“Điều bản chất của tâm ông là không sinh, cho nên nó sẽ không bao giờ diệt…”
Điều bản chất của tâm trí bạn – đó là điều tôi gọi là phẩm chất tựa gương. Đó là chính bản chất của tâm trí bạn. Tại sao chúng ta gọi nó là điều nền tảng, cái bản chất? Vì nó liên tục còn lại.
Quan sát đi…. Bạn đã là đứa trẻ. Lần đầu tiên bạn mở mắt ra, bạn không có ý nghĩ, nhưng phẩm chất tựa gương này đã có đó. Ngay cả ở khoảnh khắc đầu tiên khi bạn mở mắt ra, phẩm chất tựa gương này đã có đó. Nó đã không được bất kì người nào trao cho bạn; bạn mang nó cùng bạn. Nó là bản chất, nó là bản tính của bạn. Đứa trẻ mở mắt ra; nó sẽ không có khả năng thấy cây gì có đó: cây vô ưu hay cây thông – nó sẽ không có khả năng biết đây là những cây gì. Nó thậm chí sẽ không có khả năng biết rằng đây là cây. Nó sẽ không có khả năng thấy rằng chúng mầu lục, nhưng nó sẽ thấy cây cỏ. Nó sẽ không có khả năng dán nhãn cây là xanh, và nó sẽ không có khả năng biết rằng “Đây là cây, và đây là cây vô ưu, và đây là cây thông” – không.
Nhưng mọi thứ sẽ được phản xạ đích xác. Sẽ không có ngôn ngữ. Cái nhìn của nó sẽ rõ ràng. Cái nhìn sẽ không có bụi. Đó là lí do tại sao trẻ em xúc động thế bởi những thứ nhỏ bé – vì mọi thứ nhỏ bé gần như là phiêu diêu với chúng. Chúng không có rào chắn, mắt chúng là trong trẻo, gương là rõ ràng. Gương phản xạ thực tại như nó vậy.
Phẩm chất này – phẩm chất tựa gương này – không được dạy bởi bất kì ai. Nó không bị ước định bởi xã hội. Ngôn ngữ sẽ được dạy; bạn không mang ngôn ngữ cùng bạn. Nếu bạn được sinh ra trong gia đình Nhật Bản, bạn sẽ học tiếng Nhật Bản. Nếu bạn được sinh ra trong gia đình Pháp, bạn sẽ học tiếng Pháp. Bất kì cái gì được dạy bạn sẽ học. Nhưng đứa trẻ Pháp và đứa trẻ Nhật Bản khi lần đầu tiên chúng mở mắt ra, đơn giản là những chiếc gương. Gương Nhật Bản không có tính Nhật Bản và gương Pháp không có tính Pháp. Chúng đơn giản là gương. Vâng, gương Nhật Bản sẽ trở thành người Nhật Bản và gương Pháp sẽ trở thành người Pháp, và cả nghìn lẻ một thứ sẽ liên tục tụ tập lại – giáo dục, trường học, cao đẳng, đại học, tôn giáo, nhà thờ, và mọi thứ sẽ tụ lại xung quanh.
Cho nên mọi điều đó được dạy cho bạn là không bản chất. Nó đã được trao cho từ bên ngoài. Cái mà được trao cho bạn từ bên ngoài là thứ vay mượn, không phải là bản tính của bạn. Cái mà bạn đã mang theo cùng bạn, hoàn toàn với bạn, không ai đã trao nó cho bạn – cái đó là bản tính bản chất. Và cái đó là hồn của bạn. Tìm thấy nó trong bản thân người ta là tìm thấy cái gì đó ở bên ngoài sinh và bên ngoài chết.
“Điều bản chất của tâm ông là không sinh,” Thầy nói, “cho nên nó sẽ không bao giờ diệt.”
Chỉ cái được sinh sẽ diệt; chỉ cái bắt đầu sẽ kết thúc. Nếu bạn có một cực, cực kia sẽ đi theo; nhưng nếu cực đầu tiên bị thiếu, cực kia không thể có đó. Nếu cái gì đó có đó trong bạn mà không được sinh ra, cái vẫn có đó thậm chí trước sinh, thế thì nó sẽ có đó ngay cả sau chết.
Phẩm chất tựa gương này chẳng liên quan gì với bất kì người nào, không người nào đã trao nó cho bạn. Nó là bạn, con người đích thực của bạn. Đây là Người Thực Vô Danh Hiệu. Gương sẽ học nhiều thứ, sẽ bị ước định theo nhiều cách – tất cả những cái đó sẽ là không bản chất. Đó là lí do tại sao tôi nói nếu bạn là người Hindu, bạn đang bị gắn bó quá nhiều với danh hiệu này. Nếu bạn là người Ấn Độ, lần nữa bạn bị gắn bó quá nhiều với danh hiệu này. Nhớ tới Người Thực Vô Danh Hiệu đi.
Và đó là cùng một người! Bạn và tôi là không tách rời trong phẩm chất tựa gương đó. Nó là phẩm chất một! Nó là điều tâm thức bao gồm.
“Nó không là sự tồn tại,” Thầy nói, “cái có thể diệt vong.”
Điều này phải được hiểu: “Nó không là sự tồn tại, cái có thể diệt vong.” Nó là bản thân sự tồn tại!
Những người hiện sinh ở phương Tây làm phân biệt giữa hai từ này: cái hiện có và sự tồn tại. Phân biệt đó là có giá trị, sẽ hữu dụng ở đây.
Chúng ta nói cây tồn tại, nhưng chúng ta không thể nói điều đó đích xác theo cùng cách về Thượng đế, rằng Thượng đế tồn tại. Tại sao? Vì cây đã không tồn tại một ngày nào đó và sẽ đi vào không tồn tại một ngày khác. Cho nên cây tồn tại theo cách khác hơn Thượng đế tồn tại, vì Ngài chưa bao giờ không tồn tại và Ngài sẽ không bao giờ là không tồn tại. Chúng ta có thể nói rằng cây tồn tại vì đôi khi nó biến mất ra ngoài sự tồn tại.
Cây là tồn tại – nó có thể trở thành không tồn tại. Thượng đế không phải là đang tồn tại, Ngài là bản thân sự tồn tại. Ngài không thể trở thành không tồn tại, không có cách nào. Thực ra, nói ‘Thượng đế hiện hữu’ là việc lặp lại vì Thượng đế ngụ ý đích xác điều ‘hiện hữu’ ngụ ý. Nói ‘Thượng đế hiện hữu’ là không đúng. ‘Cây hiện hữu’ là được, ‘ghế hiện hữu’ là được, ‘người hiện hữu’ là được, vì chúng có thể biết mất vào trong ‘vô hiện hữu’. Nhưng ‘Thượng đế hiện hữu’ là không đúng.
Thượng đế ngụ ý ‘tính đây này’! Cho nên đó là việc lặp lại khi nói ‘Thượng đế hiện hữu’. Nó ngụ ý ‘Hiện hữu hiện hữu’ hay ‘Thượng đế Thượng đế’. Điều đó là vô nghĩa, nó là việc lặp lại.
Thầy nói với đệ tử của mình:
“Nó không là sự tồn tại mà có thể diệt vong.”
Ông ấy ngụ ý nó không phải là ‘đang hiện có’. Nó đã không đi vào trong sự tồn tại, cho nên nó không thể đi ra khỏi sự tồn tại. Nó là chính bản thân sự tồn tại.
Bạn bao giờ cũng ở đây rồi! và bạn bao giờ cũng sẽ ở đây. Bạn không thể đi bất kì chỗ nào, nhớ điều đó. Cho nên đừng sợ đi bất kì chỗ nào. Không có cách nào để đi và không có chỗ nào để đi và không có người nào đi! Mọi thứ đơn giản hiện hữu. Mọi thứ đã ở đây mãi mãi và sẽ ở mãi mãi. Bây giờ này chứa toàn thể vĩnh hằng – toàn thể quá khứ và toàn thể tương lai. Toàn thể sự tồn tại hội tụ vào khoảnh khắc này, ở đây bây giờ. Trong tiếng kêu của con chim cúc cu này là tất cả tiếng kêu của mọi con chim cúc cu – quá khứ và tương lai. Trong việc nghe của bạn là mọi việc nghe của mọi người – quá khứ và tương lai. Trong việc nói là mọi việc nói của mọi người đã có bất kì cái gì để nói trong quá khứ và những người sẽ có bất kì cái gì để nói trong tương lai.
Tất cả hiện hữu…. Không cái gì đi ra ngoài sự tồn tại. Hình tướng thay đổi, chắc chắn; quần áo thay đổi, chắc chắn; tên thay đổi, chắc chắn. Nhưng đây không phải là hiện hữu bản chất của bạn. Bạn liên tục đổi nhà, bạn liên tục đổi thân thể của bạn, bạn liên tục đổi ý của bạn – nhưng cái bản chất, phẩm chất tựa gương, Người Vô Danh Hiệu vẫn còn là một. Nó không thể thay đổi. Nó không có các bộ phận mà có thể bị thay đổi, nó là không thể bị diệt vong.
Nó không là trống rỗng mà là chân không đơn thuần.
Nghe lại này. Thầy nói, “Nhưng đừng trong hiểu lầm” – vì khi chúng ta nói đó là Người Vô Danh Hiệu, hay khi tôi nói nó là phẩm chất tựa gương, bạn có thể bắt đầu nghĩ rằng gương chỉ là trống rỗng. Gương không chỉ là trống rỗng, cho dù nó đôi khi có vẻ chỉ là trống rỗng. Và bạn biết khi không có người nào đối diện với gương, nó là trống rỗng. Vâng, trống rỗng hình tướng, trống rỗng người khác, nhưng không trống rỗng bản thân nó.
Khi không có người nào đối diện với gương, gương đầy phẩm chất tựa gương của nó, nhưng không trống rỗng. Thực ra, khi ai đó đối diện với gương, nó không phải là tựa gương như vậy. Việc phản xạ đó đang cản trở tính đầy của nó. Cái gì đó ngoại lai, cái gì đó từ bên ngoài có đó. Khi mọi thứ đi ra và không cái gì được phản xạ, gương không phải là đơn giản trống rỗng. Nó không ngụ ý trống rỗng phủ định. Nó đầy phẩm chất tựa gương. Nó chỉ là gương, gương hoàn hảo – không phản chiếu cái gì, nhưng là gương hoàn hảo.
Hay nhìn vào điều đó theo cách khác. Tâm trí của chúng ta bị gắn bó quá nhiều với các đồ vật; đó là lí do tại sao chúng ta nhìn vào mọi vật và thế rồi quyết định. Căn phòng đầy đồ đạc và bạn nói, “Căn phòng đầy đồ đạc.” Thế rồi ai đó bỏ đồ đạc ra và thế rồi bạn nói, “Căn phòng giờ trống rỗng.” Bạn ngụ ý gì?
Bạn bị gắn bó quá nhiều với đồ đạc. Bạn chỉ nghĩ về đồ đạc, bạn không bao giờ nghĩ về tính rộng rãi của căn phòng. Giờ căn phòng là đầy tính rộng rãi – đồ đạc đã cản trở tính rộng rãi của nó. Căn phòng ngụ ý không gian; chính từ ‘room-căn phòng’ ngụ ý không gian.
Ban đầu đã có quá nhiều đồ đạc bên trong; không gian bị cản trở, bị phá hủy. Nó đã không thực sự đầy bản thân nó; cái gì đó ngoại lai đã cản trở nó theo nhiều cách. Nó đã không tự do thế. Bây giờ đồ đạc bị bỏ đi bạn nói nó trống rỗng. Ban đầu bạn thường nói nó đầy, giờ bạn nói nó trống rỗng. Trống rỗng cái gì? – trống rỗng đồ đạc. Nhưng có cách khác để nhìn vào căn phòng – bây giờ nó đầy tính rộng rãi, đầy không gian. Bây giờ nó đầy bản thân nó.
Cho nên Thầy nói, “Đừng nghĩ rằng ta đang nói điều bản chất này cho ông chỉ là chân không trống rỗng, không.” Ban đầu nó đầy đồ đạc – ý nghĩ, kí ức, ham muốn, đồng nhất: tôi là thân thể, tôi là tâm trí, tôi là người Hindu, tôi là người Ki tô giáo, thế này và thế nọ. Nó đầy đồ đạc, rác. Thế rồi một ngày nào đó khi bạn vứt rác này đi và bạn đơn giản vẫn còn nhận biết vô chọn lựa, bạn có thể bắt đầu nghĩ, hay ít nhất hiểu lầm, rằng giờ nó chỉ là trống rỗng, không có cái gì. Thực ra, lần đầu tiên tâm trí có tự do đầy đủ là bản thân nó – nó sẽ nở hoa. Tâm thức này sẽ nở hoa thành hoa sen.
Đây là tự do, đây là giải thoát. Được giải thoát khỏi mọi đồ đồng nát, được giải thoát khỏi mọi cái xa lạ, được giải thoát khỏi mọi cái ngoại lai – khách đã đi, người chủ là tự do. Khi khách có đó người chủ không tự do. Bạn biết điều đó. Khi khách tới và bạn không tự do thế. Người chủ trở nên bị cầm tù trong vai trò chủ nhà riêng của mình. Người chủ không có chuyển động tự do thế như người đó vẫn thường vậy. Chủ phải chăm nom khách. Họ có thể ngủ; bạn không thể mở loa to, mở radio, mở ti vi rất to được; bạn không thể nghe nhạc theo cách bạn thích; bạn phải giữ cho con cái bạn yên tĩnh – khách có đó. Bạn phải điều chỉnh theo khách.
Khi khách có đó, chủ trở thành phụ và khách trở thành chính. Đó là điều đã xảy ra. Quá đầy ý nghĩ và ham muốn, khách phải trở thành rất quan trọng và chủ đã trở thành gần như là phụ, hay bị quên đi – thậm chí bị quên đi. Và khách đã ở lại quá lâu. Họ không đi. Họ đã trở thành thành viên thường hằng, và chủ gần như bị truất ngôi khỏi nhà của mình.
Cho nên khi đột nhiên khách ra đi, bạn có thể cảm thấy nó chỉ là chân không trống rỗng. Nó không phải là vậy. Phật giáo, Thiền, cả hai đã bị hiểu lầm rất lớn vì họ nói về shunyata – trống rỗng. Shunyata, trống rỗng, là Thượng đế với Phật. Nhưng từ này tạo ra rắc rối. Mọi người nghĩ “Trống rỗng sao? Có vẻ rất phủ định.” Nó không là vậy, nó đơn giản là chỉ báo rằng bây giờ bạn chỉ là bản thân bạn, trống rỗng mọi cái khác, trống rỗng người khác. Bây giờ bạn chỉ trong hòa điệu với con người bạn, chỉ bản thân bạn, chỉ Phật tính bản chất của bạn là được để lại. Nó không trống rỗng, nó là đầy. Nó là hoàn hảo – vì nó là cội nguồn của tất cả.
“Nó không là trống rỗng mà là chân không đơn thuần. Nó không mầu sắc không hình dạng. Nó không tận hưởng vui thú và không chịu đau đớn.”
Bạn nghĩ bạn khổ! Bạn chưa bao giờ khổ. Bạn nghĩ bạn thích, bạn chưa bao giờ thích. Bạn bao giờ cũng chỉ là nhân chứng. Khổ đã xảy ra, nhưng bạn chưa bao giờ khổ. Vui đã tới, nhưng bạn chưa bao giờ thích. Chúng đã là những pha trôi qua, bầu khí hậu tới và đi, mây bao quanh trăng và biến mất. Nhưng bạn! – bạn vẫn còn trong bản thân bạn, không bị rối trí, không bị sao lãng. Có câu nói Thiền:
Ta chuyển động cả ngày và không chuyển động chút nào. Ta như trăng dưới sóng cứ lăn hoài.
“Sóng lăn hoài. Ta chuyển động cả ngày và không chuyển động chút nào.” Vâng, chuyển động lớn đang xảy ra khắp xung quanh, nhưng tại chính trung tâm của bạn – trung tâm của cơn xoáy lốc – không cái gì đã bao giờ chuyển động. Không đau, không vui thú, không hạnh phúc, không bất hạnh, không cõi trời, không địa ngục – bạn không thu được bất kì cái gì mà bạn cũng không mất bất kì cái gì. Nó bao giờ cũng là cùng một điều! Nó tuyệt đối là cùng một điều. Mùi vị ở đó vẫn còn là một. Nó là vĩnh hằng.
Ta chuyển động cả ngày và không chuyển động chút nào. Ta như trăng dưới sóng cứ lăn hoài.
Sóng liên tục lăn đi. Đôi khi bạn thấy trăng được phản xạ trong sóng nước trong hồ. Sóng liên tục lăn đi, nhưng cái gì xảy ra cho sự phản xạ của trăng? Bạn có cho rằng trăng được phản xạ cũng di chuyển không? Thứ nhất, nó là sự phản xạ, cho nên nó không thể di chuyển được. Thứ hai, làm sao sóng có thể di chuyển một thứ ảo vọng mà không có đó ngay chỗ đầu tiên? Chúng không thể di chuyển phản xạ đó được.
Đích xác điều như vậy là hoàn cảnh với bạn. Khi vui thú tới và đi, nó là sóng, và bạn được phản xạ trong sóng đó, và bạn nghĩ phản xạ của bạn đang chuyển động. Phản xạ của bạn trở nên bị bóp méo, chắc chắn. Bạn không bao giờ trở nên bị bóp méo! Trăng trên trời không bao giờ bị bóp méo bởi sóng lăn bên dưới. Nhưng bạn có thể thấy trăng khác được phản xạ trong hồ, và bạn có thể cảm thấy rằng có thể trăng thực không bị ảnh hưởng, nhưng trăng này dưới sóng chắc chắn bị ảnh hưởng. Sóng làm lay động nó, sóng lan tỏa nó khắp trên hồ.
Nhưng làm sao bạn có thể lan tỏa sự phản xạ? Phản xạ lúc ban đầu không có, phản xạ không tồn tại. Cho nên khi bạn thấy bản thân bạn bị ảnh hưởng bởi sự việc xảy ra xung quanh bạn, nó chỉ là phản xạ của bạn trong mọi vật mà dường như bị ảnh hưởng. Bạn, trăng thực trên trời, vẫn còn là cùng một điều. Nhưng bạn đã quên hoàn toàn bạn là ai. Bạn đã quên hoàn toàn rằng bạn ở bên ngoài mọi sự đang xảy ra. Rằng không cái gì xảy ra trong cốt lõi bên trong nhất của bạn, rằng nó bao giờ cũng là cùng một thứ.
“Ta biết ông rất ốm,” thầy viết. “Như Thiền sinh giỏi, ông đang đối diện trực tiếp với cái ốm đó.”
Đối diện trực tiếp với cái ốm ngụ ý liên tục thấy rằng bạn không là nó – đó là điều ngụ ý, đối diện trực tiếp với nó, liên tục thấy rằng “mình không là nó.”
“Ông có thể không biết đích xác ai đang khổ, nhưng hỏi bản thân ông đi…”
Hỏi bản thân bạn: Ai đang khổ? Ai đang chết? Ai đã trở nên già? Hỏi đi, liên tục hỏi, và dần dần bạn sẽ thấy, “Người đang khổ không phải là mình, người đã trở nên già không phải là mình, người sắp chết không phải là mình.” Và nhớ, điều này phải không được cung cấp; câu trả lời này phải không được cung cấp bởi kí ức của bạn – vì bạn biết điều đó, bạn đã nghe nói về điều đó, bạn đã đọc trong Upanishads, bạn đã nghe các Thầy lớn nói về nó. Bạn không định cung cấp điều đó qua kí ức, bạn chỉ phải hỏi. Liên tục gõ búa câu hỏi này bên trong, “Ai đang khổ?” Lần sau bạn bị đau đầu, hỏi “Ai đang đau?” Lần sau chân bạn bị tê, hỏi “Ai đang bị tê chân?”
Và đừng vội vàng trả lời điều đó, vì câu trả lời đó sẽ là giả. Bạn có thể rất khôn, bạn có thể nói, “Vâng, tôi là hồn và đây là thân thể.” Nhưng điều này sẽ là hư huyễn. Để câu trả lời tới theo cách riêng của nó. Nó phải không tới từ kí ức, nó phải tới từ con người bạn. Nó phải tới như sự sáng suốt; nó phải không nói thành lời. Nó phải tới như việc nhận ra, như tỏ ngộ, như thoáng nhìn.
Bạn có thể cảm thấy khác biệt không? Khi cái gì đó tới như một kí ức, bạn đang lặp lại như vẹt. Tôi đã từng nói với bạn rằng bạn không phải là cái đau đầu của bạn. Ngày mai bạn có thể thử điều đó – và bạn ngồi im lặng và bạn hỏi, “Ai đang đau?” Và từ kí ức câu trả lời tới: “Mình không là cái đau, mình là hồn siêu việt, mình là nhân chứng.” Quan sát điều đó, đây toàn là từ kí ức. Nó không có giá trị chút nào. Vứt nó đi!
Để sáng suốt tới, việc nhận ra, sự sáng tỏ đột nhiên, sự trong suốt – rằng bạn thấy điều đó: “Mình không đau.” Nhớ điều đó: việc thấy là điều duy nhất. Nó không phải là câu trả lời để được lấy ra từ kí ức. Nó là sáng suốt được bắt lấy từ cốt lõi sâu nhất của con người bạn. Bạn phải vứt cái lưới hỏi đi. Và nếu bạn liên tục vứt cái lưới này, và nếu bạn không được thoả mãn bởi kí ức hư huyễn của bạn, sớm hay muộn bạn sẽ bắt được cá và con cá đó làm cho bạn tự do. Nó giải thoát. Chân lí giải thoát.
“…hỏi bản thân ông đi: điều bản chất của tâm trí này là gì?
Câu hỏi thứ nhất: Ai đang đau? Để cho bạn có thể thấy rằng cái đau đang xảy ra quang bạn nhưng không trong bạn. Nó là gần, rất gần việc xảy ra, nhưng dầu vậy không ở trung tâm. Nó đang xảy ra ở ngoại vi, không ở trung tâm. Trung tâm là không bị ảnh hưởng.
Cho nên điều đầu tiên là: nhìn nơi đau đang có. Không bị đồng nhất với đau. Câu hỏi này sẽ giúp bạn, như chiếc kiếm, chặt phăng sự đồng nhất.
Thế rồi câu hỏi tiếp để hỏi là: Bản chất tâm trí này là gì? Ai là người không đau?
Đầu tiên truy hỏi: Ai đang đau? để cho sự đồng nhất cũ với thân thể và ốm bệnh và tâm trí bị phá vỡ, và thế thì bạn đã đi tới có cái nhìn vào cốt lõi bên trong nhất của bạn. Bây giờ hỏi: Tâm trí bản chất này là gì?
Chỉ nghĩ về điều này.
Và thông điệp này là cho người sắp chết, nhớ lấy. Thầy đang nói, “Khi ông sắp chết, chỉ nghĩ về điều này thôi. Trước khi chết, giải quyết một điều: rằng ông không đau. Và thế rồi khi ông đang đi vào trong chết, liên tục hỏi, ‘Ai là người không đau?”‘ “Tôi là ai?” như Raman Maharshi thường nói: “Tôi là ai?”
Chỉ nghĩ về điều này khi chết xảy ra, vì chết sẽ lấy đi mọi thứ. Nếu duy nhất câu hỏi này có thể được mang vào trong chết, nếu việc truy hỏi này có thể được mang vào khi bạn sắp chết, bạn có thể đạt tới samadhi, bạn có thể đạt tới thành quả lớn của chứng ngộ.
“Chỉ nghĩ về điều này. Ông sẽ không cần thêm nữa.”
Thầy là đúng, đích xác nó là vậy. Bạn sẽ không cần bất kì cái gì thêm nữa nếu bạn có thể làm chỉ hai điều: không đồng nhất với sống và mọi thứ sống đã tích luỹ quanh bạn; và thứ hai, việc truy hỏi – “Tôi là ai?”
“Ông sẽ không cần thêm nữa. Không thèm muốn cái gì.”
Thậm chí không nghĩ tới chứng ngộ. Thậm chí không ham muốn Phật tính. Thậm chí không nghĩ tới niết bàn. Không thèm muốn cái gì! Vì một khi bạn bắt đầu thèm muốn, bạn mất tâm trí bản chất, bạn mất tiếp xúc của bạn với tâm trí càn khôn. Ham muốn… và bạn đã sa ngã. Chính qua ham muốn mà sa ngã nguyên thuỷ xảy ra. Cho nên không ham muốn bất kì cái gì.
Thầy biết đệ tử của mình hoàn toàn rõ. Anh ta sẽ không ham muốn tiền, anh ta sẽ không ham muốn danh và quyền, anh ta sẽ không ham muốn việc sinh khác, anh ta sẽ không ham muốn cuộc sống khác – điều đó không là vấn đề chút nào. Điều đó được kết thúc với câu hỏi thứ nhất: Không bị đồng nhất.
Nhưng có khả năng anh ta có thể ham muốn Phật tính. Anh ta có thể bắt đầu nghĩ về việc được sinh ra vào bình diện cao hơn của sự tồn tại như vị Phật, như hồn đã chứng ngộ. Nhưng thế thì ham muốn đã xảy ra, ham muốn đã bước vào. Lần nữa anh ta đã sa ngã khỏi tâm trí nguyên bản. Tâm trí nguyên bản là nguyên vẹn chỉ khi bạn không ham muốn. Khoảnh khắc bạn ham muốn, bạn đã chuyển đi xa. Bạn không còn trong nó, bạn lại bị mắc bẫy trong những cuộc hành trình mới, bạn đã đi lạc lối.
“Chỉ nghĩ về điều này. Ông sẽ không cần thêm nữa. Không thèm muốn cái gì. Kết thúc của ông, cái là vô tận, là như bông tuyết tan biến trong không khí thuần khiết.”
Không có gì để bị lo nghĩ tới. Bạn sẽ biến mất như bông tuyết trong không khí thuần khiết. Bạn sẽ không chết, bạn chỉ sẽ biến mất. Vâng, bạn sẽ không được tìm thấy trong hình tướng cá nhân. Hình tướng sẽ biến mất trong cái vô hình tướng – bông tuyết trong không khí thuần khiết. Nhưng bạn sẽ có đó và nhiều hơn thế. Khi sông biến mất trong đại dương, nó không chết – nó đang trở thành đại dương, nó đang lan rộng, nó đang trở thành lớn hơn, khổng lồ, to lớn, vô hạn.
Chết, nếu bạn bám lấy sống, sẽ có vẻ giống chết. Nếu bạn không bám lấy sống, chết sẽ có vẻ giống việc biến đổi, tự do. Bạn được tự do khỏi sự cầm tù của hình tướng, bạn trở thành vô hình tướng. Thế thì có niềm vui lớn. Người có thể chết như bông tuyết đang biến mất trong không khí thuần khiết là được phúc lành. Có cực lạc lớn, im lặng và an bình lớn, vui hoàn toàn. Có mở hội trong chính tim của con người bạn.
Sống phải được dùng, chết phải được dùng. Mọi thứ phải được dùng để đi tới tâm trí bản chất này, vì tâm trí bản chất là satchidananda – nó là chân lí, nó là tâm thức, nó là phúc lạc.
Điều đôi khi có thể có vẻ rất điên là người ta phải bỏ mọi gắn bó, ngay cả gắn bó với sống. Điều đó có thể có vẻ rất điên rằng người ta phải biến đổi ngay cả chết thành chuyện tình. Điều đó có thể có vẻ rất điên, nhưng sống là điên, sống là nghịch lí.
John Wheeler đã nói: “Chúng ta đang nói về những điều mà tuyệt đối điên. Bất kì cái gì kém hơn điên có thể là đúng không?”
Thiền là đúng vì nó là hoàn toàn điên. Thiền là đúng vì nó là nghịch lí thế. Sống là nghịch lí. Bất kì cái gì mà là đúng với sống đều sẽ là nghịch lí lớn. Vâng, sống phải được sống, và chết phải được chết.
Khi sống, xuyên thấu vào trong cốt lõi sâu nhất của sống đi. Khi chết, xuyên thấu lần nữa vào cốt lõi sâu nhất của chết. Và cốt lõi sâu nhất là cùng một điều – nó là tâm trí bản chất.
‘Sống’ không phải là danh từ, nhớ lấy; ‘chết’ cũng không là danh từ. ‘Sống’ và ‘chết’ cả hai là động từ. ‘Tồn tại’ là động từ, nó không là danh từ. Sống là quá trình, chết là quá trình. Và ai đang được diễu qua? Ai đang đi trong chiếc xe hai bánh này? Ai là người hành hương? Ai là cái liên tục du hành qua nhiều hình tướng? Tâm trí bản chất đó, vô trí đó, phẩm chất tựa gương đó, việc chứng kiến đó phải được tìm ra trong mọi con đường và qua mọi khả năng. Mọi chuyển động trong sống phải được cống hiến cho việc truy hỏi đó, cho việc tìm đó, chỉ thế thì người ta mới về tới nhà. Và không về tới nhà bạn sẽ vẫn còn bất mãn. Bạn có thể có nhiều tiền, bạn có thể có nhiều quyền, nhưng bạn sẽ vẫn còn bất lực, và bạn sẽ vẫn còn là kẻ ăn xin.
Ngày bạn đi tới tính nguồn gốc này của con người bạn, tới Người Vô Danh Hiệu này, người cổ đại nhất này, Cái Một Vĩnh hằng, ngày đó bạn trở thành hoàng đế. Ngày đó mọi sự là phúc lành. Ngày đó không cái gì bị thiếu. Và ngày đó bạn sẽ có tiếng cười sảng khoái nữa, vì ngày đó bạn sẽ thấy rằng không cái gì đã bao giờ thiếu – bạn chỉ vướng vào trong các phản xạ. Bạn vướng vào các khách và bạn mất dấu vết của chủ. Là người chủ đi!
Từ “Thiền: con đường của nghịch lí”, t.3, ch.7
