Osho ơi,
Tôi biết yêu của tôi bốc mùi, vậy sao tôi cứ bám lấy mùi này?
~
Prem Amrito,
Chúng ta sống theo quá khứ: các kiếp sống của chúng ta được bắt rễ trong quá khứ chết, chúng ta bị ước định bởi quá khứ. Quá khứ là rất mạnh, đó là lí do tại sao bạn liên tục sống trong hình mẫu nào đó; cho dù nó bốc mùi, bạn sẽ liên tục lặp lại nó. Bạn không biết phải làm gì khác; bạn đã trở nên bị ước định theo nó. Đó là hiện tượng máy móc. Và điều này không chỉ là vậy với bạn, Amrito, nó là vậy với gần hết mọi con người – chừng nào người đó chưa trở thành phật.
Trở thành phật nghĩa là gạt bỏ quá khứ và sống trong hiện tại. Quá khứ là mênh mông, rất khổng lồ, to lớn, của hàng triệu kiếp. Bạn đã sống theo cách nào đó. Bây giờ, hiện hữu ở đây, bạn có thể đã trở nên nhận biết rằng yêu của bạn bốc mùi, nhưng nhận biết đó cũng không rất sâu đâu, nó rất hời hợt. Nếu nó thực sự trở thành sâu, nếu nó xuyên thấu vào chính cốt lõi con người bạn, bạn sẽ lập tức nhảy ra khỏi nó.
Điều đó giống như nhà bạn bị cháy, bạn sẽ không hỏi bất kì người nào làm sao thoát ra khỏi nó. Bạn sẽ không tra cứu từ điển bách khoa toàn thư Encyclopaedia Britannica, và bạn sẽ không đợi người khôn ngoan nào đó tới và bảo bạn, và bạn sẽ không xem xét liệu nhảy ra khỏi cửa sổ là thích hợp hay không – bạn sẽ không bận tâm về bất kì cái gì. Ngay cả bạn đang tắm truồng bạn sẽ nhảy vẫn truồng ra khỏi cửa sổ; bạn thậm chí sẽ không bận tâm về quần áo. Khi nhà bị cháy, cuộc sống của bạn lâm nguy; bây giờ mọi thứ khác là phụ.
Nếu yêu của bạn bốc mùi – điều này đã trở thành kinh nghiệm của bạn – thế thì bạn sẽ thoát ra khỏi nó. Bạn sẽ không đơn giản hỏi câu hỏi, bạn sẽ nhảy ra khỏi nó.
Nhưng tôi nghĩ rằng đó chỉ là ý tưởng trí tuệ, vì mỗi lần bạn trong yêu, khổ nào đó nảy sinh. Mỗi lần đều có xung đột nào đó, vật lộn nào đó, tranh đấu nào đó, ghen nào đó, sở hữu nào đó. Cho nên bạn đã bắt đầu lấy quan điểm trí tuệ: “Yêu của tôi bốc mùi, vậy tại sao tôi bám lấy mùi này?” Vì nó chưa thực sự là kinh nghiệm có tính tồn tại cho bạn.
Và nó là mùi riêng của bạn. Người ta trở nên quen với mùi riêng của người ta. Đó là lí do tại sao khi mọi người một mình họ không trải nghiệm mùi đó, họ chỉ trải nghiệm nó khi họ ở cùng với người nào đó.
Khi bạn trong yêu, thế thì bạn bắt đầu phơi ra mặt thực của bạn. Yêu là tấm gương. Người kia bắt đầu vận hành tấm gương. Mọi mối quan hệ đều trở thành gương. Một mình, bạn không trải nghiệm mùi riêng của bạn – bạn không thể trải nghiệm được; người ta trở nên miễn nhiễm với nó. Bạn đã sống cùng nó lâu thế, làm sao bạn có thể ngửi thấy nó được? Chỉ ở cùng với người khác mà bạn bắt đầu cảm thấy rằng anh ta bốc mùi và anh ta bắt đầu cảm thấy rằng bạn bốc mùi. Và tranh đấu bắt đầu…. Đó là câu chuyện của mọi đôi trên khắp thế giới.
“Cô đi đâu với con dê kia, Juan?” viên cảnh sát hỏi.
“Tôi đang mang nó về nhà để nuôi như con vật cưng!” Juan đáp.
“Trong nhà sao?”
“Chắc chắn.”
“Nhưng thế mùi thì sao?”
“Sao cái gì? Nó không bận tâm tới mùi đâu!”
Mùi riêng của bạn không gây phiền nhiễu cho bạn. Thực ra, nếu nó đột nhiên biến mất bạn sẽ cảm thấy hơi chút choáng, bạn sẽ cảm thấy hơi chút bị mất gốc, bạn sẽ không cảm thấy cái ngã tự nhiên của bạn; bạn sẽ cảm thấy cái gì đó đã đi sai.
Nếu bạn yêu và không có ghen bạn sẽ bắt đầu tự hỏi liệu bạn có yêu hay không. Đây là loại yêu gì vậy? Dường như không có ghen! Bạn yêu một người đàn ông, và nếu người đó thỉnh thoảng đi với người đàn bà khác, bạn không làm ầm ĩ lên về điều đó. Bạn coi nó là đương nhiên – điều đó là hoàn toàn tốt cho thay đổi. Và nếu người đàn ông của bạn hạnh phúc, sao không để cho anh ấy hạnh phúc? Bạn yêu anh ấy. Nếu bạn thực sự yêu anh ấy bạn sẽ kính trọng hạnh phúc của anh ấy nữa. Và anh ấy không đi mãi mãi.
Thực ra, nếu thỉnh thoảng các đôi được phép có chút ít tự do, họ sẽ không tách rời; tỉ lệ li dị sẽ sụt giảm trên thế giới. Li dị tồn tại chỉ vì hôn nhân là quá chặt. Để hôn nhân có chút ít được thả lỏng hơn và li dị sẽ biến mấy. Li dị chỉ là sản phẩm phụ của hôn nhân. Hệ thống hôn nhân càng chặt, li dị càng trở thành nhu cầu tuyệt đối. Và nếu li dị không được phép, thế thì bạn có cuộc sống kép: một cuộc sống để trưng ra cho xã hội và một cuộc sống để sống.
Chính vì hôn nhân mà mãi dâm tồn tại trên thế giới. Toàn thể khiển trách thuộc vào hệ thống hôn nhân. Nếu mọi người sống nhiều thêm một chút và ít ghen và nếu họ hiểu bản tính con người, hôn nhân là đơn giản.
Bạn ăn cùng thức ăn mọi ngày; bạn phát chán với nó và thỉnh thoảng bạn sẽ muốn đi tới khách sạn. Và thức ăn của khách sạn có thể là kém hơn thức ăn bạn có ở nhà bạn, nhưng dầu vậy điều đó là tốt – ít nhất điều đó làm cho thức ăn nhà bạn có vẻ ngon hơn. Và khi bạn về nhà ngày hôm sau bạn cảm thấy được nhẹ gánh tới mức bạn về nhà, và bạn hạnh phúc thế để ăn cùng thức ăn lần nữa!
Tâm trí con người càng được hiểu rõ, hôn nhân sẽ càng phải được thả lỏng. Điều hoàn toàn được là cho vài ngày nghỉ trong hôn nhân. Đàn bà nên được phép có bạn trai của cô ấy và đàn ông nên được phép có bạn gái của anh ấy – ít nhất, cũng như bạn có tôn giáo chủ nhật, có hôn nhân chủ nhật! Và bạn sẽ ngạc nhiên rằng cuộc sống riêng của bạn có vẻ tốt hơn nhiều. Lần nữa tuần trăng mật bắt đầu – tuần trăng mật mini. Bạn lại bắt đầu từ ABC.
Và ở cùng với nhiều đàn bà và với nhiều đàn ông không phá huỷ hôn nhân – không, không chút nào. Chính một ý tưởng rất vô nghĩa đã từng thịnh hành trên nhân loại: rằng điều đó có tính phá huỷ hôn nhân và gia đình. Nó không phải vậy – nó rất có tính hỗ trợ. Nó sẽ giúp gia đình trở nên vui vẻ hơn, ít cãi cọ. Bằng không, đàn bà thường xuyên dò xét chồng và chồng thường xuyên dò xét đàn bà. Và yêu nào có thể tồn tại giữa hai người thường xuyên chẹn họng lẫn nhau?
Vâng, yêu của bạn bốc mùi, như yêu của mọi người khác bốc mùi, nhưng bạn cảm thấy nó chỉ khi bạn ở trong mối quan hệ. Bạn chưa cảm thấy rằng nó thực sự có cái gì đó liên quan tới bạn. Sâu bên dưới bạn vẫn cảm thấy nó phải là cái gì đó sai với người kia. Đó là cách tâm trí vận hành: nó đổ trách nhiệm lên người khác. Nó chấp nhận bản thân nó và nó bao giờ cũng tìm lỗi ở người khác.
Vài người đang ngồi trên hàng đầu của rạp chiếu phim. Buổi chiếu đã bắt đầu thì đột nhiên có một mùi khủng khiếp.
Một trong những khán giả quay sang người đứng bên cạnh mình và hỏi, “Ông có ỉa ra quần không?”
Người bên cạnh anh ta trả lời, “Có, tại sao?”
Mọi người chấp nhận bản thân họ một cách toàn bộ! Bất kì cái gì họ đang làm đều là đúng: “Tại sao? Cái gì sai trong đó? Chúng ở trong quần riêng của anh ta, vậy sao anh can thiệp vào? Và tự do là quyền tập ấm của mọi người!”
Amrito, nếu yêu của bạn bốc mùi, thế thì cố tìm ra đích xác cái gì làm bốc mùi. Nó không phải là yêu, nó là cái gì đó khác. Bản thân yêu có hương thơm; nó không thể bốc mùi được, nó là hoa sen. Cái gì đó khác phải ở trong nó – ghen, sở hữu. Nhưng bạn đã không nhắc tới ghen và sở hữu. Bạn đang che giấu chúng. Yêu không bao giờ bốc mùi, nó không thể thế được; điều đó không phải là bản tính của yêu. Xin cố nhìn đích xác nó là cái gì mà tạo ra rắc rối này. Và tôi không nói đè nén nó. Mọi điều được cần là sự sáng tỏ về nó – nó là gì.
Nếu nó là ghen, thế thì tôi chỉ gợi ý một điều: có tính quan sát nhiều hơn về ghen của bạn. Khi nó nảy sinh lần tới, thay vì trở nên điên, đóng cửa nhà bạn bạn, ngồi im lặng, ngồi trong thiền, quan sát ghen của bạn. Thấy đích xác nó là gì. Nó sẽ bao quanh bạn như khói, khói bẩn. Nó sẽ làm bạn ngạt thở. Bạn chắc thích đi ra ngoài và làm cái gì đó. Nhưng đừng làm bất kì cái gì; chỉ ở trong trạng thái vô làm, vì bất kì cái gì được làm trong khoảnh khắc của ghen đều sẽ có tính phá huỷ. Chỉ quan sát. Và tôi không nói đè nén nó, vì điều đó lại là làm cái gì đó.
Mọi người hoặc có tính diễn đạt hoặc có tính đè nén, và cả hai cách đều sai. Nếu bạn diễn đạt bạn trở nên có tính phá huỷ với người khác. Bất kì ai là nạn nhân của bạn đều khổ, và người đó sẽ trả thù. Người đó có thể không trả thù một cách có ý thức, nhưng một cách vô ý thức nó sẽ xảy ra.
Mới vài tháng trước, Krishna Bharti rơi vào yêu một người đàn bà. Chẳng cái gì phi thường về điều đó, nhưng Deeksha phát điên! Deeksha không thể chấp nhận được ý tưởng này. Trong nhiều thế kỉ chúng ta đã được bảo rằng nếu đàn ông yêu bạn hay đàn bà yêu bạn và người đàn ông hay người đàn bà này đi tới ai đó khác, điều đó là việc bác bỏ bạn.
Việc đó là hoàn toàn vô nghĩa. Nó không phải là bác bỏ; thực ra, nó chính là cái đối lập. Nếu người đàn ông yêu người đàn bà và anh ta thích thú người đàn bà này, anh ta bắt đầu tưởng tượng việc ở cùng với đàn bà khác sẽ thế nào. Điều thực sự là niềm vui là người đàn bà này đã cho anh ta việc lẩy cò tưởng tượng của anh ta. Không phải là anh ta đang bác bỏ người đàn bà này; nó thực sự là chỉ dẫn rằng người đàn bà này đã là sự nuôi dưỡng tới mức anh ta sẽ thích gặp và biết những người đàn bà khác là thế nào. Và nếu chút ít dây thừng được trao cho, anh ta sẽ không đi rất xa, anh ta sẽ quay lại, vì với người đàn bà khác nó có thể là mới lạ, nó sẽ là cái gì đó mới, nhưng nó không thể là cái nuôi dưỡng vì sẽ không có bất kì thân thiết nào. Nó sẽ có cái gì đó trống rỗng về nó. Nó sẽ là dục mà không có yêu.
Yêu cần thời gian để trưởng thành, nó cần thân thiết để trưởng thành. Nó cần thời gian thực sự dài. Nó không phải là hoa mùa vụ có đó trong ba, bốn tuần, thế rồi trong vòng ba, bốn tuần nó mất đi nữa. Nó là quá trình dài dài của sự thân thiết. Dần dần, dần dần, hai người tan chảy và hội nhập vào nhau; thế thì nó trở thành việc nuôi dưỡng. Người đàn bà khác hay người đàn ông khác không thể có tính nuôi dưỡng. Nó có thể là cuộc phiêu lưu, niềm xúc động. Nhưng thế rồi đột nhiên cảm giác sẽ nảy sinh – nó nhất định nảy sinh – rằng điều này là tốt như trò vui, nhưng nó không nuôi dưỡng. Và người này sẽ quay lại.
Và Krishna Bharti chắc đã quay lại, nhưng Deeksha đã phát điên. Cô ấy cư xử như bất kì người đàn bà nào khác! Nhưng tôi chờ đợi… sớm hay muộn cô ấy sẽ trả thù. Bây giờ cô ấy đang trả thù. Krishna Bharti ngã bệnh, anh ấy ở trong bệnh viện, và Deeksha có chút ít tự do. Cô ấy rơi vào yêu với người làm việc vặt riêng của cô ấy! Anh ta thực sự đã chứng tỏ là người làm việc vặt! Bây giờ K.B. ở trong địa ngục.
Không có nhu cầu bị lo nghĩ về điều đó. Tôi đã cho K.B. một thông điệp: “Đợi đi, đừng lo nghĩ. Cứ để cô ấy trả thù. Và điều tốt là gánh nặng vô ý thức được kết thúc.”
Nếu chúng ta hiểu lẫn nhau thêm một chút, nếu chúng ta hiểu bản tính con người thêm một chút, chắc sẽ không có ghen. Nhưng đó là di sản kế thừa quá khứ của nhiều thế kỉ.
Cho nên, Amrito, tôi không thể nói bạn có thể bỏ nó ngay bây giờ. Bạn sẽ phải suy ngẫm về nó. Bất kì khi nào nó sở hữu bạn, suy ngẫm về nó đi. Dần dần, dần dần, suy ngẫm sẽ tạo ra khoảnh cách giữa bạn và ghen. Và khoảng cách càng lớn, ghen sẽ càng ít nảy sinh. Và một ngày nào đó, khi không có ghen, yêu của bạn toả ra hương thơm tới mức không hoa nào có thể cạnh tranh được với nó. Mọi hoa là nghèo nàn khi được so sánh với việc nở hoa của yêu.
Nhưng yêu của bạn bị làm què quặt vì ghen và sở hữu và giận.
Không phải là yêu bốc mùi, nhớ lấy, vì tôi đã thấy những người nghĩ chính yêu bốc mùi cho nên họ đóng lại, họ trở nên bị đóng, họ dừng yêu.
Đó là điều đã xảy ra cho hàng triệu sư và ni suốt nhiều thời đại: họ trở thành bị đóng với yêu, họ bỏ toàn thể ý tưởng về yêu. Thay vì bỏ ghen, điều chắc đã là cuộc cách mạng, thay vì bỏ sở hữu, điều chắc đã là cái gì đó có giá trị mênh mông, họ đã bỏ yêu. Điều đó là dễ dàng, điều đó không là mấy; bất kì người nào cũng có thể làm điều đó. Là sư hay ni là rất dễ dàng, nhưng yêu và không có tính ghen, yêu và không có tính sở hữu, yêu và để người khác có toàn thể tự do thực sự là thành tựu lớn. Chỉ thế thì bạn sẽ cảm thấy yêu và hương thơm của nó.
Từ “Bước trong Thiền, ngồi trong Thiền”, Ch.5 Chơi trên đường
