Tantra tin vào, không phải trong phát triển dần của hồn, mà vào chứng ngộ bất thần. Yoga tin vào phát triển dần dần: từng li một, từng bước một, bạn tiến triển hướng tới điều chung cuộc.
Yoga là rất số học: với từng tội mà bạn đã phạm phải, bạn phải làm cân bằng nó bằng hành động đức hạnh; tải khoản của bạn phải được đóng lại hoàn toàn. Không làm đầy đủ tài khoản với thế giới này, bạn không thể trở nên được chứng ngộ. Đó là quan niệm toán học, khoa học, và tâm trí sẽ nói, “Tất nhiên, nó phải là như vậy. Mình đã phạm tội – ai sẽ chịu đựng chúng? Mình đã phạm tội, mình phải chịu đựng chúng. Và chỉ qua đau khổ mình có thể trở nên được giải thoát. Ác đã là hành động của mình; mình phải làm cân bằng chúng, mình phải trả giá cho chúng, và mình phải đi vào trong các hành động tốt. Khi cân bằng là đầy đủ, chỉ thế giải thoát là có thể; bằng không, mình sẽ phải bị ném đi ném lại vào thế gian, để được tái sinh, để di chuyển, để trưởng thành.” Đó là toàn thể triết lí của việc đầu thai, tái sinh.
Tantra nói chính cái đối lập. Tantra là cách tiếp cận rất rất thơ ca, không số học. Và tantra tin vào yêu, không tin vào toán học; nó tin vào chứng ngộ bất thần. Và nó nói rằng những giáo huấn nhỏ dạy bạn về hành động; giáo huấn lớn không dạy bạn về cách hành động, chúng dạy bạn hiện hữu là gì, làm sao hiện hữu.
Hành động có cả triệu, và nếu bạn phải đền đáp cho mọi hành động, dường như không thể nào bạn được giải thoát. Hàng triệu kiếp bạn đã sống qua; trong từng kiếp, hành triệu hành động bạn đã làm qua. Nếu bạn đền đáp cho mọi hành động đó, những đau khổ, và bạn phải làm cân bằng từng hành động xấu bằng hành động tốt, điều đó sẽ lại cần hàng triệu kiếp của bạn. Và trong khi đó, trong mối quan hệ phức tạp của sự sống, bạn sẽ phạm thêm nhiều hành động nữa. Cho nên dây chuyền này sẽ kết thúc ở đâu? Điều đó dường như không thể được. Giải thoát trở thành gần như không thể được – nó không thể xảy ra. Nếu đây là cách thức, rằng người ta phải trưởng thành từng li một, thế thì trưởng thành dường như là giấc mơ không thể được.
Nếu bạn hiểu thái độ của yoga, bạn sẽ cảm thấy rất rất vô vọng. Tantra là hi vọng lớn. Tantra giống như ốc đảo trong thế giới của sa mạc.
Tantra nói điều này không phải là vấn đề chút nào: hành động không phải là vấn đề. Bạn làm chúng vì bạn vô minh, chúng tới từ vô minh của bạn. Thực ra, tantra nói bạn không chịu trách nhiệm cho chúng. Nếu ai đó chịu trách nhiệm, thế thì đó là cái toàn thể – bạn có thể gọi nó là Thượng đế – Thượng đế có thể chịu trách nhiệm, nhưng bạn không thể chịu trách nhiệm. Tantra nói rằng ngay cả nhận trách nhiệm này cũng là rất bản ngã. Nói, “Tôi sẽ phải làm cân bằng, tôi sẽ phải làm hành động tốt, tôi sẽ phải giải thoát cho bản thân tôi từng li một và từng bước một,” điều này nữa là thái độ rất bản ngã, lấy bản ngã làm trung tâm.
Tại sao bạn nghĩ bạn chịu trách nhiệm? Cho dù trách nhiệm phải ở đâu đó, thế thì nó phải là cùng với bản thân điều thiêng liêng, với cái toàn thể. Bạn đã không tạo ra bản thân bạn, bạn đã không cho sinh ra bản thân bạn. Bạn đã được cho việc sinh, bạn đã được tạo ra – thế thì người sáng tạo phải chịu trách nhiệm, không phải bạn.
Và bạn làm mọi hành động của bạn trong vô minh, bạn đã không nhận biết về điều bạn đang làm, bạn đã say hoàn toàn với vô minh. Trong tối bạn đã dò dẫm, trong tối bạn đã đi vào xung đột với người khác, trong tối bạn loạng choạng vớ phải các thứ và cái gì đó đã xảy ra. Tantra nói điều duy nhất được cần là ánh sáng, nhận biết. Không phải hàng triệu hành động phải được trả lời; duy nhất một điều phải được làm và đó là: không còn vô minh, trở nên nhận biết.
Một khi bạn trở nên nhận biết, mọi thứ thuộc về thế giới tối biến mất. Nó sẽ có vẻ như mơ, ác mộng. Nó sẽ không giống như thực tại. Và nó đã không là thực tại, vì khi bạn ở sâu bên dưới vô thức, chỉ mơ có thể tồn tại, không phải là thực tại. Bạn đã từng mơ rằng bạn đã yêu. Bạn không thể yêu được. Bạn không có đó để yêu. Bạn vẫn không tồn tại, bạn không có bất kì trung tâm nào. Làm sao bạn có thể yêu được? Bạn chỉ tin rằng bạn yêu, và thế rồi cuộc sống yêu của bạn và hành động liên quan tới nó… điều đó trở thành mơ. Khi bạn sẽ thức dậy từ việc mơ này, bạn sẽ đơn giản nói, “Làm sao tôi có thể đã yêu được? Không thể nào! Tôi đã không có đó ngay chỗ đầu tiên. Thực ra tôi đã là vô tồn tại.” Không có nhận biết, có nghĩa gì mà nói, “Tôi đây”? Nó không ngụ ý gì.
Bạn đang ngủ say, giấc ngủ say thế, dường như bạn không có đó. Người ngủ say, trong cơn mê trong nhà – người đó có thực sự ở đó không? Không có phân biệt để được làm ra. Dù người đó có đó hay không thì cũng không tạo ra phân biệt nào – người đó đang trong cơn mê. Nếu kẻ cắp tới và cướp toàn thể nhà, bạn có gọi người đó là chịu trách nhiệm, người đang nằm trong cơn mê, vô ý thức không? Người đó sẽ có trách nhiệm không? Người đó sẽ được hỏi và được phán xử: “Kẻ cắp tới! Ông đã làm gì ở đây?” Làm sao bạn có thể làm cho một người chịu trách nhiệm, người đang trong cơn mê, vô ý thức?
Tantra nói trong mọi kiếp sống của bạn, bạn vẫn còn trong cơn mê – bạn không chịu trách nhiệm. Đây là giải thoát đầu tiên mà tantra cho bạn. Và trên cơ sở của nó, nhiều điều lập tức trở thành có thể. Thế thì bạn không cần đợi hàng triệu kiếp – chính khoảnh khắc này cánh cửa có thể mở ra. Nó không phải là quá trình dần dần, nó là việc thức tỉnh bất thần – và nó phải là như vậy.
Khi bạn ngủ say và ai đó cố đánh thức bạn dậy, đó là quá trình dần dần hay điều bất thần? Ngay cả trong giấc ngủ bình thường, nó là quá trình dần dần hay điều bất thần? Ngay cả trong giấc ngủ bình thường, nó có là quá trình dần dần không? Nó có giống thế này, rằng đầu tiên bạn trở nên thức một chút, thế rồi thêm một chút, và thế rồi thêm một chút nữa; mười phần trăm, hai mươi phần trăm, ba mươi phần trăm, năm mươi phần trăm; theo cách đó nó xảy ra sao? Không. Hoặc bạn thức hoặc bạn ngủ; không có các bước dần dần trong nó. Nếu bạn đã nghe thấy người đang gọi tên bạn, bạn là thức, không mười phần trăm thức. Mắt có thể nhắm, nhưng nếu bạn đã trở nên nhận biết rằng ai đó đang gọi bạn, bạn đã thức rồi.
Nó không phải là quá trình dần dần, nó là cú nhảy bất thần. Tại một trăm độ, nước nhảy và trở thành hơi. Có bất kì biến đổi dần dần nào không? Nước đầu tiên có phải trở thành mười phần trăm, hai mươi phần trăm, ba mươi phần trăm không? Không. Hoặc nó là nước hoặc nó là hơi; không có nền ở giữa để được phân chia.
Khi một người chết, người đó có chết dần dần, theo quá trình dần dần không? Bạn có thể nói người đó nửa sống và nửa chết không? Điều đó ngụ ý cái gì? Làm sao một người có thể là nửa sống? Hoặc người đó chết hoặc người đó không chết. Nửa sống ngụ ý người đó không chết.
Khi bạn yêu một người, bạn có yêu mười phần trăm, hai mươi phần trăm, ba mươi phần trăm không? Hoặc bạn yêu hoặc bạn không yêu. Có khả năng nào cho việc phân chia yêu của bạn không? Không có khả năng nào.
Yêu, sống, chết, chúng tất cả xảy ra một cách bất thần.
Khi đứa trẻ được sinh ra, nó hoặc được sinh hoặc không được sinh. Và cùng điều đó là đúng về chứng ngộ, vì đó là sinh tối thượng, chết tối thượng, sống tối thượng, yêu tối thượng – mọi thứ đi tới đỉnh tối thượng trong chứng ngộ. Nó là điều bất thần.
Tantra nói: Không hội tụ chú ý của ông vào hành động, hội tụ chú ý của ông vào người đã làm hành động này. Yoga hội tụ vào hành động. Tantra hội tụ vào người, vào ý thức, vào bạn.
Nếu bạn là vô minh, tantra nói bạn nhất định phạm tội. Cho dù bạn cố là đức hạnh, đức hạnh của bạn sẽ là một loại tội – vì làm sao người vô minh, ngủ say, có thể là đức hạnh được? Làm sao đức hạnh có thể nảy sinh từ vô minh, vô ý thức? Không thể được! Đức hạnh của bạn phải chỉ là mặt nạ; đằng sau nó sẽ là mặt thực, mặt thực của tội.
Bạn có thể nói về yêu, nhưng bạn không thể yêu – bạn sẽ ghét. Bạn có thể nói về từ bi, nhưng từ bi phải chỉ là cái che đậy cho giận, tham, ghen của bạn. Yêu của bạn là độc. Sâu bên trong yêu của bạn là con dòi ghét, liên tục ăn nó. Yêu của bạn giống như vết thương, nó gây đau. Nó không giống hoa, nó không thể thế được. Và những người mong đợi yêu từ bạn là ngu, họ đang đòi hỏi điều không thể được. Những người đòi hỏi bạn về đạo đức là ngu, họ đang đòi hỏi điều không thể được. Đạo đức của bạn nhất định là một loại vô đạo đức.
Nhìn vào người đạo đức của bạn mà xem, cái gọi là thánh nhân của bạn. Theo dõi và quan sát họ và bạn sẽ thấy mặt họ chỉ là mặt của đạo đức giả, lừa dối. Họ nói cái gì đó, họ làm cái gì đó khác. Họ làm cái gì đó, và họ không chỉ che giấu nó với bạn – họ đã trở thành láu lỉnh tới mức trong việc che giấu, họ che giấu nó với bản thân họ.
Trong vô minh, tội là tự nhiên. Trong chứng ngộ, đức hạnh là tự nhiên. Vị phật không thể phạm tội; bạn không thể làm khác đi – bạn chỉ có thể phạm tội. Tội lỗi và đức hạnh không phải là quyết định của bạn, chúng không phải là hành động của bạn, chúng là cái bóng của con người của bạn. Nếu bạn thức tỉnh, thế thì cái bóng mất đi và cái bóng đầy ánh sáng. Và cái bóng không bao giờ làm hại bất kì người nào, nó không thể làm hại được; nó có hương vị của cái không biết, của cái bất tử. Nó chỉ có thể trút lên bạn như phúc lành; bằng không thì không thể được. Cho dù vị phật nổi giận với bạn, nó là từ bi – nó không thể là khác được. Từ bi của bạn không phải là thực; giận của vị phật không thể là thực. Tội của bạn, cái bóng tự nhiên của bạn, dù bạn làm bất kì cái gì – bạn có thể trang điểm cho nó, bạn có thể làm ngôi đền trên đỉnh của nó, bạn có thể che giấu nó, bạn có thể làm đẹp nó, nhưng điều đó sẽ không có tác dụng – sâu bên trong bạn sẽ thấy nó ở đó, vì vấn đề không phải là điều bạn làm, vấn đề là điều bạn là.
Nhìn vào nhấn mạnh này. Nếu bạn hiểu thay đổi việc nhấn mạnh này, và thay đổi nhấn mạnh này là vấn đề lớn, chỉ thế thì bạn sẽ có khả năng hiểu tantra.
Tantra là giáo huấn lớn. Nó không dạy về hành động, nó chỉ dạy về con người của bạn. Bạn là ai mới là vấn đề – đang ngủ say, ngáy, hay thức tỉnh? Bạn là ai – tỉnh táo, ý thức, hay di chuyển trong thôi miên? Bạn có là người mộng du không? hay bạn thức tỉnh, tỉnh táo, dù bạn làm bất kì cái gì? Bạn có làm nó với việc nhớ tới cái ngã không? Không. Nó xảy ra – bạn không biết tại sao, từ đâu nó tới, thôi thúc tới từ phần nào của vô thức, cái sở hữu bạn, và bạn phải hành động.
Hành động này, dù xã hội nói về nó là bất kì cái gì – đạo đức hay vô đạo đức, tội lỗi hay đức hạnh – tantra không bận tâm về điều đó. Tantra nhìn vào bạn, vào chính trung tâm của con người bạn, từ nơi nó tới. Từ chất độc của vô minh của bạn, sống không thể tới, chỉ chết tới. Từ tối của bạn, chỉ tối được sinh ra. Và điều đó dường như là tuyệt đối tự nhiên. Vậy nên làm gì đây? Chúng ta có phải cố thay đổi hành động không? Chúng ta có phải cố trở nên đạo đức hơn, đức hạnh hơn, đáng kính hơn không? Hay chúng ta phải cố thay đổi con người?
Con người có thể được thay đổi. Không cần đợi điều đó tới vô hạn kiếp. Nếu bạn có sự mãnh liệt về việc hiểu, nếu bạn mang toàn bộ nỗ lực, nghị lực, con người của bạn để hiểu nó, trong chính sự mãnh liệt đó, ánh sáng đột nhiên bùng cháy trong bạn. Ngọn lửa bùng lên từ con người bạn như tia sét, và toàn thể quá khứ của bạn và toàn thể tương lai của bạn đột nhiên ở trong cái nhìn của bạn – bạn hiểu cái gì đã xảy ra, bạn hiểu cái gì đang xảy ra, bạn hiểu cái gì sắp xảy ra. Đột nhiên mọi thứ đã trở nên rõ ràng; dường như trời đã tối và ai đó mang đèn tới, và đột nhiên mọi thứ là rõ ràng.
Tantra tin vào việc bùng cháy ánh sáng bên trong của bạn. Và tantra nói rằng với ánh sáng đó, quá khứ đơn giản trở thành không liên quan. Nó không bao giờ thuộc vào bạn. Tất nhiên, nó đã xảy ra, nhưng đã xảy ra dường như trong mơ và bạn đã ngủ say. Nó đã xảy ra – bạn đã làm nhiều điều, tốt và xấu, nhưng tất cả chúng đã xảy ra trong vô ý thức, bạn đã không chịu trách nhiệm. Và đột nhiên mọi thứ của quá khứ bị thiêu cháy, con người tươi tắn và trinh nguyên tới – đây là chứng ngộ bất thần.
Yoga hấp dẫn mọi người vì nó có vẻ rất thiết thực. Bạn có thể hiểu Patanjali rất dễ dàng vì nó khớp với tâm trí riêng của bạn, tâm trí logic, tư duy toán học. Tilopa là khó lĩnh hội, nhưng Tilopa là hiếm hoi. Việc hiểu của Patanjali là thông thường – đó là lí do tại sao có nhiều ảnh hưởng của Patanjali thế trong suốt lịch sử.
Những người như Tilopa đơn giản đã biến mất không để lại bất kì dấu vết nào trong tâm trí con người, vì họ không thể tìm ra sự đồng cảm với bạn. Patanjali có thể là rất rất vĩ đại, nhưng dầu vậy ông ấy thuộc về cùng chiều. Bạn có thể là nhà tư tưởng rất rất nhỏ, và Patanjali có thể là nhà tư tưởng rất rất vĩ đại, nhưng bạn thuộc về cùng chiều. Nếu bạn làm chút ít nỗ lực bạn có thể hiểu Patanjali; nếu bạn làm chút ít nỗ lực bạn có thể tu luyện theo Patanjali. Chỉ chút ít nỗ lực là được cần, không gì nhiều hơn.
Nhưng để hiểu Tilopa bạn phải đi vào trong chiều không biết hoàn toàn. Để hiểu Tilopa bạn phải đi qua hỗn độn. Ông ấy sẽ phá huỷ mọi quan niệm của bạn, mọi toán học của bạn, mọi logic của bạn, mọi triết lí của bạn. Ông ấy sẽ đơn giản phá huỷ bạn hoàn toàn. Ông ấy sẽ không được thoả mãn chừng nào bạn chưa bị phá huỷ hoàn toàn và con người mới nảy sinh.
Với Patanjali bạn sẽ được sửa đổi, bạn sẽ trở nên ngày càng tốt hơn và tốt hơn – và quá trình này là vô hạn, bạn có thể liên tục đi trong nhiều kiếp để trở nên ngày càng tốt hơn. Với Tilopa, trong một giây, bạn có thể đạt tới điều tối thượng. “Tốt hơn” không phải là vấn đề vì ông ấy không nghĩ theo mức độ.
Điều đó cũng giống như bạn đang đứng trên đỉnh núi: bạn có thể lấy con đường đi từng bước một để bạn đi xuống thung lũng, hay từ thung lũng bạn đi lên núi, nhưng theo từng bước. Với Tilopa bạn đơn giản nhảy vào vực thẳm, không có bước nào cả; hay bạn đơn giản giang đôi cánh của bạn và bạn bắt đầu bay. Với Patanjali bạn đi trong xe bò kéo, rất chậm, an toàn, an ninh, không sợ tai nạn, xe bò kéo bao giờ cũng trong điều khiển. Bạn có thể bước xuống bất kì khoảnh khắc nào, bạn có thể dừng lại bất kì khoảnh khắc nào; không cái gì bên ngoài bạn, bạn vẫn còn là người chủ. Và chiều là chiều ngang: xe bò kéo đi từ A tới B, từ B tới C, từ C tới D, nhưng chiều là một, cùng mặt phẳng. Với Tilopa, chiều thay đổi: nó trở thành chiều đứng; nó không từ A tới B, từ B tới C; không, nó giống như máy bay, không như xe bò kéo, không đi ngang tới mà đi lên cao. Với Tilopa bạn có thể siêu việt trên thời gian. Với Patanjali bạn đi theo thời gian. Với Tilopa vĩnh hằng là chiều.
Bạn có thể không nhận biết, nhưng trong vòng mười, hai mươi năm này, phép màu đã xảy ra, và đó là, con tầu không gian mới đã phá huỷ hoàn toàn khái niệm về thời gian cũ – vì con tàu không gian mới có thể đi quanh trái đất, trong vòng vài giây nó có thể làm một vòng tròn. Bạn có thể không nhận biết về vấn đề lí thuyết. Nó ngụ ý con tầu không gian cất cánh từ, hôm đó là chủ nhật; thế rồi nó đi quanh trái đất – đâu đó phải là thứ hai, đâu có có thể vẫn là thứ bẩy; cho nên con tầu không gian di chuyển từ chủ nhật, quay lại vào thứ bẩy, nhảy tới thứ hai, quay lại Poona vào chủ nhật. Toàn thể khái niệm thời gian bị mất. Điều đó có vẻ ngớ ngẩn! Bạn bắt đầu vào ngày mười sáu, bạn đi vào trong ngày mười bẩy, và bạn quay lại vào cùng ngày, ngày mười sáu. Và điều này có thể được làm trong hai mươi bốn giờ nhiều lần bây giờ. Điều đó có nghĩa gì? Nó có nghĩa là bạn có thể đi ngược lại theo thời gian, từ chủ nhật tới thứ bẩy, từ ngày mười sáu sang ngày mười lăm. Bạn có thể đi tới vào ngày mười bẩy, vào thứ hai, và bạn có thể quay về vào cùng ngày tháng.
Với tốc độ và chiều khác, chiều đứng, thời gian trở thành không liên quan. Thời gian có liên quan với xe bò kéo; nó là thế giới xe bò kéo. Tilopa là tâm trí chiều đứng, tâm thức chiều đứng. Đó là khác biệt giữa tantra và yoga: yoga theo chiều ngang, tantra theo chiều đứng; yoga lấy hàng triệu kiếp để đạt tới; tantra nói: trong vòng một giây. Tantra nói thời gian là không liên quan, bạn không bận tâm về thời gian. Tantra có kĩ thuật, phương pháp, mà tantra nói là vô phương pháp, vô kĩ thuật, qua đó bạn có thể đột nhiên buông xuôi mọi thứ và lấy cú nhảy vào vực thẳm.
Yoga là nỗ lực, tantra là vô nỗ lực. Với nỗ lực, với năng lượng tí hon của bạn, và bản ngã tí hon của bạn, bạn tranh đấu với cái toàn thể. Điều đó sẽ mất hàng triệu kiếp sống. Thế nữa dường như không thể nào có chuyện bạn sẽ bao giờ trở nên chứng ngộ. Tranh đấu với cái toàn thể là ngu; bạn chỉ là một phần. Dường như sóng đang tranh đấu với đại dương, lá đang tranh đấu với cây, hay tay riêng của bạn tranh đấu với thân thể của bạn. Bạn đang tranh đấu với ai?
Yoga là nỗ lực, nỗ lực mãnh liệt. Và yoga là cách tranh đấu với dòng chảy, đi ngược dòng chảy. Cho nên bất kì cái gì là tự nhiên, yoga phải bỏ nó; và bất kì cái gì là phi tự nhiên, yoga phải phấn đấu vì nó. Yoga là cách thức phi tự nhiên: tranh đấu với sông và đi ngược lại dòng chảy! Tất nhiên, có thách thức và thách thức có thể được tận hưởng. Nhưng ai tận hưởng thách thức này? Bản ngã của bạn.
Rất khó tìm ra người yogi mà không là bản ngã; rất khó, hiếm hoi. Nếu bạn có thể tìm ra người yogi không là bản ngã, đó là phép màu. Điều đó là khó vì toàn thể nỗ lực này tạo ra bản ngã, tranh đấu. Bạn có thể tìm ra người yogi khiêm tốn, nhưng nếu bạn quan sát sâu hơn một chút, trong khiêm tốn của họ bạn sẽ thấy bản ngã tinh vi nhất ẩn kín, bản ngã tinh vi nhất. Họ sẽ nói, “Chúng tôi chỉ là bụi trên đất.” Nhưng nhìn vào mắt họ mà xem – họ đang khoe khoang về tính khiêm tốn của họ. Họ đang nói, “Không có ai khiêm tốn hơn chúng tôi. Chúng tôi là người khiêm tốn nhất.” Nhưng đây là điều bản ngã ngụ ý là gì.
Nếu bạn đi ngược lại tự nhiên, bạn sẽ được làm mạnh thêm trong bản ngã của bạn – đó là thách thức, đó là lí do tại sao mọi người thích thách thức. Sự sống không có thách thức trở thành đờ đẫn vì bản ngã cảm thấy đói. Bản ngã cần thức ăn, thách thức cho thức ăn – cho nên mọi người tìm kiếm thách thức. Nếu không có thách thức, họ tạo ra chúng; họ tạo ra rào cản để cho họ có thể tranh đầu với rào cản.
Tantra là cách thức tự nhiên; chùng lỏng và tự nhiên là mục đích. Bạn không cần tranh đấu với dòng chảy; đơn giản đi cùng nó, nổi cùng nó. Sông đang chảy ra biển cho nên tại sao tranh đấu? Đi cùng sông, trở thành một với sông, buông xuôi. “Buông xuôi” là từ khoá cho tantra; “ý chí” là từ khoá cho yoga. Yoga là con đường của ý chí; tantra là con đường của buông xuôi.
Đó là lí do tại sao tantra là con đường của yêu – yêu là buông xuôi. Đây là điều đầu tiên cần hiểu, thế thì lời của Tilopa sẽ trở thành rất rất rõ như pha lê. Chiều khác của tantra phải được hiểu – chiều đứng, chiều của buông xuôi, của không tranh đấu, của việc là chùng lỏng và tự nhiên, thảnh thơi – điều Trang Tử nói, “Dễ dàng là đúng.” Với yoga, khó khăn là đúng; với tantra, dễ dàng là đúng.
Thảnh thơi và thoải mái, không có vội vàng. Bản thân cái toàn thể đang đem bạn đi theo cách riêng của nó. Bạn không cần phấn đấu cá nhân, bạn không được yêu cầu đạt tới trước thời gian của bạn, bạn sẽ đạt tới khi thời gian chín muồi – bạn đơn giản đợi. Cái toàn thể đang chuyển động – sao bạn vội vàng? Sao bạn muốn đạt tới trước người khác?
Tantra thực sự là hay. Tantra là hiểu biết cao nhất, và là nguyên lí lớn nhất. Nếu bạn không thể hiểu được tantra, thế thì yoga là dành cho bạn. Nếu bạn có thể hiểu tantra, thế thì đừng bận tâm về những giáo huấn nhỏ. Khi xe lớn có đó, sao bận tâm về thuyền nhỏ?
Từ “Tantra hiểu biết tối cao”, Ch.6 Giáo huấn vĩ đại
