Thế thứ ba là thể vi diệu. Nó có căng thẳng riêng của nó. Chúng có liên quan không chỉ với kiếp sống này mà còn với các kiếp sống trước. Căng thẳng trong thể thứ ba là vì việc tích luỹ mọi thứ mà bạn đã từng là và mọi thứ bạn đã từng khao khát. Việc khao khát toàn bộ của bạn, hàng nghìn và hàng nghìn kiếp và những khao khát lặp lại của chúng, có trong thể vi diệu. Và bạn bao giờ cũng khao khát! Không thành vấn đề cái gì. Khao khát có đó.
Thể vi diệu là nhà kho chứa toàn bộ các khao khát của bạn, toàn bộ các ham muốn của bạn. Đó là lí do tại sao nó là phần căng thẳng nhất của con người bạn. Khi bạn đi vào trong thiền bạn trở nên nhận biết về những căng thẳng vi diệu, vì thiền bắt đầu từ thể thứ ba. Những người đã bắt đầu nhận biết về những căng thẳng này qua thiền tới tôi và nói, “Từ khi tôi bắt đầu thiền, căng thẳng đã tăng lên.” Chúng đã không tăng lên, nhưng bạn đã trở nên nhận biết về chúng bây giờ. Bây giờ bạn biết cái gì đó mà bạn đã không nhận biết trước đây.
Đây là những căng thẳng vi diệu. Vì chúng là bản chất của nhiều kiếp sống thế, chúng không thể được mô tả bởi bất kì lời đặc biệt nào. Không cái gì có thể được nói về chúng mà có thể được hiểu. Chúng chỉ có thể được sống, và được biết.
Bản thân việc ham muốn là căng thẳng. Chúng ta chưa bao giờ không có ham muốn về cái gì đó này khác. Thậm chí có những người ham muốn cả vô ham muốn. Điều đó trở thành ngớ ngẩn toàn bộ. Trong thể thứ ba, thể vi diệu, bạn có thể ham muốn là vô ham muốn. Thực ra, ham muốn là vô ham muốn là một trong những ham muốn mạnh nhất. Nó có thể tạo ra một trong những kẽ hở lớn nhất giữa điều đang vậy và điều bạn muốn vậy.
Cho nên chấp nhận ham muốn của bạn như chúng vậy đi, và biết rằng bạn đã có nhiều ham muốn thế suốt nhiều kiếp thế. Bạn đã ham muốn nhiều thế, và toàn thể sự việc này đã được tích luỹ lại. Cho nên với thể thứ ba – thể vi diệu – chấp nhận ham muốn của bạn như chúng vậy đi. Đừng tranh đấu với chúng; đừng tạo ra ham muốn chống lại các ham muốn. Chỉ chấp nhận chúng. Biết rằng bạn đầy những ham muốn, và là thoải mái với điều đó. Thế thì bạn sẽ trở thành không căng thẳng trong thể vi diệu.
Nếu bạn có thể chấp nhận đám đông vô hạn những ham muốn bên trong bạn mà không tạo ra ham muốn chống lại những ham muốn này; nếu bạn có thể ở trong đám đông các ham muốn – chúng là toàn thể quá khứ được tích luỹ của bạn – và chấp nhận chúng như chúng vậy; nếu việc chấp nhận này trở thành toàn bộ, thế thì, trong một khoảnh khắc, toàn thể đám đông này biến mất. Chúng không còn đó, vì chúng chỉ có thể tồn tại trên bối cảnh của việc ham muốn, việc ham muốn thường xuyên về cái không có đó.
Đối thể của ham muốn không thành vấn đề; nó là không liên quan. Ham muốn thậm chí về vô ham muốn và bối cảnh có đó; toàn thể đám đông sẽ có đó. Nếu bạn chấp nhận ham muốn của bạn, một khoảnh khắc của vô ham muốn được tạo ra. Bạn chấp nhận ham muốn của bạn như nó vậy. Bây giờ không có gì để ham muốn; việc ham muốn không có đó. Bạn chấp nhận mọi thứ như nó vậy, ngay cả ham muốn của bạn. Thế thì ham muốn này bay hơi; không cái gì phải được làm với chúng. Thể vi diệu trở nên thoải mái; nó đi tới trạng thái mạnh khoẻ khẳng định. Chỉ thế thì bạn có thể tiếp tục đi tới thể thứ tư.
Thể thứ tư là thể tâm trí. Cũng như có ham muốn trong thể vi diệu, trong thể tâm trí có các ý nghĩ: các ý nghĩ mâu thuẫn, toàn thể đám đông của chúng, từng ý nghĩ khẳng định bản thân nó như cái toàn thể, từng ý nghĩ sở hữu hạn dường như nó đã là cái toàn thể. Cho nên căng thẳng trong thể thứ tư được tạo ra bởi ý nghĩ. Hiện hữu mà không có ý nghĩ – không ngủ, không vô ý thức, nhưng là ý thức vô ý nghĩ – là mạnh khoẻ, mạnh khoẻ hạnh phúc của thể thứ tư. Nhưng làm sao người ta có thể là có ý thức và vô ý nghĩ?
Mọi khoảnh khắc, những ý nghĩ mới đang được tạo ra. Mọi khoảnh khắc cái gì đó của quá khứ của bạn đang đi vào trong xung đột với cái gì đó của hiện tại của bạn. Bạn đã là người cộng sản và giờ bạn là người Cơ đốc giáo và tin vào cái gì đó khác, nhưng quá khứ vẫn còn đó. Bạn có thể trở thành người Cơ đốc giáo, nhưng bạn không thể vứt hết chủ nghĩa cộng sản của bạn được. Nó vẫn còn trong bạn. Bạn có thể đổi ý nghĩ của bạn, nhưng những ý nghĩ bị bỏ đi bao giờ cũng có đó chờ đợi. Bạn không thể dỡ bỏ được chúng. Chúng đạt tới chiều sâu của bạn; chúng đi vào trong vô thức. Chúng sẽ không biểu lộ bản thân chúng cho bạn vì bạn đã loại bỏ chúng, nhưng chúng sẽ vẫn còn ở đó, chờ đợi cơ hội của chúng. Và cơ hội sẽ tới. Thậm chí trong thời kì hai mươi bốn giờ, sẽ có khoảnh khắc mà bạn sẽ lại là người cộng sản và thế rồi bạn sẽ lại là người Cơ đốc giáo. Điều này sẽ tiếp diễn mãi, đi tới đi lui, và hiệu quả toàn bộ sẽ là rối ren. Cho nên với thể tâm trí, căng thẳng ngụ ý rối ren – những ý nghĩ mâu thuẫn, những kinh nghiệm mâu thuẫn, những mong đợi mâu thuẫn – và kết quả tối thượng nảy sinh trong tâm trí rối ren. Và tâm trí rối ren sẽ chỉ trở thành rối ren hơn nếu nó cố đi ra ngoài rối ren, vì từ trạng thái rối ren, không thể đạt tới không rối ren.
Bạn bị rối. Việc tìm kiếm tâm linh sẽ tạo ra chiều mới cho rối của bạn. Mọi rối khác của bạn vẫn có đó, và giờ rối mới đã được thêm vào. Bạn gặp guru này, thế rồi guru kia, thế rồi guru tiếp, và từng guru mang tới rối mới cho bạn. Rối cũ sẽ có đó, và rối mới sẽ được thêm vào. Bạn sẽ trở thành nhà thương điên. Đây là điều xảy ra trong thể thứ tư, thể tâm trí. Ở đó, rối ren là căng thẳng.
Làm sao người ta có thể dừng bị rối? Bạn có thể dừng bị rối chỉ nếu bạn không phủ nhận một ý nghĩ đặc biệt khi thiên về ý nghĩ khác, nếu bạn không phủ nhận bất kì cái gì – nếu bạn không phủ nhận chủ nghĩa cộng sản để thiên về tính tôn giáo, nếu bạn không phủ nhận Thượng đế để thiên về triết lí của chủ nghĩa vô thần. Nếu bạn chấp nhận mọi thứ mà bạn nghĩ, không có chọn lựa được thực hiện và căng thẳng biến mất. Nếu bạn liên tục chọn, bạn liên tục bổ sung thêm cho căng thẳng của bạn.
Nhận biết phải là vô chọn lựa. Bạn phải nhận biết về quá trình ý nghĩ toàn bộ của bạn, rối ren toàn bộ. Khoảnh khắc bạn trở nên nhận biết về nó, bạn sẽ biết rằng nó toàn là rối ren. Không cái gì để được chọn; toàn thể ngôi nhà phải bị loại đi. Một khi bạn biết nó chỉ là sự rối ren, ngôi nhà có thể bị loại bỏ bất kì lúc nào; không có khó khăn trong việc loại bỏ nó.
Cho nên bắt đầu nhận biết về toàn bộ tâm trí của bạn đi. Không chọn lựa; là vô chọn lựa. Không nói, “Tôi là người vô thần,” hay, “Tôi là người hữu thần.” Không nói, “Tôi là người Ki tô giáo,” hay, “Tôi là người Hindu.” Không chọn. Chỉ nhận biết rằng lúc thì bạn là người vô thần và lúc thì là người hữu thần, lúc thì bạn là người Ki tô giáo và lúc thì bạn là người cộng sản, lúc thì là thánh nhân và lúc thì là tội nhân. Lúc thì ý thức hệ này hấp dẫn bạn và lúc thì ý thức hệ khác, nhưng tất cả những điều này là mốt nhất thời.
Là nhận biết toàn bộ về điều đó đi. Chính khoảnh khắc bạn trở nên nhận biết về toàn bộ quá trình của tâm trí của bạn là khoảnh khắc của không đồng nhất. Thế thì bạn không bị đồng nhất với tâm trí của bạn. Lần đầu tiên bạn biết bản thân bạn là tâm thức chứ không là tâm trí. Bản thân tâm trí là đối thể với bạn. Cũng như bạn nhận biết về người khác, cũng như bạn nhận biết về đồ đạc trong nhà bạn, bạn trở nên nhận biết về tâm trí của bạn, quá trình tâm trí. Bây giờ bạn là nhận biết này – không bị đồng nhất với tâm trí.
Khó khăn với thể thứ tư, thể tâm trí, là ở chỗ chúng ta bị đồng nhất với tâm trí của chúng ta. Nếu thân thể bạn trở nên ốm và ai đó nói bạn ốm, bạn không cảm thấy bị xúc phạm; nhưng nếu tâm trí bạn trở nên ốm và ai đó nói, “Tâm trí bạn ốm rồi; bạn dường như sẽ điên,” thế thì bạn bị xúc phạm. Tại sao?
Khi ai đó nói, “Thân thể bạn dường như ốm,” bạn cảm thấy rằng người đó đã thông cảm với bạn. Nhưng nếu ai đó nói cái gì đó về ốm tâm trí – điều có liên quan tới tâm trí của bạn, bạn dường như bị trật bánh xe; bạn bị thần kinh – thế thì bạn bị xúc phạm vì có sự đồng nhất sâu với tâm trí hơn là với thân thể.
Bạn có thể cảm thấy bản thân bạn là tách rời khỏi thân thể. Bạn có thể nói, “Đây là tay tôi.” Nhưng bạn không thể nói, “Đây là tâm trí của tôi,” vì bạn nghĩ: “Tâm trí của mình nghĩa là mình.” Nếu tôi muốn mổ thân thể bạn, bạn sẽ cho phép tôi, nhưng bạn sẽ không cho phép tôi mổ tâm trí của bạn. Bạn sẽ nói, “Không, điều này là quá thể! Tự do của tôi sẽ bị mất!” Tâm trí bị đồng nhất sâu hơn nhiều. Nó là chúng ta. Chúng ta không biết bất kì cái gì bên ngoài nó, cho nên chúng ta bị đồng nhất với nó.
Chúng ta biết cái gì đó bên ngoài thân thể: tâm trí. Đó là lí do tại sao khả năng không bị đồng nhất với thân thể tồn tại. Nhưng chúng ta không biết bất kì cái gì bên ngoài tâm trí. Chỉ nếu bạn trở nên nhận biết về các ý nghĩ bạn mới có thể đi tới biết rằng tâm trí không là gì ngoài quá trình, việc tích luỹ: cái máy, nhà kho, máy tính của các kinh nghiệm quá khứ của bạn, việc học quá khứ của bạn, tri thức quá khứ của bạn. Nó không phải là bạn; bạn có thể hiện hữu mà không có nó. Tâm trí có thể được điều khiển. Nó có thể được thay đổi; nó có thể được vứt khỏi bạn.
Và bây giờ, những khả năng mới có đó. Một ngày nào đó ngay cả tâm trí của bạn sẽ có khả năng được cấy vào ai đó khác. Cũng như tim có thể được cấy, sớm hay muộn kí ức sẽ có khả năng được cấy. Thế thì một người sắp chết sẽ không chết hoàn toàn. Ít nhất kí ức của người đó có thể được cứu và được cấy vào đứa trẻ mới. Đứa trẻ sẽ thu nhận toàn thể kí ức của người này. Đứa trẻ sẽ nói về những kinh nghiệm mà nó đã không trải qua nhưng nó sẽ nói, “Tôi đã biết.” Bất kì cái gì người chết đã biết, đứa trẻ sẽ biết, vì toàn thể tâm trí của người chết đã được trao cho nó.
Điều này dường như nguy hiểm, và có thể là chúng ta sẽ không cho phép điều đó xảy ra vì sự đồng nhất riêng của chúng ta sẽ bị mất. Chúng ta là tâm trí của chúng ta! Nhưng với tôi, khả năng này có nhiều tiềm năng. Một nhân loại mới có thể được sinh ra từ nó. Chúng ta có thể nhận biết về tâm trí vì tâm trí không phải là chúng ta; nó không là “tôi.” Tâm trí của tôi là một phần của thân thể của tôi cũng như thận của tôi là một phần vậy. Cũng như tôi có thể được cho thận mới và tôi sẽ vẫn là cùng người, không cái gì bị thay đổi, cho nên tôi nữa có thể tiếp tục sống với tâm trí được cấy mà không cái gì thay đổi. Tôi có thể liên tục là cái ngã cũ tôi đã là, nhưng với tâm trí mới được thêm vào cho tôi. Tâm trí cũng là cái máy. Nhưng vì sự đồng nhất của chúng ta với nó, căng thẳng được tạo ra.
Cho nên với thể thứ tư, nhận biết là khoẻ và vô nhận biết là bệnh; nhận biết là không căng thẳng và vô nhận biết là căng thẳng. Vì các ý nghĩ, vì sự đồng nhất của bạn với chúng, bạn liên tục sống trong ý nghĩ của bạn và rào chắn được tạo ra giữa bạn và hiện hữu có tính tồn tại của bạn.
Có đoá hoa trong tầm với của bạn, nhưng bạn sẽ không bao giờ đi tới biết nó vì bạn đang nghĩ về nó. Đoá hoa này sẽ chết, và bạn sẽ liên tục nghĩ về nó. Suy nghĩ đã tạo ra bộ phim giữa bạn và sự tồn tại – trong suốt, nhưng không trong suốt thế; chỉ là ảo vọng về trong suốt.
Chẳng hạn, bạn đang nghe tôi. Nhưng có thể rằng bạn không thực sự nghe. Nếu bạn đang nghĩ về điều tôi đang nói, bạn đã dừng việc nghe. Thế thì bạn đã đi lên trước hay đi ra sau; bạn không cùng tôi. Hoặc nó là quá khứ bạn sẽ lặp lại trong tâm trí bạn hoặc nó sẽ là tương lai được phóng chiếu qua quá khứ, nhưng nó sẽ không là điều tôi đang nói.
Thậm chí có thể là bạn có thể lặp lại đúng nguyên văn điều tôi đã nói. Cái máy của bạn đang ghi âm lại nó. Nó có thể lặp lại điều tôi đã nói, tái tạo lại nó. Thế rồi bạn sẽ tuyên bố, “Nếu tôi mà không nghe thầy, làm sao tôi có thể tái tạo lại nó được?” Nhưng băng ghi âm không nghe tôi. Tâm trí của bạn có thể liên tục làm việc hệt như cái máy. Bạn có thể hiện diện, hay bạn có thể không hiện diện. Bạn không được cần tới. Bạn có thể liên tục nghĩ và vẫn đang nghe. Tâm trí – thể thứ tư, thể tâm trí – đã trở thành rào chắn.
Giữa bạn và cái đang đó, có rào chắn. Khoảnh khắc bạn đi tới chạm, bạn chuyển ra xa khỏi kinh nghiệm này. Khoảnh khắc bạn đi tới nhìn, bạn chuyển ra xa. Tôi cầm tay bạn trong tay tôi. Đây là điều mang tính tồn tại. Nhưng có thể là bạn không có đó. Thế thì bạn đã bỏ lỡ. Bạn đã biết rồi – bạn đã chạm và đã trải nghiệm – nhưng bạn đã ở trong ý nghĩ của bạn.
Cho nên tại thể thứ tư người ta phải nhận biết về quá trình ý nghĩ của người ta, được lấy như một toàn thể. Không chọn lựa, không quyết định, không phán xét; chỉ nhận biết về nó. Nếu bạn trở nên nhận biết, bạn trở nên không bị đồng nhất. Và không đồng nhất với cái máy của tâm trí là không căng thẳng.
Từ “Tâm lí của bí truyền”, ch.8
