SỨC MẠNH CỦA TÂM TRÍ
Vì tâm trí của chúng ta rất nhẹ, di động và mong manh trong trung ấm, bất kì ý nghĩ nào nảy sinh, tốt hay xấu, có sức mạnh và ảnh hưởng cực kì lớn. Không có thân thể vật lí để dựa vào, các ý nghĩ thực tại trở thành hiện thực. Tưởng tượng ý nghĩ tiếc thương và giận dữ mà chúng ta có thể cảm thấy khi chúng ta thấy nghi lễ đám tang được thực hiện bất cẩn nhân danh chúng ta, hay họ hàng tham lam cãi nhau tranh chia đồ vật sở hữu của chúng ta, hay những người bạn mà chúng ta yêu mến sâu sắc, mà chúng ta vẫn nghĩ họ đã yêu chúng ta, đang nói về chúng ta một cách khinh bỉ hay chế nhạo tổn thương chúng ta hay đơn giản nói về chúng ta theo một cách hạ thấp. Một tình huống như vậy có thể rất nguy hiểm vì phản ứng của chúng ta, trong sự bạo hành của nó, có thể đưa chúng ta trực tiếp tới tái sinh không may mắn.
Sức mạnh tràn ngập của ý nghĩ, thế thì, là vấn đề then chốt trong trung ấm trở thành. Khoảnh khắc mấu chốt này cho thấy chúng ta hoàn toàn bị phơi ra cho bất kì thói quen và khuynh hướng mà chúng ta đã cho phép phát triển và cho phối cuộc đời chúng ta. Nếu bạn không kiểm lại các thói quen và khuynh hướng đó bây giờ trong cuộc sống và ngăn cản chúng khỏi nắm giữ tâm trí của bạn, thế thì trong trung ấm trở thành bạn sẽ là nạn nhân bất lực của chúng, bị xô đẩy tới và đi bởi sức mạnh của chúng. Chẳng hạn, hơi chút cáu bẳn trong trung ấm trở thành có thể có hậu quả tàn phá nặng nề và đó là lí do tại sao về mặt truyền thống người đọc Sách Tây Tạng về người chết phải là ai đó bạn có kết nối tốt; nếu không chính âm thanh giọng người đọc có thể chọc tức bạn, với những hậu quả thảm hại nhất.
Giáo huấn nêu cho chúng ta nhiều mô tả về tính thô của tâm trí trong trung ấm trở thành; điều nổi bật nhất trong các mô tả đó nói rằng tâm trí chúng ta trong trung ấm này tựa như thanh sắt nung nóng đỏ có thể dễ dàng uốn theo bất kì cách nào bạn muốn cho tới khi nó nguội đi, khi đó nó sẽ giữ bất kì dạng nào trong quá trình đông cứng. Cũng theo cùng cách như vậy điều được nói là một ý nghĩ tích cực trong trung ấm này có thể dẫn trực tiếp đến chứng ngộ, và chỉ một phản ứng tiêu cực cũng có thể ném bạn vào khổ cùng cực và kéo dài nhất. Sách Tây Tạng về người chết cảnh báo cho chúng ta còn mạnh hơn:
Bây giờ là lúc cho đường ranh giới giữa đi lên và đi xuống; bây giờ là lúc nếu để trượt vào lười biếng dù chỉ một khoảnh khắc, ông sẽ phải chịu khổ thường xuyên; bây giờ là lúc nếu bằng việc tập trung một chốc ông sẽ hưởng hạnh phúc thường hằng. Hội tụ tâm trí ông lại một điểm; cố gắng kéo dài kết quả của nghiệp tốt!
Sách Tây Tạng về người chết cố gắng đánh thức bất kì kết nối nào với tu luyện tâm linh mà người chết có thể đã có, và nó cổ vũ chúng ta: từ bỏ gắn bó với người và tài sản, bỏ khát khao về thân thể, không để xuất hiện mọi ham muốn hay giận dữ, trau dồi lòng tốt hơn là hận thù, và thậm chí không suy ngẫm hành động tiêu cực. Nó nhắc nhở người chết không cần sợ: một mặt nó bảo họ rằng những hình ảnh trung ấm khủng khiếp không là gì nhiều hơn sự phóng chiếu ảo tưởng riêng của họ và theo bản tính trống rỗng; mặt khác nó bảo rằng bản thân họ chỉ có “một thân tâm trí các khuynh hướng thói quen,” và do đó cũng là trống rỗng. “Vậy trống rỗng không thể làm hại trống rỗng.”
Bản tính dịch chuyển và bấp bênh của trung ấm trở thành cũng có thể là nguồn cho nhiều cơ hội giải thoát, và tính dễ nhạy cảm của tâm trí trong trung ấm này có thể được biến thành lợi thế của chúng ta. Mọi điều chúng ta phải làm là ghi nhớ một chỉ dẫn; mọi điều cần là để ý nghĩ tích cực nảy sinh cho tâm trí chúng ta. Nếu chúng ta có thể lại bất kì giáo huấn nào đã gây nhiều hứng khởi cho chúng ta về bản tính tâm trí, nếu chúng ta thậm chí có khuynh hướng tốt về tu luyện, hay có kết nối sâu với tu luyện tâm linh, thế thì một mình điều đó có thể giải phóng chúng ta.
Trong trung ấm trở thành, cõi phật không xuất hiện một cách tự phát như chúng xuất hiện trong trung ấm pháp tính. Tuy nhiên chỉ bằng việc nhớ chúng, bạn có thể chuyển bản thân bạn trực tiếp đến đó bởi sức mạnh của tâm trí của bạn, và tiến tới chứng ngộ. Điều được nói là nếu bạn có thể khẩn cầu vị phật, vị ấy sẽ xuất hiện ngay lập tức trước bạn. Nhưng nhớ, cho dù những khả năng này là vô hạn, chúng ta phải có ít nhất là một số, nếu không nói là toàn bộ, việc kiểm soát tâm trí của chúng ta trong trung ấm này; và điều này là cực kì khó, vì tâm trí ở đây mong manh, phân mảnh và bồn chồn.
Cho nên trong trung ấm này, bất kì khi nào bạn đột nhiên tìm ra nhận biết của bạn, dù chỉ thoáng chốc, lập tức nhớ lại kết nối của bạn với tu luyện tâm linh, nhớ đến thầy của bạn hay vị phật, và khẩn cầu họ với tất cả sức mạnh của bạn. Nếu trong cuộc đời bạn đã phát triển cách suy tư tự nhiên về cầu nguyện bất kì khi nào mọi thứ trở nên khó khăn hay gay cấn, hay chúng trượt ra ngoài kiểm soát của bạn, thế thì lập tức bạn sẽ có khả năng khẩn cầu hay gợi tâm trí nhớ về người chứng ngộ, như Phật hay Liên Hoa Sinh, Tara hay Quán thế âm, Jesus hay Đức mẹ đồng trinh. Nếu bạn có khả năng khẩn cầu họ một cách nhiệt thành với sự sùng kính một điểm, và với toàn thể tim bạn, thế thì qua sức mạnh của phúc lành của họ, tâm trí bạn sẽ được giải phóng trong không gian tâm trí trí huệ của họ. Lời cầu nguyện trong cuộc đời này đôi khi dường như có thể đem lại chút kết quả, nhưng hiệu quả của nó trong trung ấm là mạnh chưa từng có trước.
Vậy mà mô tả mà tôi vừa nêu cho bạn về trung ấm chỉ ra khó khăn vô cùng của việc hội tụ tâm trí vào điểm nối này, nếu chúng ta đã không có huấn luyện trước. Nghĩ về cách gần như không thể nào nhớ được cái gì đó như lời cầu nguyện trong giấc mơ hay ác mộng, chúng ta cảm thấy thật yếu đuối và bất lực làm sao trong chúng; trong trung ấm trở thành việc đó là khó, nếu không nói là khó hơn, để tập hợp các ý nghĩ của chúng ta lại. Đó là lí do tại sao khẩu lệnh của Sách Tây Tạng về người chết được lặp đi lặp lại “Không bị sao lãng.” Như nó chỉ ra:
Đây là đường phân chia nơi chư phật và các loài hữu tình bị tách rời…
“Trong một thoáng họ bị tách rời, một thoáng lại hoàn toàn chứng ngộ.”
TÁI SINH
Khi, trong trung ấm trở thành, thời gian cho sự tái sinh đến gần hơn, bạn ngày càng ao ước có sự hỗ trợ của một thân vật chất, và bạn tìm bất kì một thân nào có sẵn để được tái sinh. Các dấu hiệu khác nhau sẽ bắt đầu xuất hiện, báo cho bạn về cõi giới bạn có thể tái sinh. Ánh sáng đa dạng mầu sáng lên từ sáu cõi giới của sự tồn tại và bạn sẽ cảm thấy bị lôi kéo hướng về chỗ này chỗ khác, tuỳ theo cảm xúc tiêu cực đang chi phối trong tâm trí bạn. Một khi bạn đã bị kéo vào một trong những ánh sáng này, rất khó để quay lại.
Thế rồi hình ảnh và linh ảnh sẽ nảy sinh, được liên kết với các cõi giới khác nhau. Khi bạn trở nên quen thuộc hơn với các giáo huấn, bạn sẽ trở nên tỉnh táo hơn về điều chúng thực sự ngụ ý. Các dấu hiệu hơi biến thiên tương ứng theo các giáo huấn khác nhau. Một số người nói rằng nếu bạn được tái sinh là thần, bạn sẽ có linh ảnh đi vào cung điện cõi trời với nhiều tầng lầu. Nếu bạn được tái sinh là á thần bạn sẽ cảm thấy bạn đang xoay quay các hoả khí, hay đang đi vào trận chiến. Nếu bạn được tái sinh là con vật bạn thấy bản thân bạn đang trong hang, trong hố dưới đất hay trong một cái tổ bằng rơm. Nếu bạn có linh ảnh gốc cây, rừng sâu hay một mảnh vải dệt, ấy là bạn sắp tái sinh làm ngạ quỉ. Còn nếu bạn bị sinh vào địa ngục bạn sẽ cảm thấy bạn đang bị dẫn đi, bất lực, vào một hố đen, xuống một con đường đen, vào một mảnh đất tối tăm có ngựa đỏ hay đen, hay hướng tới một thành phố sắt.
Có nhiều dấu hiệu khác, như cách theo đó cái nhìn chăm chăm hay chuyển động của bạn được gióng thẳng, điều chỉ ra cõi bạn đang nhắm tới. Nếu bạn được tái sinh vào cõi trời hay người, cái nhìn của bạn sẽ được hướng lên; nếu vào cõi súc sinh, cái nhìn của bạn sẽ thẳng phía trước, như chim nhìn; và nếu sinh vào cõi ngạ quỉ hay địa ngục bạn sẽ nhìn xuống, dường như bạn bị chìm xuống.
Nếu bất kì trong những dấu hiệu nào như trên xuất hiện, bạn nên cảnh giác đừng rơi vào bất kì sự tái sinh không may mắn nào.
Đồng thời, bạn sẽ có ham muốn mãnh liệt và khao khát về những cõi giới nào đó, và bạn bị kéo về chúng nữa theo bản năng. Giáo huấn cảnh báo chúng ta rằng tại điểm này có nguy hiểm lớn bên ngoài sự năng nổ khao khát được tái sinh, bạn sẽ xô tới bất kì chỗ nào dường như cung cấp an ninh nào đó. Nếu ham muốn của bạn bị thất bại, cơn giận dữ nảy sinh sẽ bất ngờ đưa trung ấm đến kết thúc đột ngột, như bạn bị quét vào lần tái sinh tiếp bởi dòng cảm xúc tiêu cực đó. Và do vậy, như bạn có thể thấy, lần tái sinh tương lai của bạn trực tiếp bị xác định bởi ham muốn, giận dữ và vô minh.
Tưởng tượng bạn đang chạy tới chỗ ẩn nấp, đơn giản để thoát khỏi cuộc tấn công dữ dội của các kinh nghiệm trung ấm. Thế rồi, bị khiếp hãi phải bỏ đi, bạn có thể trở nên gắn bó và lấy việc sinh mới, bất kể ở đâu, chỉ là để có tái sinh. Thậm chí bạn có thể, Sách Tây Tạng về người chết giải thích, trở nên u mê và sai lầm chọn một chỗ tái sinh xấu thay vì một chỗ tốt, hay một chỗ tốt thay vì một chỗ xấu. Hoặc nghe tiếng nói của người yêu của bạn, hay lời hát quyến rũ, và đi theo những điều này, chỉ thấy bản thân bạn bị mê hoặc đi xuống các cõi giới thấp hơn.
Bạn phải hết sức cẩn thận đừng mù quáng đi vào một trong những cõi không mong muốn đó. Vậy mà điều kì diệu là ở chỗ khoảnh khắc khi bạn trở nên nhận biết về điều đang xảy ra cho bạn, bạn thực tại có thể bắt đầu ảnh hưởng và thay đổi số phận của bạn.
Bị cuốn đi bởi gió nghiệp, bạn sẽ tới một nơi mà bố mẹ tương lai của bạn đang làm tình. Thấy họ, bạn trở nên bị kéo vào một cách xúc động; và vì những kết nối nghiệp quá khứ, bạn bắt đầu tự phát cảm thấy gắn bó hay không thích mạnh mẽ. Hấp dẫn và ham muốn với người mẹ và không thích hay ghen ghét người bố sẽ đưa đến kết quả là bạn sinh ra thành con trai, còn ngược lại là con gái.[i] Nhưng nếu bạn không chống nổi niềm đam mê mạnh như vậy, không chỉ bạn sẽ được tái sinh, mà chính cảm xúc đó có thể kéo bạn sinh vào một cảnh giới thấp.
Bây giờ có bất kì cái gì mà chúng ta có thể làm để tránh bị tái sinh hay để chỉ đạo việc tái sinh tiếp của chúng ta không? Giáo huấn trung ấm cho hai loại chỉ dẫn đặc biệt: phương pháp để ngăn cản tái sinh, hay nếu không làm được điều đó, chọn tái sinh tốt. Trước hết là những chỉ dẫn để đóng lối vào đầu thai khác:
Phương pháp tốt nhất là bỏ những cảm xúc như ham muốn, giận dữ, hay ghen tị, và nhận dạng rằng không có kinh nghiệm trung ấm nào có thực tại tối thượng. Nếu bạn có thể nhận ra điều này và thế rồi an định tâm trí trong bản tính trống rỗng, thực của nó, điều này bản thân nó sẽ ngăn cản tái sinh. Sách Tây Tạng về người chết ở đây cảnh báo cho chúng ta:
Hỡi ôi! bố và mẹ, cơn bão lớn, luồng gió xoáy, sấm chớp, các phóng chiếu khủng khiếp và mọi hiện tượng này là ảo tưởng về bản tính thực của chúng. Dù chúng xuất hiện thế nào, chúng là không thực. Mọi chất liệu là giả và không thực. Chúng giống như ảo cảnh, chúng là không thường hằng, chúng không phải là không thay đổi. Hữu dụng của ham muốn là gì? Hữu dụng của sợ là gì? Đó là xem cái không như cái tồn tại …
Sách Tây Tạng về người chết tiếp tục khuyên chúng ta:
“Mọi chất liệu là tâm trí riêng của chúng ta, và tâm trí này là trống rỗng, không nảy sinh, không bị che mờ.” Nghĩ về điều này, giữ cho tâm trí ông tự nhiên và không bị phôi pha, độc lập trong bản tính riêng của nó tựa nước rót vào nước, để cho nó là vậy, chùng lỏng, mở và thảnh thơi. Bằng cách để nó an định một cách tự nhiên và chùng lỏng, ông có thể chắc rằng lối vào bụng mẹ cho mọi loại sinh khác sẽ chắc chắn bị đóng lại.[ii]
Phương pháp tốt nhất tiếp theo để ngăn cản tái sinh là nhìn bố mẹ tiềm năng của bạn như phật, hay như thầy bạn, như thần yidam. Và ít nhất, bạn nên cố gắng sinh ra cảm giác từ bỏ chống lại việc bị kéo vào cảm giác ham muốn và nghĩ tới các cảnh giới thanh tịnh của chư phật. Điều này sẽ ngăn cản tái sinh và có thể khiến cho bạn được tai sinh ra ở một trong các cõi phật.
Nếu bạn không có khả năng ổn định tâm trí đủ để làm ngay cả loại tu luyện này, thế thì vẫn còn các phương pháp để chọn việc tái sinh, điều được liên kết với các mốc và dấu hiệu của các cõi giới khác. Nếu bạn phải nhận tái sinh, hay bạn ước muốn có chủ định được tái sinh để theo đuổi con đường tâm linh của bạn và để đem lại ích lợi cho người khác, bạn không nên đi vào bất kì cõi giới nào ngoài cõi người. Chỉ ở đó các điều kiện thích hợp cho tiến bộ tâm linh. Nếu bạn sắp sửa sinh vào trong một tình thế may mắn trong cõi người, giáo huấn cho chúng ta biết, bạn sẽ cảm thấy bạn đang đi tới một ngôi nhà lộng lẫy và đẹp đẽ, hoặc đi vào một thành phố, hoặc đang ở trong đám đông người, hay bạn sẽ có linh ảnh những đôi trai gái đang làm tình.
Bằng không, nói chung chúng ta không có chọn lựa. Chúng ta bị kéo hướng về nơi sinh “không thể cưỡng lại được như con chim bị lừa vào lồng, như cỏ khô bắt lửa, hay như một con vật bị lún vào đầm lầy.” Sách Tây Tạng về người chết nói: “Ôi con trai/ con gái của gia đình chứng ngộ, cho dù ông không muốn đi, ông không có sức mạnh của riêng ông; ông bất lực và bị buộc phải đi.”
Vậy mà, như giáo huấn bao giờ cũng nhiệt tình nhắc nhở chúng ta, bao giờ cũng có hi vọng; bây giờ là lúc cho lời cầu nguyện. Bằng ước muốn và tập trung mãnh liệt, ngay cả tại khoảnh khắc này, bạn vẫn còn có thể được tái sinh vào một trong các cõi phật, hoặc bạn có thể sinh ra khát vọng sâu sắc để được sinh vào một gia đình con người, ở đó bạn có thể có khả năng gặp con đường tâm linh và tiếp tục đi tới giải thoát. Nếu bạn có nghiệp nặng ép buộc bạn vào một cõi đặc biệt, bạn có thể không có chọn lựa; tuy nhiên khát vọng quá khứ và lời cầu nguyện của bạn có thể giúp bạn định hình lại định mệnh của bạn, cho nên bạn có thể được tái sinh trong một cuộc sống sẽ dẫn bạn một ngày nào đó tới giải thoát.
Ngay cả khi bạn vào bụng mẹ, bạn có thể tiếp tục cầu nguyện cho điều này xảy ra. Ngay cả bây giờ, bạn có thể quán tưởng bản thân bạn như bất kì người chứng ngộ nào, về mặt truyền thống các thầy nói như Vajrasattva[iii], ban phúc cho bụng mẹ mà bạn đang đi vào như môi trường linh thiêng, “cung điện của các thần,” và tiếp tục tu luyện.
Bây giờ, khi trung ấm trở thành đang bừng lên trên tôi,
Tôi sẽ tập trung tâm trí của tôi vào một điểm,
Và cố gắng kéo dài kết quả của nghiệp tốt,
Đóng lối vào tái sinh, và cố gắng giữ khỏi tái sinh.
Đây là lúc cần tới kiên trì và cảm nhận thuần khiết;
Bỏ cảm xúc tiêu cực và thiền về thầy.
Chung cuộc chính thôi thúc của tâm trí để cư ngụ trong cõi giới đặc biệt sẽ thúc đẩy chúng ta hướng về tái sinh, và khuynh hướng của nó trong cố kết và nắm giữ mà tìm ra cách diễn đạt tối thượng trong tái sinh vật lí. Đây là giai đoạn tiếp trong quá trình biểu lộ mà chúng ta đã thấy xảy ra qua các trung ấm.
Nếu bạn thành công trong việc hướng tâm trí về việc sinh làm người, bạn đã đi tới vòng tròn đầy đủ. Bạn được để sẵn sàng được tái sinh vào trong trung ấm tự nhiên của cuộc đời này. Khi bạn thấy bố và mẹ bạn đang trong giao hợp, tâm trí của bạn sẽ bị kéo vào đó không tránh khỏi, và đi vào bụng mẹ. Điều này báo hiệu kết thúc trung ấm trở thành, khi tâm trí bạn nhanh chóng tái trải nghiệm lại các dấu hiệu của các pha tan rã và việc bừng lên của Chói sáng Nền tảng. Thế rồi kinh nghiệm đen của sự đạt tới đầy đủ lại nảy sinh, và cùng lúc đó kết nối với bụng mẹ được thực hiện.
Thế là sự sống lại bắt đầu, như nó kết thúc, với Chói sáng Nền tảng.
Từ “Sách Tây Tạng về sống và chết”, Ch.18 Trung ấm trở thành
[i] Người ta nói rằng bất kì khi nào một đôi làm tình, đám đông các tinh linh trung ấm tụ tập lại, hi vọng có kết nối nghiệp để được tái sinh. Một tinh linh thành công và các tinh linh khác chết đi vì thất vọng; điều này có thể xuất hiện như kinh nghiệm hàng tuần của chết trong trung ấm.
[ii] Fremantle and Trungpa, Tibetan Book of the Dead, 86.
[iii] Kim Cương Tát Đoả là thần trung tâm của một trăm thần an bình và phẫn nộ. Xem Chương 19, “Giúp đỡ sau chết.”
