Thầy đã nói về biến đổi và chuyển hoá tâm trí con người, về vô thức của con người chuyển thành siêu thức, và thầy đã nói rằng tâm linh là thực nghiệm có tính tồn tại. Nhưng đêm qua thầy đã nói rằng bản ngã là thực thể giả và nó không có thực chất và thực tại cho nó. Thế thì điều đó liệu có nghĩa là toàn thể thực nghiệm tâm linh là biến đổi có tính tồn tại của bản ngã, cái không có tính tồn tại không?
Không. Biến đổi tâm linh không phải là biến đổi của bản ngã; nó là tan biến của bản ngã. Bạn không biến đổi bản ngã, vì dù được biến đổi thế nào, bản ngã sẽ vẫn còn là bản ngã. Nó có thể trở thành cao siêu, tinh vi hơn, văn hoá hơn, nhưng bản ngã sẽ vẫn còn là bản ngã. Và có văn hoá hơn; nó trở thành độc hơn. Càng tinh vi hơn, bạn sẽ càng trong nắm giữ của nó, vì bạn sẽ không có khả năng nhận biết về nó. Bạn thậm chí không nhận biết về bản ngã thô thế. Khi nó trở thành tinh vi bạn sẽ không nhận biết về nó; sẽ không có khả năng nào.
Có những cách làm tinh vi bản ngã, nhưng những cách đó không phải là của tâm linh. Đạo đức tồn tại trên những phương pháp đó. Và đó là khác biệt giữa đạo đức và tôn giáo. Đạo đức tồn tại trên các phương pháp làm tinh vi bản ngã; đạo đức tồn tại trên sự kính trọng. Cho nên chúng ta nói với một người, ‘Đừng làm điều này. Nếu bạn làm điều này, sự kính trọng với bạn bị lâm nguy. Đừng làm điều này. Người khác sẽ nghĩ gì về bạn? Đừng làm điều này. Bạn sẽ không được tôn kính. Làm điều này và mọi người sẽ tôn kính bạn.’
Toàn thể đạo đức tuỳ thuộc vào bản ngã của bạn, bản ngã tinh vi. Tôn giáo không phải là biến đổi của bản ngã, nó là siêu việt. Bạn đơn giản bỏ bản ngã. Và vấn đề không phải là bạn bỏ nó vì nó là sai. Nhớ phân biệt này. Đạo đức bao giờ cũng nói, ‘Bỏ cái sai và làm cái đúng,’ Tôn giáo nói, ‘Bỏ cái giả – không sai, nhưng giả. Bỏ cái không thực, và đi vào cái thực.’ Với tâm linh, chân lí là giá trị, không là đúng. Vì đúng bản thân nó có thể là giả, và trong thế giới giả chúng ta cần cái đúng giả để đối lập với cái sai.
Tâm linh không phải là biến đổi của bản ngã, nó là siêu việt. Bạn đi ra ngoài bản ngã. Và việc đi ra ngoài này thực sự là việc thức tỉnh; nó là tỉnh táo sâu để thấy liệu bản ngã tồn tại hay không. Nếu nó tồn tại, nếu nó là một phần của hiện hữu của bạn, bạn không thể đi ra ngoài nó được. Nếu nó là giả, chỉ thế thì siêu việt là có thể. Bạn có thể thức tỉnh khỏi mơ. Bạn không thể thức tỉnh khỏi thực tại, hay bạn có thể? Bạn có thể siêu việt trên mơ, nhưng bạn không thể siêu việt trên thực tại.
Bản ngã là thực thể giả. Và chúng ta ngụ ý gì khi chúng ta nói rằng bản ngã là thực thể giả? Chúng ta ngụ ý nó tồn tại chỉ bởi vì chúng ta đã không đương đầu với nó. Nếu bạn đương đầu với nó, nó sẽ không tồn tại. Nó tồn tại trong dốt nát của bạn; vì bạn không nhận biết, nó có đó. Nếu bạn trở nên nhận biết, nó sẽ không có đó. Nếu bạn trở nên nhận biết và thực thể nào đó biến mất chỉ bởi việc trở nên nhận biết của bạn, điều đó nghĩa là nó là giả. Cái thực sẽ được lộ ra trong nhận biết và cái giả sẽ biến mất.
Cho nên thực sự điều này nữa là không đúng khi nói – bỏ bản ngã của bạn – vì bất kì khi nào người ta nói bỏ bản ngã của bạn, nó cho chiều hướng là bản ngã là cái gì đó và bạn có thể bỏ nó. Bạn thậm chí có thể bắt đầu vật lộn để vứt bản ngã này đi. Toàn thể nỗ lực này sẽ là ngớ ngẩn. Bạn không thể vứt nó được, vì chỉ cái có trong thực tại là có thể bị vứt. Bạn không thể tranh đấu với nó. Làm sao bạn có thể tranh đấu được với cái bóng? Và nếu bạn tranh đấu, nhớ, bạn sẽ bị thất bại. Không phải bởi vì cái bóng là rất mạnh, nhưng bởi vì cái bóng không hiện hữu; bạn không thể đánh bại được nó. Bạn sẽ bị thất bại bởi ngu xuẩn riêng của bạn.
Tranh đấu với cái bóng và bạn không thể thắng được – điều đó là chắc chắn. Bạn sẽ bị thất bại. Điều đó nữa cũng chắc chắn, vì bạn sẽ làm tiêu tán năng lượng riêng của bạn trong tranh đấu. Không phải là cái bóng là rất mạnh, nhưng bởi vì cái bóng không hiện hữu. Bạn đang tranh đấu với cái ngã riêng của bạn, phí hoài năng lượng của bạn. Thế thì bạn sẽ bị cạn kiệt và bạn sẽ sụp đổ. Và bạn sẽ nghĩ rằng cái bóng đã thắng và bạn bị thất bại – và cái bóng đã không có đó chút nào. Nếu bạn tranh đấu với bản ngã bạn sẽ bị thất bại. Thay vì thế, đi vào và cố tìm ra nó ở đâu.
Người ta kể rằng Hoàng đế Trung Quốc hỏi Bồ đề đạt ma, ‘Tâm trí ta rất bất ổn. Ta bị rối tung bên trong thường xuyên. Cho ta an bình nào đó hay cho ta chìa khoá bí mật nào đó về cách ta có thể đi vào im lặng bên trong.’
Thế là Bồ đề đạt ma nói, ‘Ông tới vào sáng sớm đi, bốn giờ sáng, khi không có ai ở đây. Khi ta một mình ở đây trong lều, ông tới. Và nhớ, đem tâm trí bất ổn của ông đi cùng ông. Đừng bỏ nó ở nhà.’
Nhà vua rất bối rối, nghĩ rằng người này điên. Ông ấy nói, ‘Đem tâm trí rối loạn của ông đi cùng ông. Đừng bỏ nó ở nhà, bằng không ta sẽ làm im lặng cho ai? Ta sẽ làm nó tĩnh lặng, nhưng đem nó tới đã! Nhớ rõ vào.’
Hoàng đế ra về, nhưng còn rối hơn bao giờ. Ông ta đã tưởng rằng người này là một hiền nhân, người trí huệ, và ông ấy sẽ cho hoàng đế chìa khoá nào đó, nhưng bất kì cái gì ông ấy nói dường như là ngu xuẩn – làm sao người ta có thể bỏ tâm trí của mình ở nhà được? Ông ta không thể ngủ được. Đôi mắt của Bồ đề đạt ma và cách ông ấy đã nhìn ông ta… ông ta đã bị thôi miên – dường như từ lực đang hút. Ông ta không thể ngủ được cả đêm, và vào bốn giờ ông ta đã sẵn sàng. Ông ta không thực sự muốn đi vì người này là điên. Và đi sớm thế, trong tối, khi không ai có đó – người này có thể làm bất kì cái gì.
Nhưng dầu vậy, ông ta bị hấp dẫn tới mức mặc cho bản thân mình ông ta đã đi. Và điều đầu tiên Bồ đề đạt ma hỏi…. Ông ấy đã ngồi trước lều cùng chiếc thiền trượng trong tay, và ông ấy nói, ‘Được rồi. Vậy là ông đã tới. Tâm trí bất ổn của ông đâu? Ông có mang nó đi không? Ta sẵn sàng làm nó im lặng.’ Bây giờ hoàng đế nói, ‘Ông nói về cái gì vậy? Làm sao người ta có thể quên được tâm trí? Nó bao giờ cũng có đó.’
Bồ đề đạt ma nói, ‘Ở đâu? Nó ở đâu? Chỉ nó cho ta để cho ta có thể làm im lặng nó, và ông có thể quay về.’
Hoàng đế nói, ‘Nhưng nó không phải là cái gì đó đối thể. Tôi không thể chỉ nó cho ông được, tôi không thể để nó vào trong bàn tay tôi được. Nó ở bên trong cùng tôi.’
Thế là Bồ đề đạt ma nói, ‘Thôi được, nhắm mắt lại và cố tìm ra xem nó ở đâu. Và khoảnh khắc ông bắt giữ được nó, mở mắt ra và bảo ta và ta sẽ làm tĩnh lặng nó.’
Trong im lặng đó và cùng với người điên này, hoàng đế nhắm mắt lại. Ông ta cố và cố. Và ông ta cũng sợ nữa, vì Bồ đề đạt ma đang ngồi đó với chiếc thiền trượng – bất kì khoảnh khắc nào ông ấy sẽ đánh. Ông ta cố và cố và cố. Ông ta đã nhìn mọi nơi, vào mọi xó xỉnh của con người của ông ta – đâu là chỗ tâm trí bất ổn. Và ông ấy càng nhìn, ông ấy càng nhận ra rằng bất ổn đã biến mất. Ông ấy càng cố tìm… như cái bóng nó không có đó.
Hai giờ trôi qua, và ông ta đã thậm chí không nhận biết về điều đã xảy ra. Mặt ông ta trở nên im lặng, ông ta trở nên giống bức tượng Phật, và thế rồi với mặt trời mọc lên Bồ đề đạt ma nói, ‘Bây giờ mở mắt ra. Thế là đủ rồi. Hai giờ là quá đủ. Bây giờ ông có thể nói cho ta nó ở đâu không?’
Hoàng đế mở mắt ra. Ông ta đã im lặng như con người có thể im lặng. Ông ta cúi lạy dưới chân Bồ đề đạt ma và nói, ‘Ông đã làm im lặng nó.’
Lương Vũ đế đã viết trong tự tiểu sử của mình, ‘Người này thật kì diệu, thần diệu. Không làm bất kì cái gì ông ấy đã làm im lặng tâm trí ta. Và ta cũng không làm cái gì cả. Ta chỉ đi vào bản thân ta và cố tìm ra nó ở đâu. Tất nhiên ông ấy là đúng: trước hết định vị nó, nơi nó có. Và chỉ nỗ lực định vị nó, và nó đã không được thấy ở đó.’
Bạn sẽ không thấy bản ngã. Nếu bạn đi vào trong, nếu bạn tìm nó, bạn sẽ không thấy nó ở đó. Nó không bao giờ tồn tại. Nó chỉ là cái thay thế giả. Nó có tiện ích nào đó, đó là lí do tại sao bạn đã phát minh ra nó. Vì bạn không biết hiện hữu thực của bạn, trung tâm thực, và không có trung tâm sẽ khó vận hành, bạn phải tạo ra hư cấu, trung tâm hư cấu, và bạn vận hành qua nó.
Trung tâm thực bị ẩn kín. Bạn đã tạo ra một trung tâm giả – bản ngã là trung tâm giả, trung tâm thay thế. Không có trung tâm thì khó tồn tại, khó hoạt động. Bạn cần một trung tâm để hoạt động. Và bạn không biết trung tâm thực của bạn, cho nên tâm trí đã tạo ra trung tâm giả. Tâm trí rất tài trong việc tạo ra cái thay thế. Nó bao giờ cũng cho bạn cái thay thế nếu bạn không thể tìm ra cái thực, vì nếu không thì bạn sẽ phát điên. Không có trung tâm bạn sẽ phát điên. Bạn sẽ bị rải rác, bạn sẽ trở nên bị phân mảnh; sẽ không có thống nhất. Cho nên tâm trí tạo ra trung tâm giả.
Nó giống như việc mơ. Bạn mơ bạn cảm thấy khát. Bây giờ nếu cơn khát này trở nên sắc bén, giấc ngủ sẽ bị quấy rối, vì thế thì bạn sẽ phải dậy để uống nước. Bây giờ tâm trí bạn sẽ cho cái thay thế: tâm trí sẽ tạo ra mơ. Bạn không cần trở dậy, giấc ngủ cần không bị quấy rối – bạn mơ rằng bạn đang uống nước. Từ tủ lạnh bạn đang lấy nước và uống. Tâm trí đã cho bạn cái thay thế. Bây giờ bạn cảm thấy ổn. Khát thực đã không được dịu đi, đơn giản bị lừa. Nhưng bây giờ bạn cảm thấy rằng bạn đã uống, bạn đã uống nước. Bây giờ bạn có thể ngủ; giấc ngủ có thể tiếp tục không bị quấy rối.
Trong mơ tâm trí thường xuyên cho bạn cái thay thế chỉ để bảo vệ giấc ngủ. Và cùng điều này xảy ra trong khi bạn thức. Tâm trí cho bạn cái thay thế chỉ để bảo vệ sự lành mạnh của bạn; bằng không bạn sẽ bị rải rác ra thành các mảnh mẩu.
Chừng nào trung tâm thực chưa được biết tới, bản ngã phải vận hành. Một khi trung tâm thực được biết, không có nhu cầu mơ về nước. Khi bạn đã có nước thực, bạn có thể uống nó. Không có nhu cầu mơ về nó. Thiền đem bạn tới trung tâm thực. Và với chính việc xảy ra đó, tiện ích với cái giả biến mất.
Nhưng điều này phải được giữ trong ý thức – rằng bản ngã không phải là trung tâm thực của bạn. Chỉ thế thì bạn có thể bắt đầu tìm kiếm cái thực. Và tâm linh không phải là biến đổi của bản ngã. Nó không thể được biến đổi. Nó là không thực, nó đơn giản không hiện hữu. Bạn không thể làm bất kì cái gì với nó. Nếu bạn nhận biết, tỉnh táo, nếu bạn quan sát nó bên trong bản thân bạn, nó biến mất. Chỉ ngọn lửa của nhận biết của bạn và bản ngã không có đó. Tâm linh là siêu việt.
Từ “Vigyan Bhairav Mật tông – tập 3, Ch.56”
