Chúng ta chỉ có thể gạt bỏ xung đột nếu chúng ta chấp nhận bản tính của mọi vật. Bây giờ bản tính của mọi vật ngụ ý gì?
Bản tính của mọi vật là tới mức nếu tôi yêu người nào đó và tìm thấy hạnh phúc từ đó, tôi cũng sẽ tìm thấy bất hạnh từ cùng người đó. Điều này là không thể tránh được. Nếu bạn tìm thấy hạnh phúc từ một người, bạn cũng phải chịu đựng bất hạnh từ người đó. Chúng ta tìm thấy hạnh phúc từ một mình người đó, từ người đó chúng ta cũng có thể tìm thấy bất hạnh. Cánh cửa tới bất hạnh mở ra cùng với cánh cửa tới hạnh phúc. Hạnh phúc và bất hạnh cả hai tới từ cùng một cửa. Khi tôi chấp nhận hạnh phúc và phủ nhận bất hạnh, tôi không chấp nhận bản tính của mọi vật. Thế thì tôi nói, hạnh phúc là được nhưng tôi không chấp nhận bất hạnh. Bây giờ tôi cũng sẽ giận người tôi yêu. Đảo lại, người yêu tôi cũng có thể giận tôi. Nhưng chúng ta nghĩ, người ta không bao giờ có thể giận người mà người ta yêu.
Nơi có yêu, giận cũng được sinh ra. Nó nhất định là vậy và nếu nó không là vậy, phẩm chất của yêu đó sẽ là khác. Chính yếu tố của yêu đó thay đổi. Thế thì nó không phải là yêu mà là từ bi. Nhưng từ bi không thoả mãn cho bạn vì từ bi là yêu thanh thản, không đòi hỏi. Bạn được hài lòng chỉ với yêu đam mê và xô tới. Thế thì bạn cảm thấy, ai đó đang theo đuổi để chiếm được bạn. Bây giờ đây là điều thú vị rằng bạn cảm thấy rất hạnh phúc khi ai đó theo đuổi để chiếm bạn nhưng khi ai đó đó chiếm được bạn, bạn cảm thấy đau khổ mãnh liệt. Khi ai đó theo đuổi để chiếm bạn, bạn có được vui thích từ ý nghĩ rằng bạn xứng đáng để người ta phấn đấu có được nhưng khi bạn bị chiếm rồi, bạn cảm thấy đau khổ mãnh liệt của sự kiện rằng bây giờ bạn phụ thuộc vào ai đó. Cả hai điều này được liên kết lại.
Nếu chúng ta nhớ bản tính của mọi vật trong tâm trí, không thể có tranh giành hay xung đột. Xung đột là gì?
Xung đột ngụ ý tôi đang cố mọi phút để chống lại bản tính của tôi. Tôi bận rộn cố là cái mà tôi không thể là vậy. Với người khác nỗ lực của chúng ta cũng là như vậy – chúng ta muốn họ là điều họ không thể là vậy được.
Tôi có thể yêu người đàn bà chỉ nếu người đàn bà này hấp dẫn tôi. Người đàn bà này có thể nghĩ tôi yêu cô ấy vì bản thân cô ấy. Cô ấy không biết rằng tôi yêu chính người đàn bà bên trong cô ấy. Tôi có thể yêu người đàn bà khác theo cùng cách tôi yêu cô ấy. Do đó bạn thấy rằng ngay khi bạn rơi vào yêu với người đàn bà, cô ấy lập tức bắt đầu để mắt tới bạn vì cô ấy biết điểm yếu của tâm trí đàn ông. Tâm trí không thừa nhận người, nó chỉ thừa nhận năng lượng. Nó không biết tới người đàn ông A đặc biệt hay người đàn bà B đặc biệt.
Bây giờ người đàn bà này bạn đã chiếm được, bao giờ cũng sẽ cố để thấy rằng bạn không đổ vì người đàn bà khác. Nhưng ngày tình yêu này với người đàn bà ra đi khỏi tâm trí của bạn, ngay cả người này mà bạn yêu sẽ phải ra đi. Và thế thì xung đột là khủng khiếp. Bây giờ nỗ lực của cô ấy sẽ là ở chỗ bạn phải yêu đàn bà nhưng chỉ người đàn bà bên trong cô ấy, điều là không thể được. Chỉ đau và khổ nảy sinh từ điều này.
Ở mọi nơi điều này xảy ra.
Voltaire đã viết trong hồi kí của ông ấy rằng ông ấy thường ao ước là khi ông ấy đi dọc đường, ai đó sẽ chào mừng ông ấy, nhận ra ông ấy. Nhưng không ai đã chào mừng vì không ai biết ông ấy. Điều này thường gây ra đau cho ông ấy. Cho nên ông ấy làm việc vất vả và cuối cùng đã đạt tới chỗ ông ấy khao khát. Nhưng bây giờ ông ấy không thể nào bước đi dọc phố được! Thế là Voltaire viết, “Bây giờ những người này không cho phép tôi ngủ nữa! Tôi không thể đi ra ngoài một mình để đi dạo. Ai đó này khác xuất hiện và bắt đầu nói.”
Thế rồi ông ấy liên tục viết điều đó khi suy tư về việc này, ông ấy đã nhận ra rằng chính một mình ông ấy chịu trách nhiệm cho việc này. Những người đáng thương này chưa bao giờ chào mừng ông ấy ngay chỗ đầu tiên và điều này đã làm đau ông ấy. Bây giờ đám đông kia tụ tập quanh ông ấy bất kì chỗ nào ông ấy đi, điều đó cũng là phiền phức.
Chà, tâm trí của người đấy! Chúng ta mời phiền phức tới và khi chúng tới, chúng ta bị khổ bởi chúng. Đầu tiên con người khao khát về địa vị, khi người đó có được nó người đó thèm khát là một mình. Bây giờ khao khát địa vị và danh vọng ngụ ý khao khát đám đông. Thế rồi ngay khi đám đông tụ tập lại, người đó bị ngột ngạt! Hitler thường thấy rằng những đám đông lớn tụ tập quanh ông ta, nhưng khi họ tụ tập ông ấy thường cố lẩn tránh họ.
Đây là điều thú vị nhất: những người đã không tụ tập đám đông thì lo âu và những người đã tụ tập, họ cũng bị lo âu, Lão Tử nói, “Đó là vì chúng ta không chấp nhận tự nhiên mà chúng ta trải nghiệm khó khăn này.” Và điều này chúng ta cũng không thấy, rằng nhiều thứ nữa tới cùng với một thứ. Chúng không thể bị rút ra. Tôi luôn thận trọng kĩ để xem không ai xúc phạm tôi. Nhưng nơi có tôn kính, bất kính nhất định hiện hữu. Nhưng điều này chúng ta không thấy. Nếu chúng ta có thể thấy phần này của tự nhiên, thế thì Lão Tử nói, “Nếu ông không mong bị xúc phạm, đừng mong kính trọng nữa.” Nếu bạn khao khát kính trọng, sẵn sàng cho bất kính nữa đi. Thế thì không có khó khăn, thế thì không có xung đột bên trong.
Sự kiện khác: Nếu có xung đột bên trong một người, nhất định có xung đột trong toàn thể cộng đồng. Nếu từng người bị dính líu vào trong tranh đấu bên trong bản thân người đó trong 24 giờ, thế thì điều chúng ta biết là cuộc sống không thể là cuộc sống. Chúng ta làm gì trong suốt 24 giờ? Chúng ta đang tranh đấu các cuộc chiến – ở chợ chúng ta tranh đấu các cuộc chiến tài chính, ở nhà chúng ta tranh đấu các cuộc chiến gia đình, có chính trị giữa những người bạn. Nếu chúng ta tính cuộc sống của riêng một ngày của một người trong thời kì những giờ thức của người đó, chúng ta sẽ thấy người đó đã chẳng làm gì ngoài tranh đấu suốt cả ngày dài. Người đó chỉ thay đổi mặt trận của mình nhiều lần tương ứng với người đó đang ở đâu; người đó tranh đấu từ mặt trận này và chuyển sang mặt trận khác. Khi người đó đã kết thúc với mặt trận này, người đó hình thành mặt trận thứ ba và cứ thế mãi. Người đó có thể cảm thấy hơi chút nghỉ ngơi trong khoảng giữa hai mặt trận – mọi thứ khác đều là chiến tranh! Khi sau cả ngày dài người đó ngủ trong đêm, thế nữa các cuộc chiến vẫn tiếp tục. Mơ của người đó bị xâm lấn bởi các cuộc đấu tranh cả ngày dài của người đó. Nguyên nhân gì cho trạng thái xung đột này của tâm trí?
Có thể chăng chúng ta đang đầu độc chính rễ của giống người? Vì một mình điều này có thể mang tới trạng thái vấn đề như vậy. Và đây là lí do – rằng chúng ta đang đầu độc chính rễ của chúng ta. Mưu đồ được dự kiến này là cổ tới mức nó đã trở thành một phần của tâm trí tập thể của chúng ta. Bây giờ dường như là không thể sống được theo bất kì cách nào khác. Đây là cái bẫy của việc làm riêng của chúng ta.
Nếu như bạn có cơ hội để là yên bình trong cả ngày, bạn sẽ trở nên bồn chồn thế – còn nhiều hơn bạn bình thường khi ở trong xung đột. Mọi người nói họ muốn an bình vì họ không biết an bình là gì. Nếu họ được cho an bình, trong vòng 24 giờ họ sẽ nói “Tha thứ cho chúng tôi, chúng tôi không muốn an bình.” Bồn chồn xuất hiện cả nghìn lần tốt hơn là an bình này! Lí do là ở chỗ trong khoảnh khắc của an bình bản ngã của bạn bị rơi rụng đi.
Bản ngã chỉ có thể còn lại trong xung đột, trong tranh giành, trong thắng và thua. Ngay cả thua cũng được ưa chuộng vì ít nhất bản ngã có đó. Cho dù là thua vẫn còn tốt hơn là không ai cả, bản ngã ít nhất vẫn còn lại. Trong yên bình hoàn toàn bản ngã không thể hiện hữu, vì bản thân bạn không thể hiện hữu. Trong yên bình hoàn hảo, duy nhất yên bình còn lại. Bạn không còn nữa. Điều này gây rất bối rối. Bạn sẽ nhanh chóng đi ra khỏi điều này và thế rồi bạn sẽ không còn hỏi về an bình nữa! Địa ngục sẽ dường như tốt hơn điều này, vì ít nhất bạn đã làm cái gì đó – cái gì đó đã xảy ra! Dù bất kì cái gì có xảy ra hay không, là không liên quan – mọi sự đã dường như xảy ra. Bạn bận rộn, bận bịu; và tâm trí cảm thấy rất quan trọng – bạn đã làm cái gì đó lớn lao!
Xung đột càng lớn, bạn càng cảm thấy bạn đang làm cái gì đó lớn lao. Do đó mọi người bỏ xung đột nhỏ và tìm xung đột lớn hơn. Họ buông bỏ những phiền phức nhỏ và tìm những phiền phức lớn hơn. Nếu không có đủ chuyện cho xung đột trong nhà riêng của chúng ta, chúng ta bắt đầu thăm dò chuyện của hàng xóm, hay thậm chí chuyện của xã hội chúng ta, đất nước chúng ta, quốc gia chúng ta. Chúng ta tìm những phiền phức lớn hơn của giống người.
Một thanh niên Mĩ của Phong trào Hoà bình tới tôi. Anh ấy là một trong 400 người đã tới Ấn Độ để thiết lập hoà bình. Anh ấy nhận tính sannyas. Tôi hỏi anh ấy, “Chẳng phải là để cứu bản thân bạn khỏi sự bất ổn riêng của bạn mà bạn đang cố đem hoà bình tới cho người khác sao?” Anh ấy bị sốc. “Thầy nói gì vậy? Thầy là tuyệt đối đúng nhưng làm sao thầy đã biết? Có nhiều xung đột thế trong gia đình tôi! Tôi không thể hoà thuận được với bố tôi, tôi không thể hoà thuận được với mẹ tôi hay anh em tôi. Mọi thứ đã đạt tới đỉnh mà chắc sẽ là đổ máu. Hoặc là tôi sẽ giết bố tôi hoặc ông ấy chắc sẽ giết tôi! Do đó cần phải chạy khỏi gia đình. Tôi nghe nói có nhu cầu về hoà bình ở Ấn Độ cho nên tôi gia nhập Phong trào Hoà bình và đã tới đây. Kể từ đó tôi đã lao toàn tâm vào công việc của tôi.”
Mọi tổ chức theo đuổi phục vụ xã hội, cũng như mọi nhà cải cách và người lãnh đạo, đều là những người không được thoả mãn với những xung đột kém hơn. Họ tìm những khẩu độ và biên độ lớn hơn. Và họ tìm các vấn đề thách đố các giải pháp. Bạn không thể dừng lại trên các vấn đề dễ được giải quyết, thế thì bạn phải chuyển sang những vấn đề tươi mới. Cho nên chúng ta tìm các vấn đề thường hằng mà không bao giờ có thể được giải quyết. Chúng ta là những người không có hiểu biết về yên bình và những người có bản chất bồn chồn. Chúng ta tạo ra bồn chồn với từng chuyển động của chúng ta – ngồi, đứng, bước, nói. Ngay cả im lặng của chúng ta cũng bị chất đầy với bồn chồn.
Nasruddin đang nói với vợ anh ta. Cô ấy đã nói suốt nửa giờ rồi. Nasruddin nói, “Em đã nói liên tục suốt nửa giờ rồi. Anh không thể hiểu được một âm tiết nào!” Vợ anh ta nói, “Anh im đấy nhưng im lặng của anh sao hung hăng thế, em không thể chịu được nó!”
Một người có thể có vẻ hung hăng ngay cả khi người đó ngồi yên lặng. Việc giữ yên lặng của bạn có thể là tồi tệ nhiều hơn nếu như bạn đã làm việc lăng mạ. Chính con người của chúng ta là con người của xung đột. Do đó việc ngồi yên lặng đơn thuần của chúng ta cũng trở thành hung hăng. Bạn có thể nói, “Tôi ngồi im, không nói một lời” nhưng việc không nói của bạn cũng làm thủ đoạn. Bạn thường không nói khi bạn phải nói cái gì đó nguy hiểm hơn lời có thể biểu lộ. Thế thì bạn trở thành im lặng vì bạn không có lời đủ năng lực tới mức biểu lộ tình cảm của bạn. Tại sao nó giống điều này?
Từ “Con đường Đạo”, T.1, Ch.9 Chất độc của tham vọng và trật tự của sự sống
