Osho kính yêu,
Tôi thấy rằng mọi người liên tục nói rằng họ muốn chân lí – không cái gì ngoài chân lí – và tự do; họ muốn sống trong tự do. Nhưng khi thực tại đi tới điều đó, không ai muốn nghe chân lí hay sống trong tự do. Họ muốn tiếp tục sống trong dối trá và sở hữu điều họ nghĩ họ có.
Tôi thấy rằng trong bản thân tôi, và nó đang trở nên ngày càng ít đi khi tôi bước trên con đường cùng thầy. Tại sao chúng ta muốn giữ lại dối trá xấu xa của cuộc sống nhiều tới mức chúng ta từ bỏ cái thực của chúng ta và bản tính của chúng ta?
Có vài điều cần được hiểu.
Một là, dối trá là rất dễ chịu – đặc biệt khi bạn không biết chân lí. Ai đó nói với bạn, “Anh yêu em.” Anh ta có thể nói dối, anh ta có thể nói dối mà không biết rằng anh ta nói dối, vì anh ta đã từng nói cùng điều này cho nhiều người. Anh ta không ngụ ý gì mấy, nhưng với bạn, nó chạm vào tim bạn.
Bây giờ biết sự thực có thể là rất bối rối. Anh ta có thể nói dối; anh ta có thể là người nói dối bị ép buộc, vô ý thức. Sự thực có thể là ở chỗ anh ta chưa bao giờ yêu. Điều đó dường như là tình huống trên thế giới, rằng mọi người chưa bao giờ yêu, họ chỉ đã tin rằng họ yêu; bằng không chắc đã không thể có nhiều khổ thế. Yêu chắc đã loại bỏ đi mọi khổ này.
Thứ hai, dối trá là dễ dàng. Bạn không phải tìm và kiếm và liên tục trên cuộc hành hương dài. Bạn có thể bịa ra chúng. Bạn không thể bịa ra chân lí, bạn chỉ có thể khám phá ra nó. Và mọi người thường chọn lối tắt. Tại sao đi con đường gian khó? Và dối trá dường như là lối tắt – bạn không thể tìm ra lối tắt tốt hơn. Bạn có thể bịa ra bất kì dối trá nào vào bất kì khoảnh khắc nào.
Nhưng để khám phá chân lí bạn phải mạo hiểm đời bạn. Bạn phải đi ngược lại toàn thể cấu trúc dối trá quanh bạn. Bạn phải trở thành lữ khách đơn độc, thậm chí không chắc liệu bất kì cái gì như chân lí có tồn tại hay không. Nó cần dũng cảm vô cùng. Dối trá không cần bất kì dũng cảm nào; bất kì kẻ hèn nào cũng có thể làm điều đó. Mọi kẻ hèn đang làm điều đó: bịa đặt, chế tạo những lời dối trá hay, trang điểm cho chúng, trình bày chúng cho nhau. Trong một khoảnh khắc nó có vẻ giống như nó đang cho hạnh phúc, nhưng dối trá sau rốt vẫn là dối trá. Bạn sẽ sớm thấy nó là đồ chơi chết. Bạn đã bị lừa, do đó có khổ.
Nhưng dầu vậy mọi người không thấy nguyên nhân cơ bản. Họ nghĩ, “Người đàn ông này đã lừa dối, người đàn bà này đã lừa dối.” Vấn đề không phải là người đàn ông này hay người đàn bà này; toàn xã hội này đang sống theo cách mà dối trá đã trở thành cách sống. Bạn càng có thể nói dối hay, bạn càng có thể làm cho dối trá của bạn dường như logic hơn, bạn sẽ càng được kính trọng hơn.
Dối trá mang tới kính trọng, phần thưởng, giải thưởng Nobel.
Chân lí mang tới chết, đóng đinh.
Cho nên tại sao mọi người phải bận tâm về chân lí?
Jesus chắc đã được chấp nhận hoàn hảo như một giáo sĩ, một người đáng kính với số đông người đi theo. Chắc đã không cần đóng đinh ông ấy. Nhưng bởi vì ông ấy bắt đầu nói những điều ngược lại với những dối trá kéo dài nhiều thế kỉ, bản thân ông ấy đang yêu cầu việc đóng đinh.
Cho nên dối trá có cái gì đó. Đó là lí do tại sao mọi người đi theo dối trá một cách có chủ tâm.
Chân lí có thế giới riêng của nó. Nó bao gồm rất ít người dũng cảm, người có thể đứng ra đối chọi lại đám đông. Điều đó là khó. Điều đó gây mạo hiểm cho sự thoải mái của bạn, điều đó gây mạo hiểm cho mạng sống của bạn, điều đó gây mạo hiểm cho sự kính trọng của bạn, điều đó gây mạo hiểm mọi thứ. Bạn có thể nhìn tôi… tôi đã mạo hiểm mọi thứ thế nào, tôi đã mất mọi thứ thế nào. Tôi không có nhà, tôi không có đất của riêng tôi. Toàn thế giới chống lại tôi – vì tôi đơn giản liên tục khăng khăng rằng nhà vua cởi truồng – và các bạn có thể là cả triệu, nhưng các bạn toàn là kẻ nói dối.
Và họ không thể tha thứ cho tôi vì tôi đang phơi bày họ ra. Họ cũng biết nhà vua cởi truồng, và họ sợ rằng họ có thể tới dưới ảnh hưởng của tôi và có thể đồng ý với tôi. Và điều đó sẽ trở thành cuộc sống nguy hiểm – ngay lập tức toàn thế giới chống lại bạn.
Ở Tây Ban Nha họ đã quyết định trong nghị viện, họ đã quyết định trong nội các, rằng họ muốn có tôi trong nước họ. Nhưng câu hỏi là: ai sẽ kí cho việc thường trú của tôi? Và trong nội các, không ai sẵn sàng. Họ nói, “Chúng tôi hoàn toàn sẵn lòng rằng ông ấy nên được phép – không có gì chống lại ông ấy khi có liên quan tới chúng tôi – nhưng tôi không muốn bị đuổi ra vì nếu cái gì đó đi sai ngày mai thế thì người kí sẽ bị bắt.”
Ở Hi Lạp con của thủ tướng Hi Lạp đã cho tôi visa. Anh ta là bộ trưởng trong nội các. Hasya đã gặp trực tiếp anh ta, nói chuyện với anh ta, và anh ta đã rất quan tâm tới tôi. Và mới hôm nọ anh ta đã cho một phát biểu ở nghị viện rằng: “Tôi chưa bao giờ gặo thư kí của Osho. Vâng, một người trung gian đã tới gặp tôi, nhưng tôi đã bị lừa: họ không bao giờ bảo tôi rằng Osho đang tới; họ đơn giản nói, `Vài người bạn của chúng tôi đang tới và chúng tôi muốn có visa cho họ.’ Cho nên dưới sự lừa dối này tôi đã cho visa. Tôi đã không cho Osho visa, và tôi đã không gặp thư kí của ông ấy chút nào.”
Tôi bảo Hasya cho lời bác bẻ. “Nói với báo chí rằng anh ta đã nói chuyện với bạn trong một giờ, rằng anh ta đã có ấn tượng lớn với tôi, rằng anh ta đã nói về tôi, rằng anh ta muốn biết ngày càng nhiều hơn về tôi, rằng anh ta nói không có vấn đề gì, và rằng anh ta đã cho tôi visa, không có người bạn không biết nào đó.”
Đây là thế giới, nơi không ai muốn đứng lên vì chân lí. Dối trá là thoải mái. Bạn được nuôi dưỡng bằng dối trá, những dối trá đó đang chảy trong máu của bạn; bạn đã được chuẩn bị cho chúng. Với chân lí bạn đã không được chuẩn bị.
Tôi đã… Tôi phải đã bẩy tuổi và bố tôi muốn tránh người nào đó, người thực sự là người rất chán. Một khi ông ta ngồi xuống thì khó mà tống khứ được ông ta. Bố tôi thấy ông ta tới. Ông ấy bảo tôi, “Bố đi vào bên trong nhà đây. Con ngồi đây và bảo người đó, `Bố cháu không có nhà; bố cháu đi ra ngoài rồi.’ ”
Tôi bảo người đó đích xác điều bố tôi đã bảo tôi “Bố cháu đã bảo cháu nói với bác là bố cháu không có ở đây. Bố cháu đã đi ra ngoài.”
Ông ấy nói, “Bố cháu bảo cháu à? Bố cháu đi ra ngoài khi nào?”
Tôi nói, “Bố cháu không bao giờ đi ra ngoài; bố cháu ở trong nhà. Bố cháu đã thấy bác tới, nhưng bác là người chán tới mức mọi người đều không muốn dính líu tới bác.” Bố tôi vẫn nghe từ bên trong. Người này rất giận; ông ta bỏ đi, và bố tôi rất giận.
Tôi nói, “Điều này thực lạ. Cả bố và bác ấy đều giận, và con đơn giản nói sự thực. Bố đã bảo con.”
Ông ấy nói, “Ừ, bố đã bảo con, nhưng con không hiểu một điều đơn giản. Con bảo với người đó rằng bố bảo con! Điều đó phá huỷ toàn thể vấn đề đi ra ngoài của bố. Và thế rồi con phải chấp nhận rằng bố ở bên trong nhà, rằng bố đã thấy ông ta tới.”
Tôi nói, “Chắc chắn bố đã thấy ông ta tới, và bố đã ở trong nhà.”
Ông ấy nói, “Mọi thứ là đúng, nhưng thế giới này không dành cho những người cố sống tương ứng với sự thực. Và bố bao giờ cũng lo nghĩ về con, rằng con sẽ lâm vào phiền phức. Tại sao con không thể giống như mọi người khác?”
Là giống như mọi người khác ngụ ý là một phần của mọi loại dối trá mà xã hội gọi là xã giao, cách đối xử. Lí do là rõ ràng tại sao mọi người nói về chân lí và dầu vậy vẫn còn trong thế giới của dối trá. Có khao khát trong lòng họ về chân lí. Họ xấu hổ cho bản thân họ vì họ là không thực, cho nên họ nói về chân lí nhưng nó đơn thuần là nói. Sống tương ứng với nó là quá nguy hiểm; họ không thể mạo hiểm điều đó.
Và cùng điều đó là hoàn cảnh với tự do. Mọi người muốn tự do khi có liên quan tới nói, nhưng không ai thực sự là tự do và không ai thực sự muốn là tự do, vì tự do mang tới trách nhiệm. Nó không tới một mình. Và là phụ thuộc là đơn giản: trách nhiệm không ở trên bạn, trách nhiệm ở người bạn phụ thuộc vào.
Cho nên mọi người đã làm ra cách sống tinh thần phân liệt. Họ nói về chân lí, họ nói về tự do, và họ sống trong dối trá, họ sống trong sự nô lệ – sự nô lệ có nhiều loại, vì từng sự nô lệ giải phóng bạn khỏi trách nhiệm nào đó. Người thực sự muốn tự do phải chấp nhận trách nhiệm mênh mông. Người đó không thể đùn đẩy trách nhiệm của mình lên bất kì người nào khác. Bất kì cái gì người đó làm, bất kì cái gì người đó là, người đó chịu trách nhiệm.
Và từ chính lúc bắt đầu, bạn không được làm thành sẵn sàng với trách nhiệm. Đó là chiến lược của xã hội. Họ chỉ nói về tự do; họ muốn bạn có tự do, nhưng bạn không được chuẩn bị cho các trách nhiệm. Đó là thủ đoạn thực, vì tự do tới chỉ với trách nhiệm. Và họ đã huấn luyện bạn rằng sống cuộc sống nơi ai đó khác chịu trách nhiệm là tốt hơn cả, cho nên bạn không bị bắt; bạn không bao giờ mắc phải vấn đề. Bạn đơn giản tuân theo mệnh lệnh.
Bạn không bao giờ đi ngược lại việc vâng lời, chính là cái tên hay cho sự nô lệ. Bạn tuân theo mệnh lệnh của người lớn tuổi, chính là cái tên khác cho sự nô lệ. Nhưng điều đó giúp bạn rằng mọi trách nhiệm là ở trên họ. Và họ liên tục nói về tự do.
Toàn thể xã hội này là đạo đức giả – về từng và mọi thứ. Nếu bạn muốn là thực, là người đích thực, bạn sẽ phải là người ngoài; bạn không thể là người trong. Bạn phải là người nước ngoài ở mọi nơi. Bạn phải là người lạ. Không ai sẽ tin cậy bạn, không ai sẽ thân thiện với bạn; bạn sẽ bị bỏ một mình trong thế giới lớn này.
Nếu bạn nghĩ về toàn cảnh việc là người đích thực có vẻ tối tăm ảm đạm, nhưng thực tại là khác toàn bộ. Nếu bạn sống nó, nó là con đường sáng duy nhất, nó là cách sống duy nhất. Bất kì cái gì tự do mang lại với nó đều là tốt. Bất kì cái gì chân lí mang lại cùng nó đều là tốt. Nhưng kinh nghiệm đó về cái đẹp và tính thiện vô cùng không thể chỉ là khái niệm; bạn phải sống nó và nếm trải nó.
Một trong những người bạn của bố tôi – ông ấy là bác sĩ trị liệu y học cổ Ấn Độ ayurvedic rất giỏi – đã muốn cho tôi thuốc cổ đại nào đó được làm từ một loại rễ cây rất hiếm. Nó chỉ được tìm thấy trong rặng Himalayas và ngay cả ở đó cũng chỉ rất hiếm chỗ có nó. Nó có tên là brahmabodhi. Chính cái tên này có nghĩa là nếu bạn đi qua toàn thể nghi lễ của việc lấy thuốc đó… Nó không chỉ là viên thuốc bạn có thể nuốt vào, nó là toàn thể nghi lễ. Với nước rễ cây đó họ viết om trong ngôn ngữ của bạn. Nó đắng tới mức người ta gần như cảm thấy muốn nôn mửa, và bạn phải đứng trần trong sông hay trong hồ, nước ngập tới cổ. Thế thì từ om sẽ được viết ra, trong khi câu mật chú được tụng quanh bạn bởi ba học giả tiếng Phạn.
Ông ấy yêu tôi và ông ấy chân thành. Người ta nói rằng nếu brahmabodhi được dùng cho bất kì đứa trẻ nào trước tuổi mười hai thế thì nó chắc chắn sẽ nhận ra Thượng đế trong đời của nó. Brahma nghĩa là điều tối thượng, Thượng đế. Cho nên ông ấy muốn làm nghi lễ này lên tôi.
Tôi nói, “Cháu ngạc nhiên là bác có ba con trai và bác đã không thử nghi lễ này lên họ. Bác không muốn họ nhận ra Thượng đế sao? Cháu biết ba học giả kia người sẽ tụng quanh cháu đều có con riêng của họ. Không ai đã thử nó lên chúng, cho nên tại sao bác muốn cháu thử?”
Ông ấy nói, “Vì bác yêu cháu, và bác cảm thấy cháu có thể nhận ra Thượng đế.”
Tôi nói, “Nếu bác cảm thấy điều đó, thế thì cháu sẽ nhận ra mà không có brahmabodhi của bác. Nếu brahmabodhi giúp mọi người nhận ra Thượng đế, bác chắc đã trao nó cho con bác. Chỉ từ tò mò cháu sẵn lòng trải qua nghi lễ này, nhưng cháu tuyệt đối hoài nghi rằng nó có bất kì giá trị nào. Nếu Thượng đế có thể được nhận ra bằng phương pháp đơn giản tới mức người khác làm cho bác… Cháu không phải làm bất kì cái gì – chỉ đứng trong nước, có thể hơi run người, lâu chừng nào các mật chú đang được tụng… và chỉ nếm đắng chút ít, có lẽ có nôn mửa nào đó, nhưng đây không phải là điều gì lớn lao để đạt tới Thượng đế. Cho nên cháu muốn điều này được hiểu rõ ràng: cháu ngần ngại về nó, nhưng từ tò mò cháu sẵn sàng. Cháu chỉ muốn biết, mất bao nhiêu thời gian cho cháu nhận ra Thượng đế?”
Ông ấy nói, “Kinh sách không nói bất kì cái gì về điều đó.”
Tôi nói, “Ít nhất trong kiếp này chứ?”
Ông ấy nói, “Vâng, trong cùng kiếp.”
Thế là nghi lễ được thu xếp và tôi trải qua toàn thể việc hành hạ này. Trong gần một giờ tôi đã đứng run người trong nước. Và tôi thường nghĩ rằng neem, một loại cây ở Ấn Độ, có lá đắng, nhưng cây brahmabodhi vượt xa mọi thứ. Tôi nghĩ không cái gì có thể làm cho bạn cảm thấy tệ thế. Họ viết om lên lưỡi tôi; điều đó gần như không thể nào dằn lại được vì toàn thể dạ dầy của tôi bị lộn ngược, và tôi cảm thấy như việc thổ ra, nhưng tôi đã không muốn làm rối nghi lễ của họ. Và đó là một trong các bộ phận của nó, rằng tôi phải không thổ ra; bằng không toàn thể nghi lễ đã đi sai, không cái gì sẽ xảy ra.
Sau một giờ tôi được cho ra khỏi nghi lễ đó. Tôi đã hỏi ông bác sĩ trị liệu già, “Bác có thực sự tin loại vô nghĩa này có thể giúp được bất kì cái gì không, rằng nó có bất kì liên quan gì tới trải nghiệm về Thượng đế không? Thế thì tại sao mọi người liên tục làm các thực hành khổ hạnh cả đời họ, tự hành hạ mình, đủ mọi loại kỉ luật? – một giờ hành hạ này là đủ!”
Ông ấy nói, “Điều đó tạo ra câu hỏi trong tâm trí bác nữa. Bác đã từng tôn thờ Thượng đế cả đời, và khi bác viết om lên lưỡi cháu, bác đã nghĩ, `Trời! Có lẽ nó sẽ nhận ra, và mình đã từng tôn thờ Thượng đế cả đời mình – sáng và tối. Mình mệt mỏi về nó nhưng mình vẫn tiếp tục, vì chừng nào mình chưa nhận ra mình sẽ không dừng lại.’ ”
Tôi nói với ông ấy, “Điều đó là tuyệt đối ngớ ngẩn. Cháu không thấy bất kì logic nào trong nó ngoại trừ hành hạ đứa trẻ nhỏ chẳng vì lí do nào hết cả.” Và tôi đã không là người duy nhất, vì khi họ thu xếp toàn thể nghi lễ này vài người giầu khác đã trở nên nhận biết và họ đã mang con trai của họ tới.
Có ít nhất chín đứa con trai đang đứng theo hàng trong sông vì bất kì cái gì được làm cho một đứa, đều được làm cho chín đứa; mất cùng thời gian. Và tôi đã nói, “Cháu biết những đứa bé này; phần lớn trong chúng là kẻ ngốc. Nếu chúng có thể nhận ra Thượng đế, thế thì cháu không muốn nhận ra, vì cháu không muốn ở trên cõi trời với những cậu bé này. Chúng ngốc tới mức ngay cả trong trường nếu chúng ở trong lớp của cháu, cháu đổi lớp, cháu chuyển sang môn học khác. Cháu chưa bao giờ ở cùng với những người đó. Đây là lần đầu tiên – trong nỗ lực lớn để nhận ra Thượng đế – mà cháu đã đứng cùng họ.”
Về sau vài người trong số họ đã bỏ học trước khi vào trường trung học cơ sở vì họ không thể đỗ được, và tôi đã hỏi ông bác sĩ này, “Vấn đề là gì? Người sẽ nhận ra Thượng đế không thể thi đỗ kì thi nhỏ! Họ đã chứng tỏ hoàn toàn rõ rằng nghi lễ của bác là bài tập vô tích sự.”
Ông ấy hay nổi giận nhưng ông ấy cũng ý tứ. Ông ấy nói, “Cháu có ý kiến cá nhân ở đó, nhưng bác có thể làm được gì?” Một trong những đứa trẻ này ở trong tù; nó đã giết ai đó. Ba đứa đã thất bại khi có doanh nghiệp nhỏ. Số còn lại đã biến mất trong thế giới lớn lao.
Tôi liên tục hỏi đi hỏi lại ông ấy, “Thế về chính đứa trẻ đã được chuẩn bị cho việc nhận ra Thượng đế thì sao? Bác vẫn nghĩ rằng chúng sẽ nhận ra Thượng đế chứ?”
Chung cuộc ông ấy nói, “Cháu kiên trì tới mức bác phải nói cho cháu, bác không tin vào nghi lễ này; vấn đề chỉ là việc điều đó đã được viết trong kinh sách. Và khi thấy thất bại của mọi người này… nhưng đừng nói điều đó cho bất kì người nào.”
Tôi hỏi, “Tại sao?”
Ông ấy nói, “Hãy là khôn ngoan đi.”
Tôi nói, “Bác gọi điều đó là khôn ngoan sao?”
“Đừng nói điều đó cho bất kì người nào, vì mọi người tin vào kinh sách. Tại sao tạo ra kẻ thù? Giữ nó cho bản thân cháu.”
Tôi nói, “Đó là một cách nói dối.”
Ông ấy nói, “Điều đó là đúng, đó là cách nói dối.”
Và tôi nói, “Mọi kinh sách đó liên tục nói `Là chân thực.’ Cho nên cháu phải theo kinh sách hay cháu phải theo đám đông?”
Ông ấy nói, “Cháu tạo ra khó xử cho bác. Bác già rồi và mệt mỏi, và bác không muốn lâm vào bất kì phiền phức nào. Giờ đây thực là khó xử cho bác. Bác không thể bảo cháu là không thực và bác không thể bảo cháu là chân thực. Bác không thể bảo cháu là không thực vì nó sẽ đi ngược lại kinh sách. Bác không thể bảo cháu là thực vì điều đó sẽ gây nguy hiểm cho cuộc sống của cháu. Bác đơn giản có thể nói, `Là khôn ngoan.'”
Tôi nói, “Cháu thường nghĩ trí huệ bao gồm việc là chân thực, nhưng ở đây dường như khôn ngoan ngụ ý là chính trị; là khôn ngoan ngụ ý lừa dối, không quan tâm tới chân lí, chỉ nghĩ về thoải mái và kính trọng riêng của bác.”
Nếu bạn chỉ nghĩ về mặt trí tuệ bạn sẽ thấy rằng chính thực sự khôn ngoan là vẫn còn lại với đám đông, với chính sách đúng. Bạn được bảo vệ bởi đám đông, được kính trọng bởi đám đông. Nói bất kì kì cái gì họ muốn nghe – nhưng thế thì bạn là chết. Bạn có thể sống chỉ khi bạn một mình theo cách riêng của bạn – dù bất kì rủi ro gì, bất kì nguy hiểm gì.
Và nó là đặc quyền của người – và đặc quyền của riêng mọi người – là một mình, là đứng ngược lại với toàn thế giới nếu người đó cảm thấy rằng người đó đang cùng chân lí. Nếu người đó cảm thấy rằng đây là con đường dẫn tới tự do, thế thì chấp nhận bất kì loại trách nhiệm nào. Thế thì mọi trách nhiệm đó sẽ không là gánh nặng lên bạn; tất cả chúng sẽ làm cho bạn chín chắn hơn, được định tâm hơn, được bắt rễ hơn, nhiều phần là cá nhân đẹp.
Từ “Con đường của nhà huyền bí”, T.1, Ch.16 Tàng kho hay rồng canh kho
