Osho kính yêu,
Tôi đã nghe thầy nói rằng chúng tôi sợ tới gần thầy, nhưng làm sao chúng tôi có thể tới gần được? Lại nữa, tôi cho rằng khi thầy cho tôi cái tên tôi đã là tiếng ồn thuần khiết và đám đông bên trong. Không lâu lắm trước đây tôi đã bắt đầu nhận biết đầy đủ ít nhất năm người khác nhau toàn bộ đang nắm quyền bên trong vào những lúc khác nhau. Một trong họ giống như nữ Thượng đế chiến binh Hi Lạp đồng trinh hay thù hằn, dữ dội, mạnh mẽ, ngang ngạnh; người khác là cô gái nhỏ dễ tổn thương, rất bấp bênh, mong manh, dịu dàng, yêu thương. Có những người khác, nhưng đây là các cực đoan. Làm sao, trong số họ, tôi có thể nhận ra tôi thực, cá nhân?
~
Điều đó không chỉ là tình trạng của bạn, nó là tình trạng của mọi người. Và năm không phải là con số duy nhất – bạn là đám đông, nhiều người. Bạn chỉ phải nhìn kĩ hơn, sâu hơn, và bạn sẽ thấy nhiều người bên trong bạn. Và tất cả họ nhiều lúc giả vờ là bạn. Khi bạn giận, một nhân cách nào đó sở hữu bạn và giả vờ rằng đây là bạn. Khi bạn đang yêu, thế thì nhân cách khác sở hữu bạn và giả vờ rằng đây là bạn.
Điều đó không chỉ làm rối bạn, nó làm rối cho mọi người tới tiếp xúc với bạn vì họ không thể hình dung ra được điều đó. Bản thân họ là đám đông.
Trong từng mối quan hệ không có hai người kết hợp nhưng có hai đám đông kết hợp. Sẽ có cuộc chiến lớn diễn ra liên tục, vì hiếm khi, chỉ bởi ngẫu nhiên, mà người yêu của bạn thường trực và người yêu của người kia thường trực. Bằng không các bạn liên tục bỏ lỡ: bạn yêu, nhưng người kia buồn hay giận hay lo. Và khi anh ấy đang trong trạng thái yêu, bạn không trong cùng trạng thái yêu. Và không có cách nào kiểm soát những nhân cách này, chúng di chuyển theo cách riêng của chúng.
Gurdjieff có một câu chuyện:
Ông chủ có một lâu đài trong vùng núi non và hàng tá người hầu, và ông ấy bảo các người hầu rằng ông ấy sắp đi hành hương: “Có thể mất một năm, có thể mất hai năm, có thể mất ba năm, hay ta có thể quay lại từ giữa chừng, bất kì ngày nào. Cho nên phải sẵn sàng mọi ngày dường như ta đã quay lại vào ngày đó. Nhà phải ở trong hoàn cảnh mà ta thích. Đừng nghĩ, `Bây giờ còn ba năm nữa trước khi ông ấy sẽ quay về cho nên sao bận tâm? Trong ba năm này tận hưởng cái còn lại.’ Ta có thể về bất kì ngày nào, và ta có thể mất ba năm hay mười năm hay ta có thể không bao giờ quay về. Nhưng khi có liên quan tới các ông, nhớ ta có thể về bất kì ngày nao. Mọi khả năng này có đó.”
Những người hầu lâm vào khó khăn lớn. Nếu ông ấy bảo họ một ngày tháng cố định điều đó chắc đã là dễ dàng thế để nghỉ ngơi, để tận hưởng. Từng người hầu làm bổn phận một giờ trong cứ hai mươi bốn giờ; một vòng đồng đồ ai đó phải canh gác. Cho nên một người có bổn phận trong một giờ và người khác cho giờ khác. Và nhiều năm trôi qua. Thực ra họ đã quên hoàn toàn rằng ông chủ sắp về, đó đã là thời gian dài thế.
Thế giới là hoang dã trong những ngày đó và cuộc hành hương là nguy hiểm. Thực ra mọi người thường đi hành hương chỉ khi họ nghĩ rằng chết đã ở gần và giờ không có nguy hiểm vì họ đằng nào cũng sẽ chết. Rất ít người đã bao giờ trở về từ cuộc hành hương. Những người hầu bắt đầu nghĩ, “Nhiều năm thế đã trôi qua rồi: có lẽ ông ấy chết rồi và chúng ta bận tâm không cần thiết.” Họ trở nên lười, nhưng việc thường lệ vẫn tiếp tục vì nghi ngờ sâu vẫn có đó: “Ai biết? Ngày nào đó ông ấy có thể về.”
Trong khi đó, bất kì người nào đi qua cổng đều sẽ hỏi, “Lâu đài đẹp làm sao! Ai là chủ của nhà này?”
Và người hầu đang làm nhiệm vụ sẽ nói, “Còn ai khác? Tôi đây. Tôi là người chủ của lâu đài đẹp này.”
Nhưng mọi người trở nên hơi chút phân vân vì mỗi lần lại có một người chủ khác. Nghĩa vụ được giữ thay đổi: một vòng đồng hồ từng người chỉ có nghĩa vụ trong một giờ. Lần sau bạn tới, bạn sẽ gặp người khác và người đó cũng tuyên bố rằng người đó là người chủ.
Nghĩ rằng ông chủ chết, chẳng có hại gì trong việc đòi là ông chủ; thực ra giờ họ là người chủ. Ông chủ không có con trai, không họ hàng, không cái gì; ông ấy là người một mình. Những người hầu bắt đầu dùng quần áo của ông ấy, họ bắt đầu dùng các đồ của ông ấy; họ thực sự trở nên được thuyết phục rằng ông ấy chết rồi và cái chết của ông ấy nghĩa là họ là những người chủ.
Thế rồi một hôm người chủ xuất hiện, và cảnh tượng thật đáng xem! Mọi người ném quần áo của họ đi, chạy trần truồng tìm quần áo riêng của họ… đó đã là sự hỗn độn.
Và người chủ hỏi, “Điều gì đang diễn ra?”
Họ nói, “Chúng tôi muốn được tha thứ. Vì ông đã không về trong nhiều năm thế chúng tôi tưởng rằng ông chắc không quay về. Và chúng tôi là những kẻ ngu – người vô giáo dục, ngu xuẩn. Chúng tôi bắt đầu dùng các đồ của ông và chúng tôi bắt đầu đòi là chủ. Tất nhiên mọi người đã là người chủ chỉ trong một giờ. Để tránh va chạm, đánh nhau, chúng tôi đã quyết định rằng người đang làm bổn phận như người gác, người đó là người chủ; mệnh lệnh của người đó sẽ được tuân theo, nhưng chỉ trong giờ đó. Sau một giờ đó người đó chỉ là người hầu; người khác là người chủ.”
Gurdjieff thường nói rằng chuyện này là biểu tượng cho thế giới bên trong của chúng ta.
Có nhiều nhân cách – không chỉ năm, có nhiều thực – và họ liên tục quay vòng. Đó là một loại câu lạc bộ Quay vòng. Trong câu lạc bộ Quay vòng, chỉ để tránh cạnh tranh, mọi thành viên trở thành chủ tịch theo quay vòng. Năm sau là người khác… Mọi người hi vọng rằng số hiệu của mình đang tới, và không ai cảm thấy tệ về bất kì ai trở thành chủ tịch; đó chỉ là vấn đề một năm và ai đó khác sẽ là chủ tịch. Thực ra họ toàn là chủ tịch.
Có sự quay vòng chắc chắn bên trong bạn, và nếu bạn liên tục quan sát… Không can thiệp vào những nhân cách này vì điều đó sẽ tạo ra nhiều lộn xộn hơn, nhiều rối ren hơn. Chỉ quan sát, vì việc quan sát mọi nhân cách này bạn sẽ trở nên nhận biết rằng cũng có người quan sát mà không là nhân cách, trước người đó những nhân cách này tới và đi.
Trong câu hỏi của bạn, bạn cảm thấy rằng có năm nhân cách, nhưng ai đang nhìn vào năm nhân cách này? Phải là cái thứ sáu! Nó không phải là nhân cách, vì nhân cách này không thể quan sát nhân cách khác.
Đây là cái gì đó rất thú vị và rất cơ bản: nhân cách này không thể quan sát nhân cách khác, vì những nhân cách đó không có bất kì hồn nào. Nó giống như quần áo của bạn. Bạn có thể liên tục thay đổi quần áo của bạn, nhưng quần áo của bạn không thể biết rằng chúng đã bị thay đổi, rằng bây giờ quần áo khác đang được dùng. Bạn không là quần áo, cho nên bạn có thể thay đổi chúng. Bạn không là nhân cách; đó là lí do tại sao bạn có thể trở nên nhận biết rằng có năm nhân cách hay mười hai nhân cách hay vô số nhân cách.
Điều này cũng làm cho một điểm thành rất rõ ràng: có cái gì đó liên tục quan sát toàn thể trò chơi nhân cách này quanh bạn. Và đây là bạn.
Cho nên quan sát những nhân cách đó nhưng nhớ rằng tính quan sát của bạn là thực tại của bạn. Và nếu bạn có thể vẫn còn tính quan sát về nhân cách, những nhân cách đó sẽ bắt đầu biến mất; chúng không thể sống được. Chúng cần sự đồng nhất để vẫn còn sống động. Nếu bạn giận, nó cần bạn quên quan sát và trở nên bị đồng nhất với giận; thế thì giận có sự sống. Nhưng nếu bạn đơn giản quan sát, thế thì giận không có sự sống; nó đã chết, đang chết, biến mất.
Cho nên vẫn còn ngày càng được tập trung vào tính quan sát của bạn và mọi nhân cách này sẽ biến mất. Và khi không có nhân cách nào còn lại, thế thì thực tại của bạn – người chủ – đã về tới nhà. Thế thì bạn hành xử chân thành, đích thực. Thế thì bất kì cái gì bạn làm, bạn làm một cách toàn bộ, đầy đủ. Bạn không bao giờ hối hận; bạn bao giờ cũng trong tâm trạng hân hoan.
Từ “Con đường của nhà huyền bí”, T.1, Ch.7
