Đại thủ ấn không dựa trên bất kì cái gì. Không làm nỗ lực, nhưng vẫn còn chùng lỏng và tự nhiên…
Và đây là toàn thể phương pháp của Tilopa, và toàn thể phương pháp của Tantra: Không làm nỗ lực… vì nếu bạn làm nỗ lực, bản ngã được làm mạnh. Nếu bạn làm nỗ lực, bạn bước vào.
Cho nên yêu không là nỗ lực, bạn không thể làm nỗ lực để yêu. Nếu bạn làm nỗ lực, không có yêu. Bạn tuôn chảy trong nó, bạn không làm nỗ lực, bạn đơn giản cho phép nó xảy ra, bạn không làm nỗ lực. Nó không phải là việc làm, nó là việc xảy ra: Không làm nỗ lực…. Và cùng điều này là hoàn cảnh với cái toàn bộ, cái chung cuộc: bạn không làm nỗ lực, bạn đơn giản nổi cùng nó… nhưng vẫn còn chùng lỏng và tự nhiên. Đây là cách thức, đây là chính nền tảng của Tantra.
Yoga nói làm nỗ lực, còn Tantra nói không làm bất kì nỗ lực nào. Yoga là hướng bản ngã, chung cuộc nó sẽ lấy cú nhảy, nhưng Tantra từ chính lúc bắt đầu, là hướng tới không bản ngã. Yoga, lúc cuối, đạt tới ý nghĩa, nghĩa, chiều sâu tới mức nó nói với người tìm kiếm, “Bây giờ bỏ bản ngã” – chỉ đến cuối; Tantra từ chính lúc bắt đầu, từ chính bước đầu tiên….
Tôi muốn nói điều đó theo cách này, theo cách mà: nơi Yoga kết thúc, Tantra bắt đầu. Đỉnh cao nhất của Yoga là sự bắt đầu của Tantra – và Tantra dẫn bạn tới mục đích tối thượng. Yoga có thể chuẩn bị bạn cho Tantra, có vậy thôi, vì điều chung cuộc là việc là vô nỗ lực, “chùng lỏng và tự nhiên.”
Tilopa ngụ ý gì bởi “chùng lỏng và tự nhiên”? Không tranh đấu với bản thân bạn, là chùng lỏng. Không làm ra cấu trúc quanh bản thân bạn về tính cách, vể đạo đức. Không tạo kỉ luật cho bản thân bạn quá nhiều; bằng không chính kỉ luật của bạn sẽ trở thành sự lệ thuộc. Không tạo ra việc cầm tù quanh bạn. Vẫn còn chùng lỏng, nổi, đi cùng tình huống, đáp ứng với tình huống. Không đi với áo chẽn tính cách quanh bạn, không đi với thái độ cố định. Vẫn còn chùng lỏng như nước, không cố định như băng. Vẫn còn chuyển động và tuôn chảy; bất kì chỗ nào tự nhiên dẫn bạn tới, đi ngay. Không chống lại, không cố áp đặt bất kì cái gì lên bạn, con người của bạn.
Nhưng toàn thể xã hội dạy bạn áp đặt cái gì đó này khác: là tốt, là đạo đức, là thế này và thế nọ. Và Tantra là tuyệt đối bên ngoài xã hội, văn hoá và văn minh. Nó nói nếu bạn là văn hoá quá nhiều bạn sẽ mất mọi cái là tự nhiên, và thế thì bạn sẽ là thứ máy móc, không nổi, không chảy. Cho nên đừng ép buộc cấu trúc quanh bạn – sống từ khoảnh khắc sang khoảnh khắc, sống với sự tỉnh táo. Và đây là điều sâu sắc để được hiểu.
Tại sao mọi người có tạo ra cấu trúc quanh họ? Để cho họ không cần tỉnh táo – vì nếu bạn không có tính cách quanh bạn, bạn sẽ cần rất rất nhận biết: vì từng khoảnh khắc quyết định phải được lấy. Bạn không có quyết định được tạo ra từ trước, bạn không có thái độ. Bạn phải đáp ứng với tình huống. Cái gì đó có đó, và bạn là tuyệt đối không được chuẩn bị cho nó – bạn sẽ phải rất rất nhận biết.
Để tránh nhận biết mọi người đã tạo ra thủ đoạn, và thủ đoạn là tính cách. Ép buộc bản thân bạn vào trong kỉ luật nào đó để cho dù bạn nhận biết hay không, kỉ luật sẽ chăm nom cho bạn. Làm ra thói quen bao giờ cũng nói sự thực; làm nó thành thói quen, thế thì bạn không cần lo nghĩ về nó. Ai đó hỏi, bạn sẽ nói sự thật, từ thói quen – nhưng từ thói quen sự thực là chết.
Và sự sống là không đơn giản thế. Sự sống là hiện tượng rất rất phức tạp. Lúc thì dối trá được cần, và lúc thì sự thật có thể là nguy hiểm – và người ta phải nhận biết. Chẳng hạn, nếu qua dối trá của bạn cuộc sống của ai đó được cứu, và qua dối trá của bạn không ai bị hại và cuộc sống của ai đó được cứu, bạn sẽ làm gì? Nếu bạn có tâm trí cố định rằng bạn phải là thật, thế thì bạn sẽ giết một mạng sống.
Không cái gì quí hơn sự sống, không sự thật, không cái gì quí hơn sự sống. Và đôi khi sự thật của bạn có thể giết chết mạng sống của ai đó. Bạn sẽ làm gì? Chỉ cứu lấy hình mẫu và thói quen cũ của riêng bạn, bản ngã riêng của bạn rằng “Mình là người nói thật,” bạn sẽ hi sinh một mạng sống – chỉ để là người nói thật, chỉ để là điều đó sao? Điều này là quá nhiều, bạn hoàn toàn điên rồi! Nếy một mạng sống có thể được cứu, cho dù mọi người nghĩ rằng bạn là kẻ dối trá, cái gì sai trong đó? Tại sao bận tâm quá nhiều về điều mọi người nói về bạn?
Điều đó là khó! Không dễ thế để tạo ra hình mẫu cố định vì sự sống liên tục vận động và thay đổi, và mọi khoảnh khắc đều có tình huống mới và người ta phải đáp ứng với nó. Đáp ứng với nhận biết đầy đủ, có vậy thôi. Và để quyết định đi ra từ bản thân tình huống, không được làm sẵn, không bị áp đặt. Không mang tâm trí có sẵn, chỉ vẫn còn chùng lỏng và nhận biết và tự nhiên.
Và đây là cách người tôn giáo thực hiện hữu; bằng không, cái gọi là người tôn giáo chỉ là chết. Họ hành động từ thói quen của họ, họ liên tục hành động từ thói quen của họ – đây là ước định, đây không phải là tự do. Tâm thức cần tự do.
Là chùng lỏng: nhớ lời này sâu nhất có thể được đi. Để nó xuyên thấu vào bạn. Là chùng lỏng – để cho trong mọi tình huống bạn có thể tuôn chảy, dễ dàng, như nước; để cho nếu nước được rót vào cốc, nó lấy hình dạng của cốc. Nó không chống lại, nó không nói, “Cái này không phải là hình dạng của tôi.” Nếu nước được rót vào chai, vào bình, nó lấy hình dạng của cái đó. Nó không có chống cự, nó là chùng lỏng. Vẫn còn chùng lỏng như nước.
Đôi khi bạn sẽ phải đi sang nam và đôi khi lên bắc, bạn sẽ phải đổi hướng; tuỳ theo tình huống bạn sẽ phải chảy. Nhưng nếu bạn biết cách chảy, điều đó là đủ. Đại dương không rất xa xăm nếu bạn biết cách chảy.
Cho nên đừng tạo ra hình mẫu – và toàn thể xã hội cố tạo ra hình mẫu, và mọi tôn giáo cố tạo ra hình mẫu. Chỉ rất ít người rất chứng ngộ có đủ dũng cảm để nói ra chân lí – chân lí là: Là chùng lỏng và tự nhiên! Nếu bạn chùng lỏng bạn sẽ là tự nhiên, tất nhiên.
Tilopa không nói, “Là đạo đức,” ông ấy nói, “Là tự nhiên.” Và đây là những chiều đối lập đối xứng, đầy đủ. Người đạo đức không bao giờ là tự nhiên, không thể vậy. Nếu người đó cảm thấy giận người đó không thể là giận được vì đạo đức không cho phép điều đó. Nếu người đó cảm thấy yêu thương người đó không thể là yêu thương được vì đạo đức có đó. Chính là bao giờ cũng tương ứng với đạo đức mà người đó hành động; nó không bao giờ tương ứng với bản tính của người đó.
Và tôi bảo bạn: nếu bạn bắt đầu đi tương ứng với các hình mẫu đạo đức và không tương ứng với bản tính của bạn, bạn sẽ không bao giờ đạt tới trạng thái của Đại thủ ấn, vì nó là trạng thái tự nhiên, đỉnh cao nhất của việc là tự nhiên. Tôi bảo bạn: nếu bạn cảm thấy giận, là giận đi – nhưng nhận biết hoàn hảo phải được giữ lại. Giận phải không chế ngự ý thức của bạn, có vậy thôi.
Để giận có đó, để nó xảy ra, nhưng đầy tỉnh táo với điều đang xảy ra. Vẫn còn chùng lỏng, tự nhiên, nhận biết, quan sát điều đang xảy ra. Dần dần, bạn sẽ thấy nhiều điều đã đơn giản biến mất, chúng không xảy ra thêm nữa – và không làm bất kì nỗ lực nào về phần bạn. Bạn không bao giờ cố giết chúng và chúng đã đơn giản biến mất.
Khi người ta là nhận biết, giận dần dần biến mất. Nó đơn giản trở thành ngu – không xấu, nhớ lấy, vì “xấu” là giá trị được nạp vào. Nó đơn giản trở thành ngu! Không phải là vì nó là xấu bạn không đi vào trong nó, nó đơn giản là ngu; nó không là tội, nhưng đơn giản ngu. Tham biến mất, nó là ngu. Ghen biến mất, nó là ngu.
Nhớ việc đánh giá này. Trong đạo đức có cái gì đó tốt và cái gì đó xấu. Trong việc là tự nhiên có cái gì đó khôn và cái gì đó ngu. Người là tự nhiên là khôn, không là tốt. Người là phi tự nhiên là ngu, không là xấu. Không cái gì xấu và không cái gì tốt, chỉ các thứ khôn và các thứ ngu. Và nếu bạn là ngu bạn làm hại bản thân bạn và người khác, và nếu bạn là khôn bạn không làm hại bất kì ai – không người khác, không bạn. Không có gì giống như tội lỗi và không có gì giống như đức hạnh – trí huệ là tất cả. Nếu bạn muốn gọi nó là đức hạnh, gọi nó là đức hạnh. Và dốt nát có đó nếu bạn muốn gọi nó là tội lỗi – đó là tội lỗi duy nhất.
Vậy nên làm sao biến đổi dốt nát của bạn thành trí huệ? Đó là biến đổi duy nhất – và bạn không thể ép buộc nó: nó xảy ra khi bạn là chùng lỏng và tự nhiên.
…vẫn còn chùng lỏng và tự nhiên, người ta có thể phá vỡ gông xiềng – do vậy thu lấy giải thoát.
Và người ta trở nên tự do toàn bộ. Điều đó là khó lúc bắt đầu, vì thói quen cũ sẽ thường xuyên có đó ép buộc bạn làm cái gì đó: bạn sẽ muốn giận – nhưng thói quen cũ đơn giản bắt đầu nở nụ cười trên mặt bạn. Có những người mà, bất kì khi nào họ mỉm cười, bạn có thể chắc chắn rằng họ đang giận. Trong chính nụ cười của họ, họ biểu lộ giận của họ. Họ đang che giấu cái gì đó, nụ cười giả lan trên mặt họ. Đây là người đạo đức giả.
Người đạo đức giả là người phi tự nhiên: nếu giận có đó người đó sẽ mỉm cười; nếu ghét có đó người đó sẽ biểu lộ yêu; nếu người đó cảm thấy ý giết người, người đó sẽ giả vờ là từ bi. Người đạo đức giả là nhà đạo đức hoàn hảo – tuyệt đối nhân tạo, hoa nhựa, xấu, vô dụng; không là hoa chút nào, chỉ giả vờ.
Tantra là cách thức tự nhiên: là chùng lỏng và tự nhiên. Điều đó sẽ là khó vì thói quen cũ phải bị phá vỡ. Nó là khó bởi vì bạn sẽ phải sống trong xã hội của những người đạo đức giả. Sẽ là khó vì ở mọi nơi bạn sẽ thấy xung đột với những người đạo đức giả – nhưng người ta phải đi qua nó. Điều đó sẽ là gian nan vì có nhiều đầu tư vào cái giả, việc giả vờ nhân tạo. Bạn có thể cảm thấy một mình, nhưng điều này sẽ chỉ là pha chuyển qua. Những người khác sẽ sớm bắt đầu cảm thấy sự đích thực của bạn.
Và nhớ, ngay cả giận đích thực là tốt hơn nụ cười giả tạo, vì ít nhất nó là đích thực. Và người không thể giận một cách đích thực, thì không thể là đích thực chút nào. Ít nhất người đó là đích thực, đúng với con người của người đó. Dù bất kì cái gì xảy ra, bạn có thể dựa vào người đó rằng điều đó là đúng.
Và đây là quan sát của tôi: rằng giận thực là đẹp và nụ cười giả là xấu; và ghét thực có cái đẹp riêng của nó, cũng như yêu thực – vì đẹp có liên quan tới chân lí. Nó không liên quan tới ghét, cũng không liên quan tới yêu – đẹp là từ cái thực. Chân lí là đẹp trong bất kì hình thể nào. Người chết thực sự là đẹp hơn người sống giả, vì ít nhất phẩm chất cơ bản có đó về là đúng.
Vợ của Mulla Nasruddin chết, và hàng xóm tụ tập lại, nhưng Mulla Nasruddin đứng đó hoàn toàn không bị ảnh hưởng, dường như không cái gì đã xảy ra. Hàng xóm bắt đầu kêu và khóc và họ nói, “Ông đang đứng đó làm gì, Nasruddin? Bà ấy chết rồi.”
Nasruddin nói, “Đợi đã! Bà ấy dối trá thế – tôi phải đợi ít nhất trong ba ngày và xem liệu điều đó là đúng hay không.”
Nhớ điều này – rằng cái đẹp của chân lí, sự đích thực. Trở nên đích thực hơn đi và bạn sẽ có việc nở hoa. Và bạn càng trở nên đích thực, dần dần bạn sẽ cảm thấy nhiều thứ đang rơi rụng đi – theo cách riêng của nó. Bạn không bao giờ làm bất kì nỗ lực nào để làm nó; chúng đang rơi đi theo cách riêng của chúng. Và một khi bạn biết mẹo này về nó, thế thì bạn trở nên ngày càng chùng lỏng hơn, ngày càng tự nhiên, đích thực hơn. Và, Tilopa nói:
…người ta có thể phá vỡ gông xiềng – do vậy thu lấy giải thoát.
Giải thoát là không rất xa xôi, nó chỉ đang ẩn đằng sau bạn. Một khi bạn là đích thực và cánh cửa được mở ra – nhưng bạn là dối trá thế, bạn là kẻ giả vờ thế, bạn là kẻ đạo đức giả thế, bạn là giả sâu sắc thế; đó là lí do tại sao bạn cảm thấy rằng giải thoát là rất rất xa xôi. Nó không vậy! Với người đích thực, giải thoát chỉ là tự nhiên. Nó là tự nhiên như bất kì cái gì.
Như nước chảy hướng tới đại dương, như hơi nước bốc lên trời, như mặt trời là nóng và mặt trăng là mát, cũng vậy với người đích thực là giải thoát. Nó không là cái gì để khoe khoang. Nó không là cái gì mà bạn phải nói cho mọi người rằng bạn đã thu được cái gì đó.
Khi Lâm Tế được hỏi, “Cái gì đã xảy ra cho thầy? Mọi người nói rằng thầy đã trở nên chứng ngộ,” ông ấy nhún vai và nói, “Đã xảy ra sao? Không cái gì. Ta đốn củi trong rừng, và mang nước về đạo tràng – mang nước từ giếng, đốn củi vì mùa đông đang tới gần.” Ông ấy nhún vai – một cử chỉ rất có nghĩa.
Ông ấy đang nói, “Không cái gì đã xảy ra. Ông đang hỏi điều vô nghĩa gì vậy! Nó là tự nhiên: mang nước từ giếng, đốn củi trong rừng. Sự sống là tuyệt đối tự nhiên.” Lâm Tế nói, “Khi ta cảm thấy buồn ngủ, ta đi ngủ; và khi ta cảm thấy đói, ta ăn. Sự sống đã trở thành tuyệt đối tự nhiên.”
Giải thoát là việc là hoàn toàn tự nhiên của bạn. Giải thoát không phải là cái gì đó để được khoe khoang, rằng bạn đã đạt tới cái gì đó rất vĩ đại. Nó không là cái gì vĩ đại, nó không là cái gì phi thường. Nó chỉ là tự nhiên, chỉ là bản thân bạn.
Vậy thì làm gì?
Bỏ giả vờ, bỏ đạo đức giả, bỏ mọi điều bạn đã trau dồi quanh con người tự nhiên của bạn – trở thành tự nhiên. Lúc ban đầu điều đó sẽ là thứ rất rất gian nan, nhưng chỉ lúc ban đầu. Một khi bạn được hoà điệu với nó, những người khác cũng sẽ bắt đầu cảm thấy cái gì đó đã xảy ra cho bạn, vì con người đích thực là lực mạnh thế, trường từ thế. Họ sẽ bắt đầu cảm thấy cái gì đó đã xảy ra: “Người này không còn đi như một phần của chúng ta, người này đã trở thành khác toàn bộ.” Và bạn sẽ không lúng túng, vì chỉ những thứ nhân tạo sẽ rơi rụng đi.
Và một khi trống rỗng được tạo ra bằng việc vứt bỏ các thứ nhân tạo, giả vờ, mặt nạ, thế thì hiện hữu tự nhiên bắt đầu tuôn chảy. Nó cần không gian.
Là trống rỗng, chùng lỏng và tự nhiên. Để điều đó là nguyên lí nền tảng nhất trong cuộc sống của bạn.
Từ “Tantra: Hiểu biết tối cao”, Ch.1 Kinh nghiệm tối thượng
