Osho kính yêu,
Khi thầy đáp ứng với câu hỏi về liệu người quan sát có vui cười không, tôi đã thấy tôi trượt vào trong không gian của chứng kiến trong khi nhìn vào mắt thầy và cảm thấy sự gặp gỡ đã xảy ra. Nó đã là sự gặp gỡ rõ ràng, mát mẻ thế, và trong so sánh tôi đã thấy sự dính bám, vướng víu và giới hạn thế ở trong bất kì cảm xúc nào tôi đã từng cảm thấy với thầy và qua đó tôi đã nghĩ tôi có thể gặp thầy.
Một lần, trong những ngày Poona, thầy đã nói cho chúng tôi rằng thầy phải đập vỡ tim chúng tôi. Thế rồi tôi nghĩ rằng thầy đã ngụ ý chúng tôi và thầy có thể chỉ gặp gỡ nếu tim chúng tôi là của thầy một cách toàn bộ và không thể thay đổi; chúng tôi chỉ có thể gặp gỡ nếu chúng tôi rơi vào trong tình yêu sâu nhất có thể.
Nhưng trong kinh nghiệm gần đây này, yêu – và ngay cả tin cậy – dường như không là chiếc cầu chút nào. Vậy mà chúng giữ phần sống còn trong mối quan hệ thầy – đệ tử. Xin thầy nói cho chúng tôi về điều này?
Yêu và tin cậy chắc chắn giữ phần lớn trong mối quan hệ giữa đệ tử và thầy. Nhưng đó chỉ là bàn đạp. Người ta phải đi ra ngoài nó.
Yêu là đẹp, nhưng không đủ.
Tin cậy là tốt hơn, có cơ sở nhiều hơn, vững chắc hơn.
Yêu là cảm xúc: tin cậy là trực giác.
Cảm xúc liên tục thay đổi mọi khoảnh khắc – chúng là một luồng; bạn không thể dựa vào chúng – nhưng tin cậy có thể trở thành nền tảng lớn. Yêu giúp bạn đạt tới chỗ mà tin cậy là có thể. Không có yêu, tin cậy là không thể được. Yêu gần như chiếc cầu mà có thể đổ sập bất kì khoảnh khắc nào nhưng dầu vậy nó là chiếc cầu. Nếu bạn dùng nó, nó có thể đem bạn tới tin cậy; không có nó, bạn không thể đạt tới tin cậy một cách trực tiếp. Cho nên yêu là cần thiết, nhưng yêu lên bản thân nó là không đủ. Việc dùng của nó như phương tiện; mục đích là tin cậy.
Hệt như cách yêu vận hành như phương tiện cho tin cậy, tin cậy cũng vận hành như phương tiện cho cái gì đó bên ngoài – cho cái mà không lời nào tồn tại trong bất kì ngôn ngữ nào. Nó là trải nghiệm. Và điều này phải đã xảy ra trong một khoảnh khắc, khi nhìn vào mắt tôi. Vấn đề không phải là yêu, vấn đề không phải là tin cậy, nhưng là cái gì đó tuyệt đối không biết cho tâm trí. Yêu và tin cậy giúp bạn đạt tới nó. Nhưng nhớ, chúng chỉ là phương tiện cho mục đích mà với nó không cái tên nào tồn tại. Đột nhiên, khi tin cậy là toàn bộ, bạn có thể có thoáng nhìn về nó. Nó đang chế ngự. Trong nó bạn đơn giản biến mất.
Yêu cần hai người. Tin cậy cũng cần hai người. Yêu có nhiều khoảng cách giữa hai người yêu vì nó là cái gì đó sinh học; nó không là đặc quyền của con người. Tin cậy là đặc quyền. Khoảng cách trở thành nhỏ hơn. Giữa thầy và đệ tử có khoảng cách rất nhỏ, nhưng khoảng cách là khoảng cách, dù ít hay nhiều. Nó phân chia; nhị nguyên còn lại.
Hiện tượng vô danh mà tin cậy toàn bộ đưa tới không phải là mối quan hệ. Nó là tính một. Hai biến mất. Ai là đệ tử và ai là thầy thật khó quyết định. Nó đã trở thành một vòng tròn, một cực. Và nó bao giờ cũng tới mà không có bất kì thông tin trước, như làn gió thoảng. Nhưng một khi bạn đã nếm trải nó, tất cả yêu và tin cậy dường như là rất nghèo; bạn đã biết sự giầu có. Nó có thể có chỉ trong vài giây, không thành vấn đề.
Có một câu chuyện cổ. Một vua rất yêu vệ sĩ của mình. Vệ sĩ này là người đẹp thế với nhiều yêu và tin cậy vào nhà vua tới mức anh ta có thể trao mạng sống của mình theo bất kì cách nào, nếu điều đó được cần. Anh ta sẵn sàng phục vụ nhà vua theo bất kì cách nào. Họ bao giờ cũng cùng nhau – đi săn, hay đi vào chiến tranh, hay chỉ đi dạo trong vườn. Vệ sĩ này bao giờ cũng ở cùng với nhà vua, cho nên đã nảy sinh một loại tình bạn.
Một hôm nhà vua nói, “Ông nghĩ gì? – ông có bao giờ mơ là vua không?”
Vệ sĩ đáng thương nói, “Tôi nghèo thế, tôi không thể mơ những giấc mơ đắt đỏ thế. Tôi mơ những thứ nhỏ bé, nhưng tôi không thể mơ là vua được.”
Nhà vua nói, “Thế thì ta muốn cho ông, trong hai mươi bốn giờ, vị trí của ta. Trong hai mươi bốn giờ ông là vua và ta là vệ sĩ.”
Vệ sĩ cố khuyên nhủ nhà vua, “Đừng làm điều này. Đừng làm điều này cho tôi. Tôi không thể quan niệm được điều đó. Tôi không thể lĩnh hội được điều đó – bệ hạ là vệ sĩ của tôi.” Nhưng nhà vua cứ khăng khăng, cho nên điều đó xảy ra. Vệ sĩ trở thành vua trong hai mươi bốn giờ, và vua trở thành vệ sĩ. Và câu chuyện này là cực kì có ý nghĩa vì điều đầi tiên nhà vua – vệ sĩ đã làm là ra lệnh đóng đinh nhà vua!
Nhà vua không thể tin được điều đó; không ai có thể tin được điều đó. Anh ta đã là người đáng tin cậy thế, cái gì đã xảy ra cho anh ta? Nhưng lệnh của vua là lệnh, cho nên vua thực bị đóng đinh. Và bây giờ không có vấn đề hai mươi bốn giờ; anh ta vẫn còn là vua mãi mãi.
Đây là câu chuyện Sufi. Người Sufi nói rằng yêu và tin cậy cả hai có thể phản bội – chúng chỉ cần cơ hội. Ngay cả tin cậy có thể phản bội, chỉ cơ hội là được cần. Chỉ có một điều mà không thể phản bội và đó là cõi bên ngoài vô danh – nơi hai không còn là hai, nơi một loại một tâm linh trong hai thân thể, một hồn trong hai thân, được trải nghiệm. Lúc ban đầu nó sẽ chỉ dành cho các khoảnh khắc, vì kinh nghiệm này là kì lạ, lạ lùng tới mức bạn cần chút thời gian để có lại nó. Dần dần nó sẽ tăng trưởng. Một khoảnh khắc tới khi nó trở thành chính cách sống của bạn.
Tôi đã thấy yêu phản bội. Điều đó rất đơn giản. Tìm ra yêu mà không phản bội là khó. Khó tìm ra tin cậy mà phản bội, nhưng không phải là không thể được. Chỉ cơ hội… Chẳng hạn, tôi đã yêu nhiều người thế, tôi đã cho họ toàn thể trái tim tôi, vô điều kiện. Nhưng vì toàn thế giới đã quay sang chống lại tôi – điều đã xảy ra vào ngày này hay ngày khác – ngay cả những người đã nghĩ họ đã đạt tới tin cậy đang phản bội. Và khi tin cậy phản bội, nó là xấu thế.
Yêu có thể được tha thứ vì nó có tính sinh học. Nó nhất định thay đổi. Tin cậy không có tính sinh học; nó là hiện tượng cao hơn. Nhưng ngay cả những người đã tin rằng họ có tin cậy vào tôi – và họ đã không lừa bản thân họ, họ thực sự tin họ đã tin cậy vào tôi – họ chỉ đã không tìm ra cơ hội để phản bội. Giờ họ đã tìm ra cơ hội, giờ họ có cơ hội.
Để thân thiết với tôi, để có tin cậy vào tôi, điều đó phải trả giá; giờ có tin cậy vào tôi là nguy hiểm; giờ có tin cậy vào tôi có thể là nguy hiểm. Giờ nó không mang lợi.
Ananda Teertha đã viết cho tôi một bức thư: “Chúng tôi đã mở một học viện thiền.” Devageet đã có đó – anh ấy đã làm việc vất vả để tìm chỗ, để thu xếp tiền bạc. Devageet đã giúp rất nhiều để mở học viện này, và anh ấy nhấn mạnh rằng tên tôi phải có đó. Nhưng không nhà trị liệu nào sẵn lòng rằng ngay cả việc nhắc tới tôi phải được thực hiện. Và Teertha đã viết trong lời giải thích, “Chúng tôi đã không đặt tên thầy kèm với học viện, chúng tôi đã không nhắc tới tên thầy ở bất kì chỗ nào, bởi lẽ đơn giản rằng tên thầy đã trở thành nguy hiểm. Mọi người trở nên sợ tham gia vào nhóm trị liệu nếu đó là trị liệu của thầy. Chính phủ sẽ không cho phép…”
Cho nên bây giờ điều đó phải trả giá… họ tất cả đã bỏ các cái tên của họ, bắt đầu bằng “Swami” hay “Ma”; họ đã giữ chỉ “Teertha,” “Rajen.” Điều đó nữa là tinh ranh. Tại sao không lấy lại tên cũ của bạn lần nữa? – vì tên cũ không có danh tiếng, và họ muốn cưỡi trên cả hai ngựa. Họ muốn khai thác các sannyasin bằng tên của họ, và họ muốn khai thác người phi sannyasin bằng việc bỏ tên của tôi và bất kì mối quan tâm với tôi một cách hoàn toàn từ nhóm trị liệu của họ.
Họ đã tới tôi như sự thất bại. Các trị liệu đã chết ở Mĩ và châu Âu vì mọi người đã làm chúng và thấy nó chỉ là trò chơi. Tôi đã làm cho họ thành những người trị liệu nổi tiếng toàn thế giới, đã thay đổi cấu trúc trị liệu của họ, đã nối nó với thiền, và họ đã trở thành những người trị liệu hàng đầu trên thế giới. Họ đã tới với tôi như sự thất bại, phá sản. Nhưng tất cả họ đã quên điều đó. Bây giờ họ nghĩ rằng tôi là người nguy hiểm. Hiện hữu cùng tôi không còn sinh lời; tốt hơn cả là riêng bản thân bạn.
Nhưng họ không thể bỏ là sannyasin nữa, vì nếu bạn là toàn bộ theo cách riêng của bạn, không sannyasin nào sẽ bận tâm về bạn. Cho nên trong quảng cáo, họ đang dùng quần áo đỏ; trong ảnh của họ họ có vòng hạt malas. Nhưng trong thực tại, họ không dùng quần áo đỏ, họ không dùng malas. Loại tinh ranh nào vậy…? Dường như nó không chỉ là của các chính khách… có lẽ mọi con người đều có một chính khách ẩn trong người đó.
Devageet đã bảo tôi rằng anh ấy đã phải gần như tranh đấu về mặt vật lí để ít nhất đặt một bức hình của tôi trong tập tài liệu vì tất cả họ đều để ảnh của họ trong đó. Với khó khăn lớn họ đã đồng ý, và họ đã để một bức hình rất cũ để cho không ai có thể nhận ra rằng đó là ảnh của tôi. Và họ đã không để tên tôi dưới bức ảnh đó. Dưới các ảnh của họ, tên của họ có đó, nhưng dưới ảnh của tôi không có tên. Và một số người nghiệp dư phải đã chụp ảnh này; chẳng ai có thể biết ảnh này là của ai.
Mới hôm qua cả ba đảng chính trị của Uruguay nhất trí quyết định rằng họ muốn tôi ở lại đây và họ đón chào tôi và người của tôi. Tổng thống, bộ trưởng bộ ngoại giao, bộ trưởng bộ nội vụ – đây là ba người đã kí cho việc tôi được thường trú ở đây – họ đã đồng ý toàn bộ rằng không có gì chống lại tôi. Và mọi thứ đã được gửi cho họ từ các nước khác nhau – từ Anh, từ Tây Ban Nha, từ Mĩ, từ Ấn Độ, từ Hi Lạp, từ Italy, từ Đức – không một lời nào chống lại tôi; nó chống lại những người có thể tới nếu tôi ở đây.
Bây giờ đây là một phát biểu kì lạ! Nó chống lại những người đi theo, vì ai đó đã được tìm thấy với ma tuý… Nhưng nó là logic đơn giản thế: người đã được tìm thấy với ma tuý cũng là người Ki tô giáo hay người Do Thái, và anh ta đã là người Ki tô giáo hay người Do Thái hay người Hindu trong cả đời anh ta, và trong nhiều thế kỉ, hết thế hệ nọ tới thế hệ kia. Và anh đã là sannyasin chỉ một năm, nhưng tôi bị kết án! Ki tô giáo không bị kết án, Jesus không bị kết án, giáo hoàng không bị kết án… thậm chí không được nhắc tới.
Thực ra, mọi kẻ tội phạm của thế giới đều thuộc về tôn giáo nào đó. Mọi kẻ giết người, mọi kẻ hiếp dâm, đều thuộc về tôn giáo nào đó. Nếu đây là cách để quyết định, thế thì mọi tôn giáo phải bị kết án. Họ sẽ không có bất kì sự kính trọng nào, sẽ không được phép làm các đền thờ, nhà thờ và giáo đường, sẽ không được phép lan truyền tôn giáo của họ vì tôn giáo của họ là nguy hiểm. Nó tạo ra kẻ giết người, kẻ hiếp dâm, kẻ cắp, kẻ cướp.
Cho nên đây là một phát biểu kì lạ. Khi ai đó làm cái gì đó, đó là trách nhiệm cá nhân của người đó. Và tôi thậm chí không có tôn giáo. Tôi không có bất kì trách nhiệm của bất kì người nào lên tôi. Khi thấy mọi thông tin từ mọi chính phủ bảo họ rằng tôi phải không được phép ở lại, họ đã rõ ràng rằng không cái gì chống lại tôi. Nếu ai đó khác đã làm cái gì đó thế thì người đó phải bị phạt; tôi phải không bị phạt và bị ngược đãi.
Họ đồng ý, nhất trí – và đó là tình huống rất khó ở đây. Đó là chính phủ liên hiệp, đó không phải là chính phủ độc đảng; ba bên cùng nhau đã tạo ra chính phủ này. Đi tới một quyết định nhất trí là điều rất khó, nhưng họ đã đi tới một quyết định nhất trí. Và ông bộ trưởng nội vụ thậm chí còn thông tin cho báo chí rằng “Osho được đón chào ở đây và làm công việc của ông ấy ở đây.”
Nhưng họ đã không nhận biết về mọi điều, chúng ta đang sống trong loại thế giới gì. Ông đại sứ Mĩ phải đã lập tức thông báo cho Ronald Reagan, và Ronald Reagan phải đã gọi điện cho ông tổng thống. “Nếu các ông cho phép Osho ở lại Uruguay, thế thì mọi món vay mà chúng tôi đã định dành cho các ông, và cái đó ngụ ý hàng tỉ đô la, sẽ bị dừng lại. Thứ hai, mọi khoản vay mà chúng tôi đã cho các ông vay trong quá khứ – tỉ lệ lãi sẽ được nâng lên hoặc các ông phải trả chúng ngay lập tức: các ông có thể quyết định.”
Bây giờ, một nước nghèo, một nước nhỏ… và bạn gọi Mĩ là dân chủ, nước của tự do. Và tổng thống của nước này, chính phủ của nước này, đang đơn giản hăm doạ tống tiền. Đây là hăm doạ tống tiền! Họ chẳng có gì để nói chống lại tôi. Được hỏi, “Tại sao các ông không muốn ông ấy ở đây?” câu trả lời đã là, “Điều đó không liên quan. Chúng tôi đơn giản không muốn ông ấy ở Uruguay; bằng không, các ông có thể hiểu điều chúng tôi có thể làm.” Bây giờ, dân tộc nghèo thấy rõ ràng đó là hăm doạ tống tiền, nhưng là bất lực.
Nhưng nếu chỉ các chính khách đã làm hăm doạ tống tiền, điều đó chắc sẽ là một thứ thôi – nhưng mọi người có cơ hội sẽ làm điều đó nữa. Shiva đã viết một cuốn sách chống lại tôi, đầy dối trá. Tôi đã bảo sannyasins người Anh kiện anh ta ở toà án, vì điều anh ta nói là hoàn toàn vô nghĩa. Và bạn có thể thấy sự tinh ranh. Ở Poona, mọi tối tôi thường có cuộc gặp với những người đã nhận tính sannyas. Nó đã là cuộc gặp gỡ mở – gần sáu mươi, bẩy mươi, đôi khi một trăm người sẽ có mặt. Một tá người hay có thể nhiều hơn sẽ được khai tâm. Và mười sannyasin nhảy múa như người lên đồng để tạo ra năng lượng rung động.
Và Shiva đã viết trong sách của anh ta rằng mọi đêm tôi cần mười đàn bà, không làm bất kì tham chiếu nào tới sự kiện rằng mười đàn bà đó là người lên đồng và họ múa trong chỗ công khai với một trăm người quan sát, một tá người hiện diện để được khai tâm. Anh ta không nhắc tới điều đó; anh ta đơn giản nhắc mọi đêm tôi cần mười đàn bà.
Bạn có thể thấy – một người có thể xấu hơn không? Và anh ta đã thường tin cậy vào tôi nhiều tới mức anh ta thường nói rằng anh ta có thể trao mạng sống của anh ta – và đây là điều anh ta trao! Và có hàng nghìn thứ tuyệt đối sai, bịa đặt, từ tâm trí riêng của anh ta.
Yêu là đẹp khi nó có đó, nhưng nó sớm trở thành chua cay.
Tin cậy là đẹp khi nó có đó. Nhưng phép thử của nó tới khi cơ hội nảy sinh tới mức nếu bạn vẫn tiếp tục tin cậy bạn sẽ đặt bản thân bạn vào nguy hiểm, và nó không còn đem lại ích lợi. Vào lúc đó, tin cậy có thể trở thành chính cái đối lập của nó; nó trở thành việc trả thù. Nó trở thành luận cứ để thoả mãn bản thân người ta rằng, “Mình không phản bội: thực ra, mình đã sai trong việc tin cậy người này; người này là sai.” Bây giờ người đó phải chứng minh cho bản thân mình và cho người khác rằng người này đã sai: “Tôi đã không phản bội, tôi đơn giản đã khám phá ra rằng người này đã sai.”
Điều đó chỉ để cảm thấy không mặc cảm. Nó là nỗ lực để thanh minh, để rửa tay bạn đang đầy máu. Nhưng không dối trá nào, không viện lí nào, có thể tạo ra bất kì khác biệt nào cho sự kiện rằng bạn đã phản bội – và trong việc phản bội bạn không thể làm hại được tôi. Không ai có thể làm hại được tôi. Bạn đơn giản làm hại bản thân bạn. Bây giờ bạn đã phá huỷ năng lực riêng của bạn để tin cậy, và nếu chiếc cầu tin cậy bị phá huỷ, bạn sẽ không bao giờ có khả năng đi ra ngoài nó.
Và điều đó là kì lạ: người như Shiva, người đã sống gần sáu, bẩy năm với tôi – nếu họ đã không thể khám phá ra mọi sự kiện này thế thì cái họ đang “khám phá” bây giờ khi họ không cùng tôi, điều đó chỉ chứng minh một điều: rằng họ là người chậm phát triển. Phải mất bẩy năm để khám phá sao? – những điều mà bạn đang nói tới bây giờ bạn phải đã “khám phá” từ năm năm trước đây. Và lúc đó bạn có thể đã không xoay xở được để trưng chúng ra sao?… đó đã là thời gian đúng.
Đó là việc về tâm lí cần được hiểu. Nhiều sách nữa sẽ được viết ra, nhiều bài báo nữa sẽ được viết ra bởi các sannyasin – chỉ bởi vì họ đã tin cậy và giờ họ đang phản bội. Lí do nào đó phải có đó cho tại sao họ rời bỏ tôi. Không có lí do, họ sẽ cảm thấy mặc cảm, và nếu không có lí do, họ phải bịa ra nó. Họ phải bịa ra dối trá.
Yêu không phải là rất tin cậy, nhưng hữu dụng.
Dùng nó, và chuyển tới tin cậy.
Nhưng tin cậy cũng không phải là bằng chứng một trăm phần trăm.
Đi ra ngoài đi.
Thế thì bạn không thể ngã; thế thì không có cách nào để quay lại. Thế thì nó là cái gì đó có phần của vĩnh hằng.
Từ “Con đường của nhà huyền bí”, T.2, Ch.25 Đánh cắp chân lí
