Người tốt, chơi đùa. Vũ trụ là cái vỏ rỗng nơi tâm trí ông nô đùa vô hạn.
Người tốt, chơi đùa. Vũ trụ là cái vỏ rỗng nơi tâm trí ông nô đùa vô hạn. Kĩ thuật này dựa trên chiều chơi đùa. Điều đó phải được hiểu. Nếu bạn bất hoạt, điều tốt là rơi vào trong trống rỗng sâu, vào trong vực thẳm bên trong. Nhưng bạn không thể trống rỗng cả ngày và bạn không thể thụ động cả ngày. Bạn sẽ phải làm cái gì đó. Hoạt động là yêu cầu cơ bản, bằng không bạn không thể sống động. Sống ngụ ý hoạt động. Cho nên bạn có thể bất hoạt trong vài giờ, nhưng trong hai mươi bốn giờ bạn sẽ phải hoạt động. Và thiền nên là cái gì đó trở thành phong cách sống của bạn, nó không nên là mảnh mẩu. Bằng không bạn sẽ thu lấy nó và làm mất nó. Nếu bạn bất hoạt một giờ thế rồi trong hai mươi ba giờ bạn sẽ hoạt động. Lực hoạt động sẽ nhiều hơn, và chúng sẽ phá huỷ bất kì cái gì bạn đạt tới trong bất hoạt của bạn. Lực hoạt động sẽ phá huỷ nó. Và ngày hôm sau bạn sẽ lại làm cùng điều: trong hai mươi ba giờ bạn sẽ tích luỹ người làm và trong một giờ bạn sẽ phải bỏ nó. Điều đó sẽ là khó. Cho nên tâm trí bạn phải thay đổi thái độ của nó về công việc và hoạt động. Do đó có kĩ thuật thứ hai.
Công việc nên được coi như chơi đùa, không như công việc. Công việc nên được coi là chơi đùa, chỉ là trò chơi. Bạn không nên nghiêm chỉnh về nó; bạn nên chỉ giống như trẻ con chơi đùa. Công việc là vô nghĩa, không cái gì là để được đạt tới; chính hoạt động này là được tận hưởng. Bạn có thể cảm thấy sự phân biệt nếu bạn đôi khi chơi đùa. Khi bạn làm việc nó là khác: bạn nghiêm chỉnh, nặng gánh, chịu trách nhiệm, lo nghĩ, lo âu vì kết quả, kết quả cuối cùng, là động cơ. Bản thân công việc không xứng đáng tận hưởng. Điều thực chính là trong tương lai, trong kết quả. Trong chơi đùa không có kết quả, thực sự. Chính quá trình này là phúc lạc. Và bạn không lo nghĩ, nó không là thứ nghiêm chỉnh. Cho dù bạn có vẻ nghiêm chỉnh, nó chỉ là giả vờ. Trong chơi đùa bạn tận hưởng chính quá trình này; trong công việc quá trình này không được tận hưởng – mục đích, sự kết thúc là quan trọng. Quá trình này đằng nào cũng phải được chịu đựng. Nó phải được làm vì mục đích phải được đạt tới. Nếu bạn có thể đạt tới mục đích mà không có điều này, bạn chắc sẽ bỏ hoạt động và nhảy vào mục đích.
Nhưng trong chơi đùa bạn sẽ không làm điều đó. Nếu bạn có thể đạt tới mục đích mà không chơi đùa, thế thì mục đích sẽ là vô tích sự. Nó có nghĩa chỉ qua quá trình. Chẳng hạn, hai đội bóng đang trên sân chơi. Chỉ bằng việc tung đồng tiền họ có thể quyết định ai sẽ thắng và ai sẽ thua. Sao trải qua nhiều nỗ lực thế, cố gắng bản thân bạn một cách không cần thiết? Sự việc có thể được quyết định rất rõ ràng chỉ bằng việc tung đồng tiền. Mục đích sẽ có đó. Một đội có thể thắng, đội kia có thể thua. Sao phải làm việc vì nó? Nhưng thế thì sẽ không có nghĩa, không có ý nghĩa. Mục đích không có nghĩa, chính quá trình là có nghĩa. Cho dù không ai thắng và không ai thua trò chơi vẫn xứng đáng với nó. Hoạt động trong bản thân nó được tận hưởng.
Chiều chơi đùa này phải được áp dụng cho toàn thể cuộc sống của bạn: bất kì cái gì bạn đang làm, hiện hữu ở đó trong hoạt động đó toàn bộ tới mức mục đích là không liên quan. Nó có thể tới, nó phải tới, nhưng nó không ở trên tâm trí bạn. Bạn chơi, bạn tận hưởng.
Đó là điều Krishna ngụ ý khi ông ấy bảo Arjuna bỏ tương lai trong tay của điều Thiêng liêng. Kết quả của hoạt động của bạn là trong tay của điều Thiêng liêng, bạn đơn giản làm. Việc làm này đơn giản trở thành chơi đùa. Đó là điều Arjuna thấy khó hiểu, vì anh ta nói rằng nếu nó chỉ là chơi đùa, thế thì sao giết nhau, sao đánh nhau? Anh ta hiểu công việc là gì nhưng anh ta không thể hiểu được chơi đùa là gì. Và toàn thể cuộc sống của Krishna chỉ là chơi đùa. Bạn không thể tìm ra một người không nghiêm chỉnh thế ở bất kì chỗ nào. Toàn thể cuộc sống của ông ấy chỉ là chơi đùa, trò chơi, vở kịch. Ông ấy tận hưởng mọi thứ nhưng ông ấy không nghiêm chỉnh về nó. Ông ấy tận hưởng nó một cách mạnh mẽ nhưng ông ấy không lo nghĩ về kết quả. Cái gì xảy ra là không liên quan.
Khó cho Arjuna hiểu Krishna vì anh ta tính toán, anh ta nghĩ dưới dạng của mục đích-kết quả. Anh ta nói ở chỗ bắt đầu của Gita, “Toàn thể sự việc này dường như là ngớ ngẩn. Các bạn tôi và họ hàng tôi đang đứng ở cả hai phía để đánh nhau. Bất kì ai thắng, đó sẽ là tổn thất, vì gia đình tôi, họ hàng tôi, bạn bè tôi, sẽ bị tiêu diệt. Cho dù tôi thắng, điều đó sẽ không xứng đáng với bất kì cái gì vì tôi sẽ khoe chiến thắng của tôi cho ai? Thắng lợi là có nghĩa vì bạn bè, họ hàng, gia đình sẽ thích thú thắng lợi. Nhưng sẽ không có ai, thắng lợi sẽ chỉ là trên các xác chết. Ai sẽ ca ngợi nó? Ai sẽ nói, ‘Arjuna, anh đã làm hành vi lớn’? Cho nên dù tôi thắng hay tôi thua, điều đó dường như là ngớ ngẩn. Toàn thể sự việc là vô nghĩa.” Anh ta muốn từ bỏ. Anh ta hết sức nghiêm chỉnh. Và bất kì người nào tính toán sẽ là hết sức nghiêm chỉnh.
Khung cảnh của Gita là duy nhất: chiến tranh là chuyện nghiêm chỉnh nhất. Bạn không thể chơi đùa về nó, vì mạng sống có liên quan, hàng triệu mạng sống có liên quan – bạn không thể chơi đùa được. Và Krishna nhấn mạnh rằng thậm chí ở đó bạn phải vui đùa. Bạn đừng nghĩ về cái gì sẽ xảy ra đến cuối, bạn chỉ ở đây và bây giờ. Bạn chỉ là chiến binh chơi đùa. Đừng bị lo nghĩ về kết quả vì kết quả ở trong tay của điều Thiêng liêng. Và thậm chí không phải là vấn đề liệu kết quả có ở trong tay của điều Thiêng liêng hay không. Vấn đề là ở chỗ nó sẽ không ở trong tay bạn. Bạn phải không mang nó. Nếu bạn mang nó thế thì cuộc sống của bạn không thể trở thành có tính thiền.
Kĩ thuật thứ hai này nói, Người tốt, chơi đùa. Để toàn thể cuộc sống của bạn chỉ là chơi đùa đi. Vũ trụ là cái vỏ rỗng nơi tâm trí ông nô đùa vô hạn. Tâm trí bạn liên tục chơi đùa vô hạn: toàn thể sự việc chỉ giống như giấc mơ trong căn phòng trống rỗng. Khi thiền, người ta phải nhìn vào tâm trí chỉ là vui nhộn, chỉ như trẻ con chơi đùa, nhảy nhót từ năng lượng tràn ngập, có vậy thôi. Ý nghĩ nhảy nhót, vui nhộn, chỉ là chơi đùa – không là nghiêm chỉnh về chúng. Cho dù một ý nghĩ xấu có đó, đừng cảm thấy mặc cảm. Hay, nếu có ý nghĩ rất lớn lao, ý nghĩ rất tốt – rằng bạn muốn phục vụ nhân loại và biến đổi toàn thế giới; và bạn muốn mang cõi trời tới trái đất – đừng bị dính quá nhiều bản ngã qua nó, đừng cảm thấy rằng bạn đã trở thành vĩ đại. Đây chỉ là tâm trí vui nhộn thôi. Lúc thì nó đi xuống, lúc thì nó đi lên – nó chỉ là năng lượng tràn ngập, lấy nhiều hình và dạng. Tâm trí chỉ là dòng suối tràn ngập, không gì khác.
Là chơi đùa đi, Shiva nói, Người tốt, chơi đùa. Thái độ của người chơi ngụ ý người đó tận hưởng hoạt động này, nó là tốt trong bản thân nó. Không động cơ lợi nhuận nào được bao hàm; người đó không tính toán. Nhìn doanh nhân mà xem. Bất kì cái gì người đó làm, người đó tính toán về lợi nhuận, người đó sẽ đạt được cái gì từ nó. Khách hàng tới. Khách hàng không phải là người, anh ta chỉ là phương tiện. Cái gì có thể được lợi nhuận từ anh ta? Làm sao anh ta có thể bị khai thác? Sâu bên dưới người đó tính toán cái gì cần được nói, cái gì cần được làm. Mọi thứ được tính toán chỉ để thao túng, chỉ để khai thác. Người đó không quan tâm tới người này, người đó không quan tâm tới buôn bán, người đó không quan tâm tới bất kì cái gì – người đó chỉ quan tâm tới tương lai, lợi nhuận.
Nhìn vào phương Đông: trong các làng, doanh nhân không chỉ là người làm ra lợi nhuận, và khách hàng đã không tới chỉ để mua sắm cái gì đó. Họ tận hưởng điều đó. Tôi nhớ tới ông già của tôi. Ông là nhà buôn vải và tôi và cả gia đình tôi đã phân vân vì ông tận hưởng việc đó nhiều thế. Hàng giờ cùng với việc đó đã là trò chơi với khách hàng. Nếu cái gì đó đáng giá mười ru pi, ông sẽ đòi năm mươi ru pi cho nó, và ông biết việc này là ngớ ngẩn. Và khách hàng của ông ấy cũng biết điều đó nữa, họ biết rằng nó phải quãng gần mười ru pi, và họ sẽ bắt đầu từ hai ru pi. Thế rồi việc mặc cả lâu dài sẽ tiếp theo – đến hàng giờ đồng hồ. Bố tôi và bác tôi phát giận. “Cái gì diễn ra thế này? Sao ông không đơn giản nói giá nó là gì đi?” Nhưng ông có khách hàng riêng của ông. Khi họ tới, họ sẽ hỏi, “Ông đâu rồi, ông của nhà đâu rồi? Vì với ông ấy đó là trò chơi, chơi đùa. Liệu chúng tôi mất một ru pi hay hai, liệu nó là nhiều hay ít, điều đó không phải là vấn đề!”
Họ thích thú điều đó. Chính hoạt động này trong bản thân nó là cái gì đó đáng theo đuổi. Hai người trao đổi qua nó. Hai người chơi một trò chơi và cả hai đều biết nó là trò chơi – vì tất nhiên giá cố định là có thể.
Ở phương Tây bây giờ họ đã cố định giá vì mọi người tính toán hơn và hướng lợi nhuận hơn. Họ không thể quan niệm được việc phí hoài thời gian. Sao lãng phí thời gian? Sự việc có thể được giải quyết trong vòng vài phút. Không có nhu cầu. Bạn có thể viết ra giá đích xác. Sao phải tranh cãi hàng giờ cùng nhau? Nhưng thế thì trò chơi bị mất và toàn thể sự việc trở thành thường lệ. Ngay cả máy cũng có thể làm điều đó. Doanh nhân không được cần tới; khách hàng không được cần tới.
Tôi đã nghe nói về một nhà phân tâm, một người bận rộn và có nhiều bệnh nhân tới mức thật khó để có liên hệ cá nhân với mọi người. Thế là ông ấy ghi vào máy ghi âm cho một bệnh nhân đặc biệt và máy ghi âm sẽ nói bất kì cái gì nhà phân tâm sẽ nói với bệnh nhân.
Một lần chuyện xảy ra là đó là thời gian hẹn của một bệnh nhân, một người rất giầu. Nhà phân tâm đi vào khách sạn. Đột nhiên ông ta thấy ông bệnh nhân đang đứng đó. Thế là ông ta hỏi, “Ông đang làm gì ở đây thế? Đó là thời gian của ông với tôi mà.” Bệnh nhân nói, “Tôi bận tới mức tôi đã ghi âm lời của tôi vào máy ghi âm riêng của tôi. Cả hai máy ghi âm đang nói chuyện với nhau. Bất kì cái gì ông phải nói với tôi, máy ghi âm của tôi đã ghi lại, và bất kì cái gì tôi phải nói với ông, máy ghi âm của ông đã ghi lại nó từ máy ghi âm của tôi. Cùng thời gian này, và cả hai chúng ta tự do.”
Nếu bạn quá tính toán thế thì con người biến mất, và việc ngày càng máy móc hoá bước vào. Thậm chí bây giờ trong các làng ở Ấn Độ việc mặc cả vẫn tiếp diễn. Nó là trò chơi và xứng đáng tận hưởng. Bạn đang chơi. Nó là sự xứng hợp giữa hai thông minh, và hai người đi vào trong tiếp xúc sâu sắc. Nhưng nó không tiết kiệm thời gian. Trò chơi không bao giờ có thể tiết kiệm thời gian. Và trong trò chơi bạn không lo nghĩ về thời gian. Bạn vô tư lự, và bất kì cái gì đang diễn ra, bạn tận hưởng nó ngay khoảnh khắc đó. Có tính chơi đùa là một trong những cơ sở sâu nhất của mọi quá trình thiền. Nhưng chúng ta giống như doanh nhân; chúng ta được huấn luyện về nó. Cho nên ngay cả khi chúng ta thiền, chúng ta đang đi tìm mục đích, tìm kết quả. Và bất kì cái gì xảy ra, bạn sẽ không được thoả mãn.
Mọi người tới tôi và họ nói, “Vâng, thiền đang tăng trưởng, tiến bộ. Tôi cảm thấy hạnh phúc hơn, im lặng hơn chút xíu, thoải mái, nhưng không cái gì khác xảy ra.” Không cái gì khác nào vậy? Tôi biết rằng mọi người thích điều này nhất định tới một ngày nào đó và nói, “Vâng, tôi đang cảm thấy niết bàn, nhưng không cái gì khác đang xảy ra. Tôi đang phúc lạc, nhưng không cái gì khác xảy ra.” Không cái gì khác nào vậy? Người đó đang tìm kiếm lợi nhuận nào đó và chừng nào lợi nhuận rất thấy được chưa tới trong tay người đó, cái gì đó mà người đó có thể đặt vào ngân hàng, người đó không thể được thoả mãn. Im lặng và hạnh phúc là mơ hồ thế, bạn không thể sở hữu được chúng, bạn không thể bầy tỏ chúng cho bất kì người nào.
Mọi ngày điều xảy ra là mọi người tới tôi và họ nói rằng họ buồn. Họ đang mong đợi cái gì đó mà đáng ra không được mong đợi ngay cả trong kinh doanh – và họ mong đợi trong thiền của họ. Tâm trí kinh doanh bước vào thiền với toàn thể huấn luyện của kinh doanh – lợi nhuận nào có thể được làm ra từ nó?
Doanh nhân không chơi đùa. Và nếu bạn không chơi đùa, bạn không thể có tính thiền. Ngày một chơi đùa hơn đi. Phí thời gian vào chơi đùa đi. Chỉ chơi với trẻ con cũng sẽ có tác dụng. Ngay cả nếu không có người nào, bạn có thể nhảy và múa một mình trong phòng và là chơi đùa. Tận hưởng. Nhưng tâm trí bạn sẽ liên tục nài nỉ, “Mình đang làm gì, phí thời gian sao? Mình có thể kiếm được cái gì đó từ thời gian này. Mình có thể làm cái gì đó, và mình chỉ nhảy nhót, ca hát và múa. Mình đang làm gì? Mình có điên không?” Thử nó đi. Chộp lấy bất kì thời gian nào bạn có thể thoát ra khỏi kinh doanh, và là chơi đùa. Bất kì cái gì. Bạn có thể vẽ, bạn có thể chơi đàn sitar, bất kì cái gì bạn thích – nhưng là chơi đùa. Không tìm lợi nhuận gì từ nó, không nhìn tương lai trong nó, chỉ hiện tại. Và thế thì, thế thì bạn có thể chơi đùa bên trong nữa. Thế thì bạn có thể nhảy nhót trên ý nghĩ của bạn, chơi với chúng, ném chúng đây đó, múa cùng chúng, nhưng không nghiêm chỉnh về chúng.
Nhiều người là vô thức khi có liên quan tới tâm trí của họ. Bất kì cái gì xảy ra trong tâm trí họ, họ là vô thức về nó; họ trôi giạt trong nó mà không biết tâm trí dẫn họ tới đâu. Nếu bạn có thể nhận biết về bất kì lối mòn nào của tâm trí bạn sẽ bị phân vân về cái gì đang xảy ra. Tâm trí chuyển qua các liên kết. Chó sủa trên phố. Tiếng sủa tới đầu bạn – và bây giờ bạn đã bắt đầu. Bạn có thể di chuyển tới chính tận cùng của thế giới qua việc sủa này của con chó. Bạn có thể nhớ tới người bạn nào đó đã có chó. Thế rồi con chó này rơi rụng đi và người bạn đó đã bước vào trong tâm trí và anh ta có cô vợ đẹp và cô vợ là đẹp… và bây giờ bạn đang di chuyển. Bạn cũng có thể đi tới chính tận cùng của thế giới này và bạn sẽ không bao giờ nhớ rằng chỉ một con chó đã giở thủ đoạn lên bạn; nó chỉ sủa, và đưa bạn vào con đường mòn, và bạn bắt đầu di chuyển.
Bạn sẽ cảm thấy rất vụng về với điều các nhà khoa học nói tới điều này. Họ nói rằng rãnh này bị cố định trong tâm trí bạn. Nếu cùng con chó đó trong cùng tình huống lại sủa, bạn sẽ đi theo con đường mòn này lần nữa: người bạn, con chó, người vợ – vợ đẹp – bạn sẽ đi cùng con đường lần nữa.
Bây giờ họ đã thử nhiều thực nghiệm với điện cực trong não người. Họ chạm vào một chỗ đặc biệt trong não và thế rồi một kí ức đặc biệt được nảy ra. Đột nhiên bạn thấy rằng bạn mới năm tuổi, đang chơi trong vườn, đuổi theo bướm. Thế rồi toàn thể dãy này có đó: bạn cảm thấy hài lòng, mọi thứ là tốt, không khí, khu vườn, mùi hương, mọi thứ đi tới sống động. Nó không đơn giản là kí ức, bạn sống lại nó. Thế rồi điện cực được tháo ra và kí ức dừng lại. Nếu điện cực lại chạm vào cùng chỗ, lại cùng kí ức tới lần nữa. Dường như là bạn đang nhớ tới cái gì đó máy móc. Và nó bao giờ cũng bắt đầu từ việc bắt đầu nào đó và kết thúc ở một mục đích đặc biệt; và thế rồi bắt đầu từ lúc bắt đầu… hệt như bạn ghi lại cái gì đó trên máy ghi âm. Não của bạn có hàng triệu kí ức, hàng triệu tế bào ghi lại, và nó tất cả là máy móc.
Những thực nghiệm này trên não người là rất kì lạ và rất tiết lộ. Kí ức có thể được làm sống lại lặp đi lặp lại, lặp đi lặp lại. Một người thực nghiệm đã thử ba trăm lần và kí ức là cùng một điều – nó đã được ghi lại. Người mà thực nghiệm này được thực hiện trên, trở nên nhận biết và người đó cảm thấy rằng điều đó rất, rất kì lạ vì người đó không phải là người chủ, người đó không thể làm được bất kì cái gì. Khi điện cực chạm vào một chỗ, kí ức bắt đầu và người đó phải nhìn thấy nó. Trong ba trăm lần người đó dần dần trở thành nhân chứng. Người đó bắt đầu thấy kí ức nhưng thế rồi người đó trở nên nhận biết rằng người đó là khác và kí ức này là khác. Thực nghiệm này có thể giúp ích, rất giúp ích, cho các thiền nhân, vì khi bạn biết tâm trí bạn không là gì ngoài việc ghi máy móc quanh bạn, bạn là tách rời.
Tâm trí này có thể được chạm tới. Bây giờ các nhà khoa học nói rằng sớm hay muộn chúng ta sẽ cắt bỏ mọi trung tâm gây cho chúng ta phiền não, lo âu, vì cùng điều được chạm tới lặp đi lặp lại và toàn thể sự việc phải được sống lại.
Tôi đã từng thử nhiều thực nghiệm với nhiều đệ tử. Làm cùng điều và họ chuyển vào cùng vòng tròn luẩn quẩn, lặp đi lặp lại, lặp đi lặp lại – chừng nào họ chưa trở thành nhân chứng rằng đây là thứ máy móc. Bạn nhận biết rằng nếu bạn nói cùng một điều cho vợ bạn hàng tuần, cùng điều, cô ấy sẽ phản ứng. Sau bẩy ngày, khi cô ấy đã quên, nói cùng điều: cô ấy sẽ phản ứng. Thế rồi ghi lại – phản ứng này sẽ là cùng điều. Bạn biết, vợ bạn biết, một hình mẫu trở thành cố định – và nó diễn ra mãi. Ngay cả chó cũng có thể bắt đầu hình mẫu của bạn chỉ bằng việc sủa. Cái gì đó bị chạm phải, và điện cực đã đi vào. Bạn đã bắt đầu trên cuộc hành trình.
Nếu bạn chơi đùa trong cuộc sống thế thì bạn có thể chơi đùa bên trong với tâm trí nữa. Thế thì hiện hữu dường như bạn đang xem cái gì đó trên màn hình ti vi: bạn không bị tham gia, bạn chỉ là khán giả, người xem. Nhìn, và tận hưởng nó. Không nói tốt, không nói xấu, không kết án, vì đây là những thứ nghiêm chỉnh. Nếu người đàn bà khoả thân tới trên màn hình, đừng nói rằng điều này là xấu, rằng quỉ nào đó đang giở thủ đoạn trên bạn. Không quỉ nào có đó để giở thủ đoạn lên bạn. Nhìn vào nó dường như nó chỉ ở trên màn hình, màn ảnh phim. Và là chơi đùa về nó: nói với cô này, “Đợi đấy”. Không cố đẩy cô ấy ra vì bạn càng đẩy cô ấy ra, cô ấy sẽ càng bước vào – các bà cô là khó. Và không đi theo cô ấy. Nếu bạn đi theo thế thì bạn sẽ trong rắc rối. Không đi theo, không tranh đấu – đây là qui tắc. Chỉ nhìn và chơi đùa. Chỉ nói “xin chào” hay “chào nhé”. Chỉ nhìn và không bị rối trí chút nào. Để cô ấy đợi. Cô ấy sẽ tự mình ra đi, như cô ấy đã tới: cô ấy di chuyển theo cách riêng của cô ấy. Cô ấy không liên quan tới bạn, cô ấy chỉ là cái gì đó trong kí ức. Bị gây ấn tượng bởi tình huống nào đó cô ấy đã tới đó, chỉ là bức tranh. Là chơi đùa với nó. Nếu bạn có thể chơi đùa với tâm trí bạn nó sẽ rất sớm rơi rụng đi, vì tâm trí có thể có đó chỉ nếu bạn nghiêm chỉnh. Sự nghiêm chỉnh là móc nối, chiếc cầu.
Người tốt, chơi đùa. Vũ trụ là cái vỏ rỗng nơi tâm trí ông nô đùa vô hạn.
Từ “Vigyan Bhairav Mật tông – tập 4, Ch.79”
