Cảm thấy tâm thức của từng người như tâm thức riêng của ông.
Vậy rồi, bỏ sang bên mối quan tâm về cái ngã, trở thành từng người.
Cảm thấy tâm thức của từng người như tâm thức riêng của ông. Trong thực tại nó là vậy, nhưng điều đó không được cảm thấy là vậy. Bạn cảm thấy tâm thức của bạn là của bạn, và tâm thức của người khác bạn không bao giờ cảm thấy. Nhiều nhất bạn suy diễn rằng người khác cũng có tâm thức. Bạn suy diễn vì bạn nghĩ rằng vì bạn có tâm thức, người khác giống bạn phải có tâm thức. Đây là suy diễn logic; bạn không cảm thấy họ là có tâm thức. Điều đó giống như khi bạn bị đau đầu bạn cảm thấy đau đầu, bạn có ý thức về nó. Nhưng nếu ai đó khác bị đau đầu, bạn suy diễn – bạn không thể cảm thấy đau đầu của người khác. Bạn đơn giản suy diễn rằng bất kì cái gì người đó nói đều phải đúng và người đó phải có cái gì đó giống bạn. Nhưng bạn không thể cảm được nó.
Việc cảm chỉ có thể tới nếu bạn trở nên ý thức về tâm thức của người khác – bằng không nó là suy diễn logic. Bạn tin, bạn tin cậy, rằng người khác đang nói cái gì đó một cách trung thực, và bất kì cái gì họ nói đều đáng tin vì bạn cũng có kiểu kinh nghiệm tương tự.
Có một trường phái logic nói rằng không cái gì có thể được biết về người khác, điều đó là không thể được. Nhiều nhất có thể có suy diễn nhưng không cái gì chắc chắn có thể được biết về người khác. Làm sao bạn có thể biết rằng người khác có đau như bạn, rằng người khác có lo âu như bạn? Người khác có đó nhưng chúng ta không thể xuyên thấu vào họ, chúng ta chỉ có thể chạm vào mặt ngoài của họ. Con người bên trong của họ vẫn còn không được biết tới. Chúng ta vẫn còn bị đóng trong bản thân chúng ta.
Thế giới quanh chúng ta không phải là thế giới được cảm thấy, nó chỉ là được suy diễn – một cách logic, một cách hợp lí. Tâm trí nói nó có đó nhưng tim không được nó chạm tới. Đó là lí do tại sao chúng ta cư xử với người khác dường như họ là đồ vật không phải người. Mối quan hệ của chúng ta với con người cũng dường như là với đồ vật. Chồng cư xử hướng tới vợ mình dường như cô ấy là đồ vật: anh ta sở hữu cô ta. Vợ sở hữu chồng giống như đồ vật. Nếu chúng ta cư xử với người khác dường như họ là người thế thì chúng ta chắc sẽ không cố sở hữu họ, vì chỉ đồ vật có thể bị sở hữu.
Người ngụ ý tự do. Người không thể bị sở hữu. Nếu bạn cố sở hữu họ, bạn sẽ giết họ, họ sẽ trở thành đồ vật. Mối quan hệ của chúng ta với người khác thực sự không phải là mối quan hệ ‘tôi-bạn’, sâu bên dưới nó chỉ là mối quan hệ ‘tôi-nó’. Người khác chỉ là đồ vật để bị thao túng, để được dùng, bị khai thác. Đó là lí do tại sao yêu trở thành ngày càng không thể được, vì yêu ngụ ý coi người khác như con người, như người có tâm thức, như sự tự do, như cái gì đó có giá trị như bạn vậy.
Nếu bạn cư xử dường như mọi thứ là đồ vật, thế thì bạn là trung tâm và đồ vật chỉ để được dùng. Mối quan hệ trở thành tiện dụng. Mọi thứ không có giá trị trong bản thân chúng – giá trị là cái bạn có thể dùng chúng, chúng tồn tại cho bạn. Bạn có thể có quan hệ với nhà của bạn – nhà tồn tại vì bạn. Nó là một tiện ích. Xe tồn tại vì bạn, nhưng vợ không tồn tại cho bạn và chồng không tồn tại cho bạn. Chồng tồn tại cho bản thân anh ấy và vợ tồn tại cho bản thân cô ấy. Người tồn tại cho bản thân người đó; đó là điều việc là người ngụ ý gì. Và nếu bạn cho phép người là người và không thu người đó thành là đồ vật, bạn sẽ dần dần cảm thấy người đó. Bằng không bạn không thể cảm được. Mối quan hệ của bạn sẽ vẫn còn là quan niệm, trí tuệ, tâm trí sang tâm trí, đầu sang đầu – nhưng không tim sang tim.
Kĩ thuật này nói, Cảm thấy tâm thức của từng người như tâm thức riêng của ông. Điều này sẽ là khó vì đầu tiên bạn phải cảm người này như là một người, như người có tâm thức. Ngay cả điều đó là khó.
Jesus nói, “Yêu hàng xóm của ông như ông yêu bản thân ông.” Đây là cùng một điều – nhưng người khác trước hết phải trở thành người đối với bạn. Người đó phải tồn tại theo quyền riêng của người đó, không bị khai thác, thao túng, sử dụng, không như phương tiện mà là mục đích trong bản thân người đó. Trước hết, người khác phải trở thành người; người khác phải trở thành một ‘người’, có giá trị như bạn vậy. Chỉ thế thì kĩ thuật này có thể được áp dụng. Cảm thấy tâm thức của từng người như tâm thức riêng của ông. Trước hết cảm thấy rằng người khác là có tâm thức, và thế thì điều này có thể xảy ra – bạn có thể cảm thấy rằng người khác có cùng tâm thức như bạn có. Thực sự, ‘người khác’ biến mất, chỉ tâm thức tuôn chảy giữa bạn và người đó. Các bạn trở thành hai cực của một tâm thức tuôn chảy, của một dòng chảy.
Trong yêu sâu điều xảy ra là hai người không còn là hai. Cái gì đó giữa hai người đã đi vào hiện hữu và họ đã chỉ trở thành hai cực. Cái gì đó đang tuôn chảy giữa hai cực. Khi dòng chảy này có đó bạn sẽ cảm thấy phúc lạc. Nếu yêu cho phúc lạc, nó cho phúc lạc chỉ bởi vì điều này: rằng hai người, chỉ trong một khoảnh khắc, mất đi bản ngã của họ – ‘người kia’ bị mất đi và tính một đi vào hiện hữu chỉ trong một khoảnh khắc. Nếu nó xảy ra, nó là cực lạc, nó là phúc lạc, bạn đã đi vào thiên đường. Chỉ một khoảnh khắc, và nó có thể là việc biến đổi.
Kĩ thuật này nói rằng bạn có thể làm điều này với mọi người. Trong yêu bạn có thể làm nó với một người, nhưng trong thiền bạn phải làm nó với mọi người. Bất kì ai tới gần bạn, đơn giản tan biến vào trong người đó và cảm thấy rằng các bạn không phải là hai mạng sống, mà là một mạng sống, tuôn chảy. Đây chỉ là thay đổi động thái. Một khi bạn biết cách thức, một khi bạn đã làm nó, nó rất dễ. Lúc ban đầu nó dường như là không thể được vì chúng ta bị mắc kẹt thế trong bản ngã riêng của chúng ta. Khó làm mất nó, khó trở thành dòng chảy. Cho nên sẽ là tốt nếu lúc ban đầu bạn thử với cái gì đó mà bạn không rất hoảng hay sợ.
Bạn sẽ ít sợ cây hơn cho nên nó sẽ dễ dàng hơn. Ngồi gần cây, chỉ cảm thấy cây và cảm thấy rằng bạn đã trở thành một với nó, rằng có dòng chảy bên trong bạn, sự giao tiếp, đối thoại, việc tan chảy. Ngồi gần dòng sông chảy chỉ cảm dòng chảy, cảm thấy rằng bạn và sông đã trở thành một. Nằm dưới trời, chỉ cảm thấy rằng bạn và trời đã trở thành một. Lúc ban đầu nó sẽ chỉ là tưởng tượng nhưng dần dần bạn sẽ cảm thấy rằng bạn đang chạm vào thực tại qua tưởng tượng.
Và thế rồi thử nó với người. Điều này là khó lúc ban đầu vì có sợ. Vì bạn đã từng thu con người thành đồ vật, bạn sợ rằng nếu bạn cho phép người nào đó được thân thiết thế, người đó cũng sẽ thu bạn thành đồ vật. Đó là nỗi sợ. Cho nên không ai cho phép nhiều thân thiết: kẽ hở bao giờ cũng được giữ và bị canh chừng. Quá nhiều gần gũi là nguy hiểm vì người kia có thể biến cải bạn thành đồ vật, người đó có thể cố sở hữu bạn. Đó là nỗi sợ. Bạn đang cố biến cải người khác thành đồ vật, và người khác đang cố biến cải bạn – và không ai muốn là đồ vật, không ai muốn trở thành phương tiện, không ai muốn bị dùng. Bị thu lại thành phương tiện cho cái gì đó là hiện tượng làm giảm giá trị nhất, không có giá trị trong bản thân bạn. Nhưng mọi người đều cố. Vì điều này có nỗi sợ sâu sắc và sẽ khó bắt đầu kĩ thuật này với người.
Cho nên bắt đầu với sông, với núi, với sao, với trời, với cây đi. Một khi bạn đi tới biết việc cảm về điều xảy ra khi bạn trở thành một với cây; một khi bạn đi tới biết bạn trở thành phúc lạc thế nào khi bạn trở thành một với sông, làm sao không mất bất kì cái gì bạn thu được toàn thể sự tồn tại – thế thì bạn có thể thử nó với người. Và nếu nó là phúc lạc thế với cây, với sông, bạn không thể tưởng tượng được nó sẽ phúc lạc nhiều thế nào với người, vì người là hiện tượng cao hơn, sinh linh tiến hoá cao hơn. Qua người bạn có thể đạt tới những đỉnh kinh nghiệm cao hơn. Nếu bạn có thể trở thành cực lạc với ngay cả tảng đá, với người bạn có thể cảm thấy cực lạc Thiêng liêng xảy ra cho bạn.
Nhưng bắt đầu với cái gì đó mà bạn không sợ mấy, hay, nếu có người bạn yêu, người bạn, người được yêu, người yêu, người mà bạn không sợ, người mà bạn có thể thực sự thân thiết và gần gũi mà không sợ gì, người mà bạn có thể làm mất bản thân bạn mà không bị hoảng sợ sâu bên dưới rằng người đó có thể biến bạn thành đồ vật – nếu bạn có người nào đó như thế, thế thì thử kĩ thuật này đi. Làm mất bản thân bạn một cách có ý thức trong người đó. Khi bạn làm mất bản thân bạn một cách có ý thức vào trong người nào đó, người nào đó đó sẽ làm mất bản thân người đó trong bạn; khi bạn mở và bạn tuôn chảy trong người khác, người khác bắt đầu tuôn chảy trong bạn và có gặp gỡ sâu sắc, có giao cảm. Hai năng lượng tan chảy trong nhau, Trong trạng thái đó không có bản ngã, không có cá nhân – đơn giản có tâm thức. Và nếu điều này là có thể với một cá nhân, nó là có thể với toàn thể vũ trụ. Điều các thánh nhân đã gọi là cực lạc, samadhi, chỉ là hiện tượng yêu sâu sắc giữa một người và toàn thể vũ trụ.
Cảm thấy tâm thức của từng người như tâm thức riêng của ông. Vậy rồi, bỏ sang bên mối quan tâm về cái ngã, trở thành từng người. Chúng ta bao giờ cũng quan tâm tới cái ngã riêng của mình. Ngay cả khi chúng ta trong yêu, chúng ta quan tâm tới cái ngã riêng của chúng ta, đó là lí do tại sao yêu trở thành khổ. Nó có thể trở thành cõi trời nhưng nó trở thành địa ngục, vì ngay cả những người yêu cũng quan tâm tới cái ngã riêng của họ. Người kia được yêu vì người đó cho bạn hạnh phúc, người kia được yêu vì bạn cảm thấy thoải mái với người đó, nhưng người kia vẫn không được yêu khi người đó là cái gì có giá trị trong bản thân người đó. Giá trị tới qua việc tận hưởng của bạn. Bạn được hài lòng, bạn được thoả mãn theo cách nào đó, đó là lí do tại sao người kia đã trở thành có ý nghĩa. Đây cùng là việc dùng người kia.
Mối quan tâm về cái ngã ngụ ý khai thác người khác. Và tâm thức tôn giáo có thể đi vào trong sự tồn tại chỉ khi mối quan tâm về cái ngã bị mất đi, vì thế thì bạn trở nên không có tính khai thác. Với sự tồn tại mối quan hệ của bạn trở thành một, không của khai thác, nhưng của chia sẻ vô cùng, phúc lạc vô cùng. Bạn không dùng, bạn không bị dùng – nó trở thành mở hội vô cùng của hiện hữu.
Nhưng mối quan tâm về cái ngã phải bị vứt đi… và nó được bắt rễ rất sâu. Nó được bắt rễ sâu tới mức bạn thậm chí không nhận biết về nó. Một trong những cuốn Upanishads có nói rằng chồng yêu vợ mình, không phải vì vợ, mà vì bản thân anh ta; và mẹ yêu con, không phải vì con, mà vì bản thân cô ta. Mối quan tâm về cái ngã được bắt rễ sâu tới mức bất kì cái gì bạn làm, bạn làm vì bản thân bạn. Điều này ngụ ý rằng bạn bao giờ cũng làm hài lòng bản ngã, nuôi dưỡng bản ngã, nuôi dưỡng trung tâm giả mà đã trở thành rào chắn giữa bạn và vũ trụ.
Làm mất mối quan tâm về bản ngã đi. Nếu cho dù đôi khi, cho dù với vài khoảnh khắc, bạn có thể làm mất mối quan tâm về cái ngã và có thể trở nên quan tâm với người khác, với cái ngã của người khác, bạn sẽ đi vào một thực tại khác, một chiều khác. Do đó có nhiều nhấn mạnh thế vào phụng sự, yêu, từ bi. Vì từ bi, yêu, phụng sự, ngụ ý quan tâm tới cái ngã của người khác, không phải cái ngã riêng của bạn.
Nhưng nhìn đấy… tâm trí con người tinh ranh tới mức nó đã hoán cải phụng sự, từ bi và yêu thành mối quan tâm về cái ngã. Nhà truyền giáo Ki tô giáo phụng sự, và việc phụng sự của ông ấy là chân thành. Thực sự, không người nào khác có thể phụng sự sâu sắc và mãnh liệt thế như nhà truyền giáo Ki tô giáo. Không người Hindu nào có thể làm được điều đó, không người Mô ha mét giáo nào có thể làm được việc đó, vì Jesus đã nhấn mạnh phụng sự nhiều thế. Nhà truyền giáo Ki tô giáo đang phụng sự người nghèo, người ốm, người bệnh, nhưng sâu bên dưới ông ta quan tâm tới bản thân ông ta chứ không tới họ. Phụng sự này chỉ là phương pháp để lên tới cõi trời. Ông ta không quan tâm tới họ, ông ta không thực sự quan tâm tới họ chút nào, ông ta quan tâm tới cái ngã riêng của ông ta. Qua phụng sự ông ta có thể đạt tới cái ngã lớn hơn, cho nên ông ta đang làm việc phụng sự. Nhưng ông ta đã bỏ lỡ điểm cơ bản, vì phụng sự ngụ ý quan tâm tới người khác – người khác là trung tâm và bạn đã trở thành ngoại vi.
Đôi khi thử nó đi. Làm ai đó thành trung tâm – thế thì hạnh phúc của người đó trở thành hạnh phúc của bạn, khổ của người đó trở thành khổ của bạn. Bất kì cái gì xảy ra, xảy ra cho người đó và chảy tới bạn. Nhưng người đó là trung tâm. Nếu một lần, cho dù một lần, bạn có thể cảm thấy rằng người khác là trung tâm và bạn đã trở thành chỉ ngoại vi cho người đó, bạn đã đi vào một kiểu tồn tại khác, một chiều kinh nghiệm khác. Vì trong khoảnh khắc đó bạn sẽ cảm thấy phúc lạc sâu, không biết trước đây, không được trải nghiệm trước đây. Chỉ bằng việc làm cho người khác thành mối quan tâm, bạn sẽ mất mọi khổ. Trong khoảnh khắc đó sẽ không có địa ngục cho bạn; bạn đã đi vào thiên đường.
Tại sao nó xảy ra? Nó xảy ra vì bản ngã là rễ của mọi khổ. Nếu bạn có thể quên nó, nếu bạn có thể làm tan biến nó, mọi khổ tan biến cùng nó.
Cảm thấy tâm thức của từng người như tâm thức riêng của ông. Vậy rồi, bỏ sang bên mối quan tâm về cái ngã, trở thành từng người. Trở thành cây, trở thành sông, trở thành vợ, trở thành chồng, trở thành con, trở thành mẹ, trở thành bạn – điều đó có thể được thực hành mọi khoảnh khắc của sự sống. Nhưng lúc ban đầu điều đó sẽ khó. Cho nên làm nó trong ít nhất một giờ mọi ngày. Trong giờ đó, bất kì cái gì đi qua quanh bạn, trở thành cái đó. Bạn sẽ ngạc nhiên làm sao nó có thể xảy ra. Không có cách khác để biết làm sao nó có thể xảy ra – bạn phải thực hành nó.
Ngồi cùng cây và cảm thấy rằng bạn đã trở thành cây. Và khi gió tới và toàn thể cây bắt đầu rung lên và run rẩy, cảm thấy rằng việc rung và run trong bạn; khi mặt trời mọc và toàn thể cây trở thành sống động, cảm thấy rằng sự sống động ở trong bạn; khi mưa rào tới và toàn thể cây được thoả mãn và hài lòng, cơn khát lâu dài, sự chờ đợi lâu dài đã biến mất và cây hoàn toàn được thoả mãn và hài lòng, cảm thấy được thoả mãn và hài lòng với cây. Và thế thì bạn sẽ trở nên nhận biết về các tâm trạng tinh tế, về các sắc thái của cây.
Bạn đã thấy cây đó trong nhiều năm, nhưng bạn không biết tâm trạng của nó. Đôi khi nó hạnh phúc; đôi khi nó bất hạnh. Đôi khi nó buồn, chết, lo nghĩ, thất vọng; đôi khi nó rất phúc lạc, cực lạc. Có những tâm trạng. Cây sống động và nó cảm. Và nếu bạn trở thành một với nó, thế thì bạn sẽ cảm thấy nó. Thế thì bạn sẽ cảm thấy liệu cây là trẻ hay già; liệu cây bị bất mãn với cuộc sống của nó hay được thoả mãn; liệu cây đang trong yêu với sự tồn tại hay không – là phản đối, chống đối, bực bội, giận dữ; liệu cây là bạo hành hay có từ bi sâu sắc trong nó. Như bạn đang thay đổi mọi khoảnh khắc, cây cũng đang thay đổi – nếu bạn có thể cảm thấy sự đồng cảm sâu sắc với nó, điều họ gọi là thông cảm.
Thông cảm ngụ ý bạn đã trở thành thông cảm tới mức thực sự bạn trở thành một. Các tâm trạng của cây trở thành tâm trạng của bạn. Và thế thì, nếu điều này đi sâu hơn và sâu hơn và sâu hơn, bạn có thể nói, bạn có thể có giao tiếp với cây. Một khi bạn biết các tâm trạng của nó bạn bắt đầu hiểu ngôn ngữ của nó, và cây sẽ chia sẻ tâm trí của nó với bạn. Nó sẽ chia sẻ đau đớn và cực lạc của nó.
Và điều này có thể xảy ra với toàn thể vũ trụ.
Trong ít nhất một giờ mỗi ngày cố ở trong thông cảm với cái gì đó. Lúc ban đầu bạn sẽ có vẻ ngu xuẩn với bản thân bạn. Bạn sẽ nghĩ, “Mình đang làm cái loại ngu xuẩn gì vậy?” Bạn sẽ nhìn quanh và bạn sẽ cảm thấy rằng nếu ai đó nhìn hay ai đó thấy hay ai đó đi tới biết, họ sẽ nghĩ bạn là dở hơi. Nhưng chỉ lúc ban đầu thôi. Một khi bạn đi vào trong thế giới này của thông cảm, toàn thể thế giới sẽ có vẻ điên với bạn. Họ đang bỏ lỡ nhiều thứ thế một cách không cần thiết. Sống cho trong sự dư thừa thế và họ đang bỏ lỡ nó. Họ đang bỏ lỡ vì họ bị đóng: họ không cho phép sự sống đi vào trong họ. Và sự sống có thể đi vào bạn chỉ nếu bạn đi vào sự sống qua nhiều, nhiều cách, qua nhiều con đường, qua đa chiều. Là thông cảm trong ít nhất một giờ mọi ngày đi.
Đây là nghĩa của lời cầu nguyện lúc bắt đầu của mọi tôn giáo. Nghĩa của lời cầu nguyện đã là ở trong sự thông cảm với vũ trụ, ở trong giao tiếp sâu sắc với vũ trụ. Trong lời cầu nguyện bạn đang nói với Thượng đế – Thượng đế nghĩa là tính toàn bộ. Đôi khi bạn có thể giận Thượng đế, đôi khi lại cám ơn, nhưng một điều là chắc chắn – bạn ở trong giao tiếp. Thượng đế không phải là một khái niệm tâm trí, nó đã trở thành mối quan hệ sâu sắc, thân thiết. Đó là điều lời cầu nguyện nghĩa là gì.
Nhưng lời cầu nguyện của chúng ta đã là vô giá trị vì chúng ta không biết cách giao tiếp với các sinh linh. Và nếu bạn không thể giao tiếp được với các sinh linh, bạn không thể giao tiếp được với Người – Người với chữ ‘N’ hoa – điều đó là không thể được. Nếu bạn không thể giao tiếp được với cây, làm sao bạn có thể giao tiếp được với sự tồn tại toàn bộ? Và bạn cảm thấy ngu xuẩn khi nói với cây, bạn sẽ cảm thấy ngu xuẩn hơn khi nói với Thượng đế.
Để một giờ mọi ngày dành cho trạng thái cầu nguyện của tâm trí, và đừng làm lời cầu nguyện của bạn thành chuyện lời nói. Làm nó thành việc cảm đi. Thay vì nói bằng cái đầu, cảm nó đi. Đi và chạm vào cây, ôm cây, hôn cây; nhắm mắt lại và hiện hữu cùng cây dường như bạn là cùng với người yêu của bạn. Cảm nó đi. Và bạn sẽ sớm đi tới hiểu biết sâu về gạt cái ngã sang bên ngụ ý gì, trở thành người khác ngụ ý gì.
Cảm thấy tâm thức của từng người như tâm thức riêng của ông. Vậy rồi, bỏ sang bên mối quan tâm về cái ngã, trở thành từng người.
Từ “Vigyan Bhairav Tantra”, T.4, Ch.77
