Mọi tu luyện là của tâm trí. Bất kì cái gì bạn làm đều là của tâm trí. Duy nhất việc chứng kiến không là của tâm trí, nhớ điều này.
Cho nên, ngay cả khi bạn đang hành thiền, vẫn còn là nhân chứng đi, liên tục thấy điều đang xảy ra. Bạn đang xoay tít trong thiền dervish? – xoay tít, xoay tít nhanh như bạn có thể, nhưng vẫn còn là nhân chứng bên trong và liên tục thấy rằng thân thể đang xoay tít. Thân thể cứ thế xoay, càng lúc càng nhanh hơn và nhanh hơn, và thân thể càng xoay nhanh hơn, bạn càng cảm thấy sâu hơn rằng trung tâm của bạn không chuyển động. Bạn đang đứng tĩnh lặng, thân thể chuyển động như bánh xe, bạn đứng tĩnh lặng ngay ở giữa nó. Thân thể càng chuyển động nhanh, bạn càng nhận ra sâu hơn sự kiện rằng bạn không chuyển động, và khoảng cách được tạo ra.
Bất kì cái gì bạn đang làm, ngay cả thiền – tôi không làm ngoại lệ nào – không bám vào thiền nữa, vì một ngày phải tới khi ngay cả việc bám đó phải bị bỏ đi. Thiền trở thành hoàn hảo khi nó nữa bị cũng bị bỏ đi. Khi có thiền hoàn hảo, bạn không cần thiền.
Cho nên giữ điều đó thường xuyên trong nhận biết của bạn rằng thiền chỉ là chiếc cầu; nó phải được đi qua. Cầu không là chỗ làm nhà của bạn. Bạn phải đi qua nó và đi ra ngoài nó. Thiền là chiếc cầu; bạn phải có tính quan sát về nó nữa, bằng không bạn có thể dừng việc bị đồng nhất với giận, tham, và bạn có thể bắt đầu bị đồng nhất với thiền, từ bi. Thế thì bạn lại ở trong cùng cái bẫy lần nữa; qua cửa khác bạn đã đi vào cùng ngôi nhà.
Có lần chuyện xảy ra: Mulla Nasruddin đi tới quán rượu trong thị trấn và anh ta đã quá say nữa, cho nên người phục vụ quán bảo anh ta, “Anh đi đi! Anh đã say rồi và tôi không thể cho anh bất kì cái gì thêm nữa. Anh quay về nhà anh đi.” Nhưng anh ta vẫn cứ nài nỉ, cho nên người phục vụ quán phải tống anh ta ra.
Anh ta bước đi một khoảng cách xa để tìm quán khác. Thế rồi anh ta lại tới cùng quán đó từ cửa khác, bước vào, nhìn vào người phục vụ quán với chút ít nghi ngờ vì ông này có vẻ quen quen. Người phục vụ quán nói, “Tôi đã bảo anh một lần và mãi mãi rằng đêm nay tôi sẽ không cho anh bất kì cái gì. Anh ra khỏi đây đi!” Mulla lại cố nài nỉ, anh ta bị tống ra lần nữa.
Anh ta bước một khoảng cách xa đi tìm quán khác, nhưng trong thị trấn đó chỉ có mỗi một quán rượu. Lần nữa, từ cửa thứ ba, anh ta bước vào, nhìn người phục vụ quầy, người có vẻ quen quen thế. Mulla nói, “Chuyện gì thế nhỉ? Ông sở hữu mọi quán rượu trong thị trấn sao?”
Điều này xảy ra. Bạn bị tống ra từ cửa này; bạn bước vào từ cửa khác. Bạn bị đồng nhất với giận, với thèm khát của bạn; giờ bạn trở nên bị đồng nhất với thiền của bạn. Bạn bị đồng nhất với vui thú dục của bạn; giờ bạn trở nên bị đồng nhất với cực lạc mà thiền cho. Không cái gì là khác – thị trấn chỉ có một quán rượu. Đừng cố đi vào cùng quán rượu lặp đi lặp lại. Và từ bất kì đâu bạn đi vào bạn sẽ thấy cùng người chủ – đó là nhân chứng. Lưu tâm tới điều đó đi, bằng không nhiều năng lượng bị phí hoài một cách không cần thiết. Bạn đã du hành từ những khoảng cách xa để đi vào cùng một thứ lặp đi lặp lại.
Bất kì ai bám lấy tâm trí đều không thấy chân lí của điều ở bên ngoài tâm trí.
Cái gì ở bên ngoài tâm trí? Bạn. Cái gì là bên ngoài tâm trí? Tâm thức. Cái gì ở bên ngoài tâm trí? Sat-chit-anand – chân lí, tâm thức, phúc lạc.
Bất kì ai cố gắng tu luyện pháp đều không tìm thấy chân lí của tu luyện bên ngoài.
Và bất kì cái gì bạn tu luyện, nhớ, tu luyện không thể dẫn bạn tới cái tự nhiên, cái chùng lỏng và cái tự nhiên, vì tu luyện ngụ ý tu luyện cái gì đó mà không có đó. Tu luyện bao giờ cũng ngụ ý cái gì đó nhân tạo. Tự nhiên phải không được tu luyện; không có nhu cầu, nó đã có đó rồi. Bạn học cái gì đó mà không có đó. Làm sao bạn có thể học cái gì đó đã có đấy rồi? Làm sao bạn có thể học tự nhiên, đạo? Nó đã có đó rồi! Bạn được sinh ra trong nó. Không cần tìm bất kì thầy giáo nào để cho bạn có thể được dạy – và đó là khác biệt giữa thầy giáo và thầy.
Thầy giáo là người dạy bạn cái gì đó, thầy là người giúp bạn dỡ bỏ mọi cái bạn đã học. Thầy là để giúp bạn dỡ bỏ. Thầy là để cho bạn hương vị của cái không được tu luyện. Nó đã có đó rồi; qua việc học của bạn, bạn đã làm mất nó. Qua việc dỡ bỏ của bạn, bạn sẽ thu lại nó.
Chân lí không phải là việc khám phá, nó là việc khám phá lại. Nó đã có đó ngay chỗ đầu tiên. Khi bạn tới trong thế giới này nó đã ở cùng bạn, khi bạn được sinh ra trong sự sống này nó đã ở cùng bạn, vì bạn là nó. Điều đó không thể khác được. Nó không phải là cái gì đó bên ngoài, nó là bên trong ở trong bạn, nó là chính con người bạn. Cho nên nếu bạn tu luyện, Tilopa nói, bạn sẽ không biết cái ở bên ngoài việc tu luyện.
Nhắc nhở bản thân bạn lặp đi lặp lại, rằng bất kì cái gì bạn tu luyện đều sẽ là một phần của tâm trí, tâm trí nhỏ bé, ngoai vi bên ngoài, và bạn phải đi ra ngoài nó. Làm sao đi ra ngoài nó? Tu luyện, không cái gì sai trong việc đó, nhưng tỉnh táo; thiền, nhưng tỉnh táo – vì nghĩa chung cuộc của thuật ngữ này, thiền là chứng kiến.
Mọi kĩ thuật có thể giúp đỡ nhưng chúng không đích xác là thiền, chúng chỉ là việc dò dẫm trong tối. Đột nhiên, một ngày nào đó, đang làm cái gì đó, bạn sẽ trở thành nhân chứng. Hành thiền như thiền động hay kudalini hay xoay tít, đột nhiên một ngày nào đó thiền sẽ tiếp diễn nhưng bạn sẽ không bị đồng nhất. Bạn sẽ ngồi im lặng đằng sau, bạn sẽ quan sát nó – ngày đó thiền đã xảy ra; ngày đó kĩ thuật không còn là cản trở, không còn là giúp đỡ. Bạn có thể tận hưởng nó nếu bạn thích, như bài tập, nó cho sức sống nào đó, nhưng không có nhu cầu bây giờ – thiền thực đã xảy ra.
Thiền là việc chứng kiến. Thiền ngụ ý trở thành nhân chứng. Thiền không phải là kĩ thuật chút nào. Điều này sẽ rất gây lẫn lộn cho bạn vì tôi liên tục cho bạn các kĩ thuật. Theo nghĩa tối thượng thiền không là kĩ thuật; thiền là việc hiểu, là nhận biết. Nhưng bạn cần kĩ thuật vì việc hiểu chung cuộc là rất xa xôi với bạn; ẩn sâu trong bạn, nhưng dầu vậy rất xa xôi khỏi bạn. Ngay khoảnh khắc này bạn có thể đạt tới nó, nhưng bạn sẽ không đạt tới nó, vì khoảnh khắc của bạn tiếp diễn, tâm trí của bạn tiếp diễn. Chính khoảnh khắc này nó là có thể và vậy mà không thể. Các kĩ thuật sẽ bắc cầu qua kẽ hở này, chúng chỉ là cầu bắc qua kẽ hở.
Cho nên lúc bắt đầu kĩ thuật là thiền; đến cuối bạn sẽ cười, kĩ thuật không là thiền. Thiền là phẩm chất khác toàn bộ của việc hiện hữu, nó chẳng liên quan gì tới bất kì cái gì. Nhưng nó sẽ xảy ra chỉ ở cuối; đừng nghĩ nó đã xảy ra lúc bắt đầu, bằng không kẽ hở này sẽ không được bắc cầu qua.
Đây là toàn thể vấn đề với Krishnamurti, và đây là vấn đề với Maharishi Mahesh Yogi – họ là hai cực đối lập. Mahesh Yogi nghĩ rằng kĩ thuật là thiền, cho nên một khi bạn được hoà điệu với kĩ thuật – Thiền Siêu việt hay bất kì cái gì khác – thiền đã xảy ra. Điều này là đúng và sai. Đúng, vì lúc bắt đầu người bắt đầu phải hoà điệu bản thân người đó với kĩ thuật nào đó, vì việc hiểu của người đó còn chưa đủ chín để hiểu điều tối thượng. Cho nên một cách xấp xỉ… kĩ thuật là việc xấp xỉ tới thiền.
Nó cũng giống như đứa trẻ nhỏ học bảng chữ cái – cho nên chúng ta bảo đứa trẻ rằng “kh” là cùng chữ như khi bạn dùng “khỉ”, khỉ đại diện cho “kh.” Với “kh” khỉ có đó, đứa trẻ bắt đầu học. Không có quan hệ giữa khỉ và “kh.” “Kh” có thể được đại diện bởi hàng triệu thứ, và dầu vậy nó là khác với mọi thứ. Nhưng đứa trẻ phải được chỉ cho cái gì đó. Khỉ là gần với đứa trẻ hơn; nó có thể hiểu khỉ, không hiểu “kh.” Qua khỉ nó sẽ có khả năng hiểu “kh” – nhưng đây chỉ là bắt đầu, không là kết thúc.
Mahesh Yogi là đúng lúc bắt đầu, đẩy bạn lên con đường, nhưng nếu bạn bị mắc kẹt với ông ấy, bạn bị lạc. Ông ấy phải bị bỏ lại, ông ấy là trường tiểu học; tốt khi điều đó diễn ra, nhưng người ta cần không phải bao giờ cũng còn ở trường tiểu học. Trường tiểu học không phải là đại học, và trường tiểu học không phải là vũ trụ; người ta phải đi qua từ đó. Chính việc hiểu chủ yếu là ở chỗ thiền là kĩ thuật.
Thế rồi có Krishnamurtiở cực kia. Ông ấy nói không có kĩ thuật, không thiền, nhưng chỉ có nhận biết vô chọn lựa. Đúng hoàn hảo! – nhưng ông ấy đang cố giúp bạn vào đại học mà không qua trường tiểu học. Ông ấy có thể là nguy hiểm vì ông ấy đang nói về điều tối thượng. Bạn không thể hiểu được điều đó; ngay bây giờ trong việc hiểu của bạn điều đó là không thể được – bạn sẽ phát điên. Một khi bạn nghe Krishnamurti bạn sẽ bị lạc, vì bạn bao giờ cũng hiểu về mặt trí tuệ ông ấy là đúng, còn trong con người của bạn, bạn sẽ biết rằng chẳng cái gì đang xảy ra.
Nhiều người đi theo Krishnamurti đã tới tôi. Họ nói về mặt trí tuệ họ hiểu: “Tất nhiên nó là đúng, không có kĩ thuật và thiền là nhận biết – nhưng làm gì?” Và tôi bảo họ, “Khoảnh khắc bạn hỏi làm gì, điều đó có nghĩa bạn cần kĩ thuật. ‘Làm gì?’ Bạn hỏi cách làm nó, bạn hỏi kĩ thuật. Krishnamurti sẽ không giúp bạn. Thay vì thế, đi tới Maharishi Mahesh Yogi đi – điều đó sẽ là tốt hơn.” Nhưng mọi người bị mắc kẹt với Krishnamurti và có những người bị mắc kẹt với Mahesh Yogi.
Tôi không là cả hai – hay tôi là cả hai; và thế thì tôi rất gây lẫn lộn. Họ cả hai là rõ ràng, quan điểm của họ là đơn giản; không có phức tạp trong việc hiểu Mahesh Yogi hay Krishnamurti. Nếu bạn hiểu ngôn ngữ, bạn có thể hiểu họ, không có vấn đề gì. Vấn đề sẽ nảy sinh với tôi vì tôi bao giờ cũng nói về cái bắt đầu và sẽ không bao giờ cho phép bạn quên cái kết thúc. Tôi bao giờ cũng nói về cái kết thúc và bao giờ cũng giúp bạn bắt đầu từ đầu. Bạn sẽ bị lẫn lộn vì bạn sẽ nói, “Thầy ngụ ý gì? Nếu thiền đơn giản là nhận biết thế thì sao phải đi qua nhiều bài tập thế?”
Bạn phải đi qua chúng; chỉ thế thì thiền đó sẽ giúp cho bạn… điều đó sẽ xảy ra cho bạn, điều đơn giản là việc hiểu.
Hay bạn nói, “Nếu kĩ thuật là tất cả thế thì tại sao thầy liên tục nói đi nói lại rằng kĩ thuật phải bị bỏ lại, bỏ đi?” … Vì thế thì bạn cảm thấy: “Cái gì đó được học sâu thế, với nhiều nỗ lực và lao động gian nan thế mà phải bị bỏ đi sao?” Bạn muốn bám lấy cái bắt đầu. Tôi sẽ không cho phép bạn. Một khi bạn ở trên đường rồi tôi sẽ liên tục thúc bạn tới chính kết thúc.
Đây là vấn đề; với tôi vấn đề này phải được đối diện, đương đầu và được hiểu. Tôi sẽ có vẻ mâu thuẫn. Tôi là vậy đấy; tôi là nghịch lí – vì tôi đang cố cho bạn cả cái bắt đầu và cái kết thúc, bước đầu tiên và bước cuối cùng.
Từ “Tantra: hiểu biết tối cao”, Ch.8 Chặt rễ
