Khác biệt gì giữa Yoga truyền thống và Tantra? Chúng có là một không?
Tantra và yoga về căn bản là khác nhau. Chúng đạt tới cùng đích; tuy nhiên, con đường của chúng không chỉ khác nhau, mà còn đối lập nhau. Cho nên điều này phải được hiểu rất rõ ràng.
Quá trình yoga cũng là phương pháp luận; yoga cũng là kĩ thuật. Yoga không là triết lí, cũng giống như tantra – yoga phụ thuộc vào hành động, phương pháp, kĩ thuật. Việc làm cũng dẫn tới việc ở trong yoga, nhưng quá trình là khác. Trong yoga người ta phải tranh đấu; nó là con đường của chiến binh. Trên con đường của tantra người ta không phải tranh đấu chút nào. Thay vì thế, ngược lại, người ta phải mê đắm – nhưng với nhận biết.
Yoga là kìm nén với nhận biết; tantra là mê đắm với nhận biết. Tantra nói rằng dù bạn là bất kì cái gì, điều tối thượng không đối lập với nó. Đó là việc trưởng thành; bạn có thể trưởng thành để là điều tối thượng. Không có đối lập giữa bạn và thực tại. Bạn là một phần của nó, cho nên không vật lộn, không xung đột, không đối lập với tự nhiên là được cần. Bạn phải dùng tự nhiên; bạn phải dùng bất kì cái gì bạn đang là vậy để đi ra ngoài.
Trong yoga bạn phải tranh đấu với bản thân bạn để đi ra ngoài. Trong yoga, thế giới và moksha, giải thoát – bạn như bạn đang vậy và bạn như bạn có thể – là những điều đối lập. Kìm nén, tranh đấu, làm tan biến cái mà bạn đang là để cho bạn đạt tới cái mà bạn có thể là. Đi ra ngoài là chết trong yoga. Bạn phải chết đi để bản thể thực của bạn được sinh ra.
Trong con mắt của tantra, yoga là tự tử sâu sắc. Bạn phải giết chết cái ngã tự nhiên của bạn – thân thể bạn, bản năng của bạn, ham muốn của bạn, mọi thứ. Tantra nói chấp nhận bản thân bạn như bạn vậy. Nó là việc chấp nhận sâu sắc. Đừng tạo ra kẽ hở giữa bạn và cái thực, giữa thế giới và niết bàn. Đừng tạo ra bất kì kẽ hở nào. Không có kẽ hở cho tantra; không chết nào được cần. Với việc tái sinh của bạn, không chết nào được cần – thay vì thế, cần siêu việt. Để có siêu việt này, dùng bản thân bạn.
Chẳng hạn, dục có đó, năng lượng cơ bản – năng lượng cơ bản bạn được sinh ra qua nó, được sinh ra cùng nó. Các tế bào cơ bản của con người bạn và của thân thể bạn có tính dục, cho nên tâm trí con người xoay quanh dục. Với yoga bạn phải tranh đấu với năng lượng này. Qua tranh đấu bạn tạo ra một trung tâm khác trong bản thân bạn. Bạn càng tranh đấu, bạn càng trở nên được tích hợp trong trung tâm khác. Thế thì dục không phải là trung tâm của bạn. Việc tranh đấu với dục – tất nhiên, có ý thức – sẽ tạo ra trong bạn một trung tâm mới của con người, nhấn mạnh mới, việc kết tinh mới. Thế thì dục sẽ không là năng lượng của bạn. Bạn sẽ tạo ra năng lượng của bạn tranh đấu với dục. Một năng lượng khác sẽ tới trong con người và một trung tâm khác của sự tồn tại.
Với tantra bạn phải dùng năng lượng của dục. Không tranh đấu với nó, biến đổi nó. Không nghĩ dưới dạng thù địch, là thân thiện với nó. Nó là năng lượng của bạn. Nó không phải là ác, nó không phải là xấu. Mọi năng lượng đều chỉ là tự nhiên. Nó có thể được dùng vì bạn, nó có thể được dùng chống bạn. Bạn có thể làm ra khối chắn từ nó, rào chắn, hay bạn có thể làm nó thành bậc thang. Nó có thể được dùng. Được dùng đúng, nó trở thành thân thiện; bị dùng sai, nó trở thành kẻ thù của bạn. Nhưng nó không là cả hai. Năng lượng chỉ là tự nhiên. Như người thường dùng dục, nó trở thành kẻ thù, nó phá huỷ người đó; nó đơn giản tiêu tán trong việc dùng đó.
Yoga lấy cách nhìn đối lập – đối lập với tâm trí bình thường. Tâm trí bình thường bị phá huỷ bởi ham muốn riêng của nó, cho nên yoga nói dừng việc ham muốn, là vô ham muốn. Tranh đấu với ham muốn và tạo ra việc tích hợp trong bạn điều là vô ham muốn.
Tantra nói thận trọng với ham muốn; đừng tạo ra bất kì tranh đấu nào. Đi vào trong ham muốn bằng nhận biết đầy đủ, và khi bạn đi vào trong ham muốn với nhận biết đầy đủ bạn siêu việt trên nó. Bạn ở trong nó và dầu vậy bạn không ở trong nó. Bạn đi qua nó, nhưng bạn vẫn còn là người ngoài.
Yoga hấp dẫn nhiều vì yoga chính là cái đối lập của tâm trí bình thường, cho nên tâm trí bình thường có thể hiểu ngôn ngữ của yoga. Bạn biết cách dục đang phá huỷ bạn – cách nó đã phá huỷ bạn, cách bạn liên tục xoay quanh nó như kẻ nô lệ, như con rối. Bạn biết điều này bằng kinh nghiệm của bạn. Cho nên khi yoga nói tranh đấu với nó, bạn lập tức hiểu ngôn ngữ này. Đó là sự hấp dẫn, hấp dẫn dễ dàng của yoga.
Tantra không thể hấp dẫn dễ dàng thế. Nó dường như khó: làm sao đi vào trong ham muốn mà không bị tràn ngập bởi nó? Làm sao ở trong hành động dục một cách có ý thức, với nhận biết đầy đủ? Tâm trí bình thường trở nên sợ. Điều đó dường như nguy hiểm. Không phải là nó là nguy hiểm; bất kì cái gì bạn biết về dục đều tạo ra nguy hiểm này cho bạn. Bạn biết bản thân bạn, bạn biết cách bạn có thể tự lừa dối mình. Bạn biết rất rõ rằng tâm trí bạn đang tinh ranh. Bạn có thể đi vào trong ham muốn, trong dục, trong mọi thứ, và bạn có thể tự lừa dối mình rằng bạn đang đi với nhận biết đầy đủ. Đó là lí do tại sao bạn cảm thấy nguy hiểm.
Nguy hiểm này không ở trong tantra; nó ở trong bạn. Và hấp dẫn của yoga là vì bạn, vì tâm trí bình thường của bạn, tâm trí bị kìm nén dục, bị đói dục, mê đắm dục của bạn. Vì tâm trí bình thường là không mạnh khoẻ về dục, yoga có hấp dẫn. Với nhân loại tốt hơn, với dục lành mạnh – tự nhiên, bình thường – hoàn cảnh chắc sẽ khác. Chúng ta không bình thường và tự nhiên. Chúng ta tuyệt đối bất thường, không mạnh khoẻ, thực sự không lành mạnh. Nhưng vì mọi người là giống chúng ra, chúng ta không bao giờ cảm thấy điều đó.
Tính điên là bình thường tới mức không bị điên có thể có vẻ bất thường. Một Phật là bất thường, một Jesus là bất thường giữa chúng ta. Họ không thuộc vào chúng ta. Sự “bình thường” này là bệnh. Tâm trí “bình thường” này đã tạo ra sự hấp dẫn về yoga. Nếu bạn có dục một cách tự nhiên – không có triết lí quanh nó, không có triết lí ủng hộ hay chống đối – nếu bạn có dục như bạn có tay, có mắt; nếu nó được chấp nhận một cách toàn bộ như thứ tự nhiên, thế thì tantra sẽ có hấp dẫn. Và chỉ thế thì tantra mới có thể hữu dụng cho nhiều người.
Nhưng ngày của tantra đang tới. Sớm hay muộn tantra sẽ bùng nổ lần đầu tiên trong quần chúng, vì lần đầu tiên thời gian là chín muồi – chín muồi để có dục một cách tự nhiên. Có thể là việc bùng nổ này có thể tới từ phương Tây, vì Freud, Jung, Reich, họ đã chuẩn bị bối cảnh. Họ đã không biết gì về tantra, nhưng họ đã làm nền tảng cơ bản cho tantra tiến hoá. Tâm lí học phương Tây đã đi tới kết luận rằng bệnh con người cơ bản là ở đâu đó quanh dục, sự không lành mạnh cơ bản của con người là hướng dục.
Cho nên chừng nào xu hướng dục này còn chưa bị tan biến, con người không thể là tự nhiên, bình thường. Con người đã đi sai chỉ bởi vì thái độ của con người về dục. Không thái độ nào được cần. Chỉ thế thì bạn là tự nhiên. Bạn có thái độ gì về mắt của bạn? Chúng là quỉ hay chúng là điều thiêng liêng? Bạn ủng hộ mắt hay chống lại chúng? Không có thái độ! Đó là lí do tại sao mắt bạn là bình thường.
Lấy thái độ nào đó – nghĩ rằng mắt là quỉ. Thế thì việc nhìn sẽ trở thành khó. Thế thì việc nhìn sẽ lấy cùng hình dáng vấn đề mà dục đã lấy. Thế thì bạn sẽ muốn nhìn, bạn sẽ ham muốn và bạn sẽ thèm khát nhìn. Nhưng khi bạn nhìn bạn sẽ cảm thấy mặc cảm. Bất kì khi nào bạn nhìn bạn sẽ cảm thấy mặc cảm rằng bạn đã làm cái gì đó sai, rằng bạn đã phạm tội. Bạn muốn giết chết chính công cụ nhìn của bạn; bạn muốn phá huỷ mắt bạn. Và bạn càng muốn phá huỷ chúng, bạn sẽ càng trở nên bị định tâm vào mắt. Thế thì bạn sẽ bắt đầu một hành động rất ngớ ngẩn. Bạn sẽ muốn nhìn ngày càng nhiều hơn, và đồng thời bạn sẽ cảm thấy ngày càng mặc cảm hơn. Cùng điều này đã xảy ra với trung tâm dục.
Tantra nói, chấp nhận bất kì cái gì bạn đang là. Đây là nốt cơ bản – chấp nhận toàn bộ. Và chỉ qua chấp nhận toàn bộ bạn có thể trưởng thành. Thế thì dùng mọi năng lượng bạn có đi. Làm sao bạn có thể dùng được chúng? Chấp nhận chúng, thế rồi tìm ra những năng lượng này là gì – dục là gì, hiện tượng này là gì. Chúng ta không quen thuộc với nó. Chúng ta biết nhiều điều về dục, được những người khác dạy. Chúng ta có thể trải qua hành động dục, nhưng với tâm trí mặc cảm, với thái độ kìm nén, trong hấp tấp, trong vội vàng. Cái gì đó phải được làm để trở nên được nhẹ gánh. Hành động dục không phải là hành động yêu. Bạn không sung sướng trong nó, nhưng bạn không thể bỏ nó. Bạn càng cố bỏ nó, nó càng trở nên hấp dẫn hơn. Bạn càng muốn phủ định nó, bạn càng cảm thấy được mời nhiều hơn.
Bạn không thể phủ định được nó, nhưng thái độ phủ định này, để phá huỷ, lại phá huỷ chính tâm trí, chính nhận biết, chính sự nhạy cảm mà có thể hiểu được nó. Cho nên dục tiếp diễn mà không có nhạy cảm trong nó. Thế thì bạn không thể hiểu được nó. Chỉ sự nhạy cảm sâu sắc mới có thể hiểu được bất kì cái gì; chỉ cảm nhận sâu sắc, đi sâu vào trong nó, mới có thể hiểu được bất kì cái gì. Bạn có thể hiểu dục chỉ nếu bạn đi vào trong nó như nhà thơ đi vào giữa hoa – chỉ thế thôi! Nếu bạn cảm thấy mặc cảm về hoa, bạn có thể đi qua vườn, nhưng bạn sẽ đi qua bằng mắt nhắm. Và bạn sẽ vội vàng, trong hấp tấp điên khùng, sâu sắc. Bằng cách nào đó bạn phải đi ra khỏi vườn. Thế thì làm sao bạn có thể nhận biết được?
Cho nên tantra nói, chấp nhận bất kì cái gì bạn đang là đi. Bạn là điều huyền bí lớn lao có nhiều năng lượng đa chiều. Chấp nhận nó, và đi cùng mọi năng lượng với nhạy cảm sâu sắc, với nhận biết, với yêu, với hiểu biết. Đi cùng nó đi! Thế thì mọi ham muốn trở thành phương tiện để đi ra ngoài nó. Thế thì mọi năng lượng trở thành sự giúp đỡ. Và thế thì chính thế giới này là niết bàn, chính thân thể này là ngôi đền – ngôi đền linh thiêng, chỗ linh thiêng.
Yoga là phủ định; tantra là khẳng định. Yoga nghĩ dưới dạng nhị nguyên – đó là lí do cho từ ‘yoga’. Nó ngụ ý đặt hai thứ lại với nhau, ‘đóng ách’ hai thứ lại với nhau. Nhưng hai thứ này có đó; nhị nguyên có đó. Tantra nói không có nhị nguyên. Nếu có nhị nguyên, thế thì bạn không thể đặt chúng lại với nhau được. Và dù bạn cố thế nào chúng sẽ vẫn còn là hai. Dùng bạn gắn chúng lại với nhau thế nào chúng sẽ vẫn còn là hai, và tranh đấu sẽ tiếp tục, nhị nguyên sẽ còn lại.
Nếu thế giới và điều thiêng liêng là hai, thế thì chúng không thể được gắn lại cùng nhau. Nếu thực sự chúng không phải là hai, nếu chúng chỉ có vẻ bề ngoài là hai, chỉ thế thì chúng mới có thể là một. Nếu thân thể bạn và linh hồn bạn là hai, thế thì chúng không thể được gắn lại với nhau. Nếu bạn và Thượng đế là hai, thế thì không có khả năng năng nào để gắn chúng lại với nhau. Chúng sẽ vẫn còn là hai.
Tantra nói không có nhị nguyên; nó chỉ là vẻ bề ngoài. Cho nên tại sao giúp cho vẻ bề ngoài tăng trưởng mạnh hơn? Tantra hỏi, tại sao giúp cho vẻ bề ngoài này của nhị nguyên tăng trưởng mạnh hơn? Làm tan biến nó chính khoảnh khắc này đi! Là một đi! Qua chấp nhận bạn trở thành một, không qua tranh đấu. Chấp nhận thế giới, chấp nhận thân thể, chấp nhận mọi thứ mà là cố hữu trong nó. Không tạo ra trung tâm khác trong bản thân bạn, vì với tantra trung tâm khác đó không là gì ngoài bản ngã. Không tạo ra bản ngã. Chỉ nhận biết về bạn là gì. Nếu bạn tranh đấu, thế thì bản ngã sẽ có đó.
Từ “Vigyan Bhairav Tantra”, T.1, Ch.2
