Năng lực của nó là lớn, hữu dụng của nó là lớn, nhưng nó phải là kẻ hầu của bạn chứ không là chủ của bạn. Như kẻ hầu nó là tốt; như người chủ nó là nguy hiểm.
Để tâm thức là chủ của bạn và tâm trí là kẻ hầu của bạn. Điều đó xảy ra qua nhận biết. Và tôi không bảo bạn kiểm soát nó, vì mọi kiểm soát là đè nén. Tôi không bảo bạn tranh đấu, vì mọi tranh đấu là việc lãng phí năng lượng vô cùng. Bạn đang tranh đấu với kẻ hầu riêng của bạn – bạn đang phí hoài năng lượng của bạn. Bạn không cần tranh đấu với kẻ hầu của bạn, bạn phải đơn giản nói, “Tôi là chủ”; có vậy thôi. Bạn phải đơn giản là người chủ, có vậy thôi, và kẻ hầu cúi mình. Kẻ hầu lập tức hiểu rằng chủ đã bước vào. Và chủ bước vào thế nào? Khoảnh khắc bạn trở nên thức tỉnh, chủ bước vào.
Bạn hỏi tôi, Lisa: Thầy nói: Đi ra ngoài tâm trí. Không nghe theo huyên thuyên của nó. Tạo kỉ luật cho nó và làm nó thành người hầu. Không là nô lệ của nó. Nhưng làm sao biết được khi nào tâm trí bị vào kỉ luật và khi nào nó bị đè nén?
Điều đó rất đơn giản. Không ai đã bao giờ phạm phải sai lầm giữa hai điều này, không ai đã bao giờ lẫn lộn giữa hai điều này. Chúng khác nhau thế – hệt như sáng và tối, hệt như yêu và ghét, hệt như hoa và gai, hệt như chất độc và nước cam lồ. Chúng là khác nhau toàn bộ thế! Nhưng nếu bạn nghĩ về chúng bạn có thể bị lẫn lộn. Trong suy nghĩ bạn không thể làm phân biệt được. Đừng nghĩ về chúng – thực nghiệm, trải nghiệm, và phân biệt sẽ tuyệt đối rõ ràng.
Bạn cũng nói: Osho… khi tôi nhận tính chất sannyas đêm hôm nọ thầy đã nói đừng bị móc vào thầy. Tôi phải nói với thầy là thầy đang đóng cánh cửa chuồng ngựa lại sau khi con ngựa đặc biệt này đã chạy trốn.
Lisa, tôi không chỉ là bác sĩ về ngựa mà là người yêu ngựa nữa! Và khi tôi thấy một con ngựa hay tôi lập tức rơi vào yêu. Tôi tin vào yêu từ cái nhìn đầu tiên, vì điều đó tiết kiệm thời gian! Khoảnh khắc tôi thấy bạn, Lisa, khoảnh khắc tôi thấy nước mắt của vui, yêu, tin cậy và buông xuôi trong mắt bạn, tôi đã chấp nhận bạn sâu bên dưới như một phần của Mafia mầu cam!
Và tôi nói, “Đừng bị móc vào tôi,” chỉ khi tôi biết rằng bạn đã tuyệt đối bị móc vào và không có cách nào thoát! Tôi không nói điều đó cho mọi người đâu. Tôi nói điều đó chỉ cho những người đã ở trong. Họ có thể không nhận biết về nó; họ có thể trở nên nhận biết về nó về sau.
Tôi đã thấy điều đó. Bạn bị móc vào, bạn bị ném vào tôi. Bây giờ không có đường lui. Bây giờ đây sẽ là toàn thế thế giới của bạn. Tôi là nhà của bạn. Tôi nói điều đó chỉ khi tôi tuyệt đối chắc chắn, chắc chắn dứt khoát, rằng không có khả năng nào cho bạn đi mất, khi tôi thấy rằng bạn đang tan ra và hội nhập. Chỉ thế thì, chỉ để hào phóng, tôi nói, “Đừng bị móc vào tôi.” Tôi có thể đảm đương được việc nói điều đó khi tôi biết rằng Lisa bị kết liễu!
Từ “bước trong thiền, ngồi trong thiền”, Ch.3
