Tôi có thể nhớ lại thầy nhắc tới hiện tượng về tâm thức nhóm chỉ trong việc đi qua. Nó có liên quan tới vô thức tập thể không?
Xin thầy nói cho chúng tôi thêm chút ít về tâm thức nhóm và cách chúng tôi có thể sử dụng nó tốt nhất ở đây trong tình huống của chúng tôi ở cùng thầy?
Tôi đã mô tả cho bạn rằng bên dưới ý thức của bạn có ba tầng vô thức, trở nên mỗi lúc một vô thức hơn. Tầng thấp nhất là vô thức càn khôn, dường như nó là tảng đá.
Trên ý thức của bạn có siêu thức, lại trong ba tầng, tầng cao nhất đạt tới siêu thức càn khôn. Đó là điều tôi đã từng nói về tâm thức thuần khiết – như Thiền, như ch’an, như dhyan.
Hiện tượng tâm thức nhóm là một thực tại. Thế giới là trong đống lộn xộn thế vì mọi người đều ở một giai đoạn khác nhau. Tâm thức nhóm là có thể chỉ khi tất cả các bạn ở cùng một giai đoạn. Chẳng hạn nếu tất cả các bạn đều vô thức, thế thì nhịp điệu nào đó nảy sinh từ mọi con người của các bạn và kết nối bạn. Và điều này đôi khi bạn có thể thấy trong các cuộc bạo loạn, khi quần chúng hoàn toàn quên mất điều họ đang làm.
Tôi đã chính mắt thấy các cuộc bạo loạn của người Hindu-Mohammed giáo. Và tôi đã bị phân vân khi thấy rằng những người đang giết lẫn nhau đều đã là những người tốt. Tôi biết nhiều người trong số họ một cách cá nhân. Tôi đã không thể nào quan niệm được rằng họ sẽ giết ai đó dễ dàng thế hay đốt nhà đầy người sống dễ dàng thế – không nghĩ một giây.
Tôi đã ngồi trong một quầy bán sách ở tầng hai thì một đám bạo loạn bùng ra. Mọi người đã giết lẫn nhau, lấy mọi thứ hàng khỏi các cửa hàng, bất kì cái gì họ muốn. Đã không có luật pháp, không có trật tự. Ngay trước tôi là một cửa hàng, cửa hàng lớn nhất trong thị trấn, bán đồng hồ đeo tay và đồng hồ treo tường và mọi người vồ lấy bất kì cái gì họ có thể lấy được.
Một ông già… tôi biết ông ấy, tôi thường gặp ông ấy trong việc đi dạo buổi sáng, và nhiều lần chúng tôi ngồi và thảo luận các thứ. Ông ấy là người Mô ha mét giáo. Cửa hàng này thuộc về người Hindu. Mặc dầu ông ấy là người Mô ha mét giáo ông ấy đã kêu lên, “Đừng làm điều này! Điều này là không đúng. Và nếu ông muốn giết người Hindu, cứ giết người Hindu đi, nhưng đừng ăn cắp, cướp bóc… Mô ha mét giáo không dạy điều đó.” Ông ấy đứng lên trên ghế và la hét mọi người, nhưng ai nghe?
Nhưng điều đáng ngạc nhiên nhất là ở chỗ khi toàn thể cửa hàng bị cướp và chỉ có một chiếc đồng hồ rất lớn được bỏ lại, ông già này lấy nó và về nhà. Tôi phải chạy xô xuống. Ông chủ quầy sách bảo tôi, “Đừng đi xuống. Điều đó là nguy hiểm. Đợi một chút và để mọi sự được sáng tỏ. Để cảnh sát hay quân đội tới.”
Tôi nói, “Không. Tôi phải hỏi ông già kia điều gì đã xảy ra cho ông ấy.”
Và tôi giữ ông ấy lại và tôi hỏi ông ấy, “Ông đã từng la hét suốt nửa giờ, `Đừng làm điều này!’ Thế thì cái gì đột nhiên đã xảy ra cho ông?”
Ông ấy nói, “Tôi không biết. Tôi chỉ thấy rằng khi mọi người đang làm điều đó và không ai nghe tôi cả, có lẽ họ là đúng và tôi chỉ là kẻ ngu. Và đây là thứ cuối cùng. Nếu tôi mà không lấy nó ai đó sẽ lấy nó, cho nên tôi lập tức lấy nó. Nó là nặng với người già như tôi.” Nó đã là chiếc đồng hồ lớn.
Nhưng tôi nói, “Ông đã nói về điều đó là chống lại Mô ha mét giáo, rằng đây không phải là tôn giáo.”
Ông ấy nói, “Tôi quên mất mọi thứ vào khoảnh khắc đó. Khi tôi thấy rằng chỉ một chiếc đồng hồ còn lại… tôi không biết cái gì trùm lên tôi; tôi quên mọi triết lí và mọi tôn giáo. Duy nhất một thứ còn lại trong tâm trí tôi: mọi người đã lấy cái gì đó; tôi chỉ hành động như kẻ ngu la hét ở đây trong nửa giờ. Chỉ vì việc la hét này ít nhất tôi có thể lấy cái này; bằng không tôi sẽ ân hận cả đời tôi.”
Tôi đã gặp các giáo sư ăn cắp, ăn cướp, giết người, thiêu người Hindus, người Mô ha mét giáo. Về sau tôi hỏi họ và họ nói, “Chúng tôi cũng ngạc nhiêu về điều đó. Nếu ai đó nói với chúng tôi, `Các ông đi và đốt cái đền kia đi,’ một mình chúng tôi không thể làm được điều đó. Nhưng nếu đám đông có đó đang đốt đền, chúng tôi có thể tham gia.”
Tôi nói, “Khác biệt gì?”
Một người nói, “Theo một cách kì lạ thế nào đó tôi không cảm thấy có trách nhiệm chút nào. Khi toàn thể đám đông đang làm điều đó tôi không chịu trách nhiệm, tôi chỉ là một phần của tâm trí đám đông. Đám đông đang làm điều đó, tôi không làm điều đó. Và nó đang bị đốt cháy dù tôi có tham gia vào hay không.”
Bất kì khi nào có trạng thái tâm trí, ý thức tương tự, có cái gì đó vô hình đang nối bạn và làm cho bạn thành hiện tượng tập thể. Nếu nó là thấp hơn ý thức thế thì bạn đang rơi vào trong man rợ, sát hại, bạo hành, đốt phá. Nếu nó là cái gì đó cao hơn ý thức thế thì bạn đang tạo ra năng lượng vô cùng mà bất kì ai tới gần nó sẽ lập tức được sáng lên – nhiều lửa ý thức tới mức ngay cả người vô ý thức sẽ phải trở nên có ý thức, sẽ phải trở nên thức tỉnh.
Về điều này, các trường phái huyền bí bí mật đã từng tồn tại: rằng điều bạn không thể làm được một mình, hay có thể thấy gian nan và khó làm, lại là dễ dàng và có thể hơn khi nhiều người đang làm điều đó cùng nhau. Thế thì đột nhiên bạn bị năng lượng đám đông mang đi, một con sóng mà bạn có thể cưỡi lên. Một mình có lẽ bạn chắc đã nghĩ cả nghìn lần, nhưng khi nhiều người thế đang chuyển lên cao hơn và hân hoan – và bạn có thể thấy và cảm thấy niềm vui của họ – bạn quên sợ, bạn quên những cấm đoán; bạn bắt đầu tham gia với họ. Các phương pháp trường phái tuỳ thuộc vào sự kiện cơ bản này – rằng ý thức có thể vận hành như tập thể.
Vô ý thức đã từng vận hành suốt nhiều thời đại như tập thể. Hàng nghìn người Ki tô giáo đi vào cuộc thập tự chinh để giết người Do Thái và người Mô ha mét giáo – bạn nghĩ gì? Không người nào trong họ nghĩ về điều đó sao? Hàng nghìn đàn bà bị thiêu sống như phù thuỷ và không người nào nêu ra bất kì phản đối nào. Cái gì phải là lí do đằng sau nó? – chỉ là vô thức tập thể. Tất cả họ đều cảm thấy như nhau. Họ không thể đi ngược lại dòng chảy cực kì mạnh của nhiều người thế; do đó có ham muốn của mọi tôn giáo để có ngày càng nhiều thành viên hơn. Thế thì họ có thể tạo ra trận lụt tập thể, điều họ đã làm.
Bạn sẽ ngạc nhiên: ở Ấn Độ Phật Gautam gần như làm cho mọi người Ấn Độ quay sang cách nghĩ và sống của ông ấy, nhưng ngày nay bạn không thể tìm thấy một Phật tử nào. Đại đa số người đó đã bị phá huỷ bởi một lẽ đơn giản. Tâm trí tập thể Hindu, vô thức, đã sẵn sàng thiêu cháy người sống, hành hạ họ, và các Phật tử không thể trụ lại dưới sự điên khùng vô thức này. Họ đã không có tâm trí siêu thức tập thể để đương đầu với nó. Họ chỉ là những người đi theo.
Vào thời Phật họ đã tham gia vào nó. Một khi Phật đã đi rồi – và ông ấy đã tạo ra năng lượng siêu thức vô cùng mà đã biến đổi toàn thể đất nước này – một khi ông ấy đã đi rồi, và các đại đệ tử đã đi rồi… Sau năm thế kỉ những Phật tử duy nhất đã là những người là Phật tử bởi việc sinh; khác hơn điều đó không có gì của Phật ở trong họ, cho nên đã không có gì để đương đầu với vô thức đám đông người Hindu.
Jaina giáo đã thoả hiệp. Nhiều người Jaina đã bị giết; và thấy rằng họ sẽ bị tiêu diệt hệt như các Phật tử, họ đã thoả hiệp. Bạn sẽ ngạc nhiên mà biết rằng cả hai tôn giáo, Phật giáo và Jaina giáo, đã nảy sinh như việc nổi dậy chống lại Hindu giáo và Brahmin giáo – rằng người brahmin không có sự độc quyền… rằng người đó không trở nên được chứng ngộ chỉ bởi việc được sinh ra trong gia đình brahmin. Điều đó phải được thu lấy, nó phải được xứng đáng. Chỉ bằng việc sinh bạn là giống hệt mọi người khác; bạn không thể đòi hỏi bất kì tính cao siêu nào.
Jaina giáo và Phật giáo cả hai đã là việc nổi dậy chống lại brahmins, nhưng thấy Phật giáo bị tiêu diệt một cách tàn bạo thế, Jaina giáo đã thoả hiệp. Thoả hiệp là ở chỗ bây giờ người brahmin được đặt tên khi đứa trẻ được sinh ra – buổi lễ đặt tên được thực hiện bởi người brahmin đọc kinh sách Hindu – và các buổi lễ hôn nhân và tang lễ người brahmin chủ trì.
Mọi nghi lễ mà người brahmin làm dành cho người Hindu, ông ta cũng làm cho người Jainas, cho nên nghề của ông ta không bị động chạm tới. Thế rồi ông ta không bận tâm liệu bạn tin vào cái này hay cái nọ; điều đó không phải là mối quan tâm của ông ta – chỉ nghề nghiệp của ông ta, chức thầy tu của ông ta, phải vẫn còn không bị động tới. Và người Jaina đã chấp nhận chức thầy tu của ông ta – đích xác điều ông ta làm cho người Hindu, ông ta làm cho họ – nhưng thế thì người Jaina không thể trưởng thành được. Khoảnh khắc chân lí thoả hiệp, nó chết. Thế thì nó không thể có bất kì tác động nào; nó mất đi niềm vinh quang, nó mất đi sự vĩ đại.
Nguyên lí của tâm trí tập thể có thể được thấy trong các lĩnh vực khác. Chẳng hạn, các nhà tâm lí và các triết gia đã từng bị phân vân bởi sự kiện rằng một người như Adolf Hitler, gần như người trì trệ, không có nhân cách lôi cuốn nào… Nếu Adolf Hitler có nhân cách lôi cuốn, thế thì Charlie Chaplin cũng có nhân cách lôi cuốn! Họ cả hai là những anh hề. Mặt họ không phải là mặt của người có thể để lại tác động lên bạn, và điều họ nói là rác rưởi. Nhưng một nước như nước Đức, có tính trí tuệ nhiều hơn bất kì nước nào khác trên thế giới, nước đã tạo ra nhiều triết gia hơn bất kì nước nào khác trên thế giới… làm sao sự việc xảy ra là cả nước đi theo người điên này?
Và người điên đó đã làm những thứ mà không thể nào quan niệm được: hàng nghìn người Do Thái đã bị cho vào phòng hơi ngạt trong các trại tập trung. Trong vài giây đã chỉ có đám khói, và cả nghìn người sống đó đã biến mất trong khói! Hàng triệu người Do Thái đã bị thiêu sống trong các phòng khí ga.
Những người rất có giáo dục, có trình độ đã cai quản những phòng khí ga đó, và họ không bao giờ nghĩ về điều họ đang làm. Và không ai đã đi tới câu trả lời; điều đó vẫn là một câu hỏi, và nó sẽ vẫn còn là câu hỏi liệu họ có hiểu rằng tâm trí có năng lực vận hành một cách tập thể không – thế thì các cá nhân không được tính tới. Thế thì họ không nghĩ rằng họ chịu trách nhiệm. Nếu toàn thể đất nước đang làm cái gì đó… và đó là điều Adolf Hitler đã xoay xở. Nỗ lực cả đời của ông ta đã là để tạo ra những cuộc mít tinh lớn.
Hàng nghìn thanh niên tập hợp đằng sau ông ta đã tạo ra một tác động và con sóng vô thức mà bạn không thể thấy. Những người đã quan sát đám mít tinh đều đơn giản rơi vào nhịp vô thức nào đó cùng với đám mít tinh này. Những đám mít tinh đó đã được thu xếp ở mọi thành phố lớn, và mọi người tới từ các làng mạc để xem họ.
Chủ định tâm lí của những cuộc mít tinh này là gì? Chủ định đã là làm cho toàn thể đất nước chắc chắn rằng “mọi người đều cùng với mình.” Hàng nghìn thanh niên với cùng khẩu hiệu, cùng trang phục, diễu hành theo cùng âm nhạc, đã tạo ra một bầu không khí trong đó ngay cả một người như Martin Heidegger, một trong những triết gia giỏi nhất của đất nước này, đã trở thành người đi theo Adolf Hitler.
Trong nhiều thế kỉ điều này đã từng diễn ra. Các chính khách đã dùng nó, những người lãnh đạo tôn giáo đã dùng nó, có lẽ không biết điều họ đang làm, cách nó đang xảy ra; họ có thể không biết. Bạn không biết điện làm việc; bạn chỉ biết cách bật và tắt nó. Đó là điều mọi tri thức của bạn chứa.
Họ có thể chẳng có bất kì hiểu biết gì về tâm trí tập thể, nhưng đó là điều đã từng xảy ra, và việc hiểu này phải được làm cho mọi người trên toàn thế giới biết tới. Trước khi bạn hành động, nghĩ hai lần: Bạn có đang làm nó dựa trên trách nhiệm riêng của bạn hay bạn chỉ đi theo quần chúng, đám đông? Đi theo quần chúng là tội lỗi vì quần chúng không có siêu thức, nó chỉ có thể là vô thức.
Chúng ta phải tạo ra các nhóm nhỏ, những ốc đảo trong sa mạc này, nơi vài người có thể vươn lên như một tập thể hướng tới siêu thức. Nhưng có nguy hiểm rằng đa số người vô thức có thể không dung thứ cho bạn. Và điều này đang trở nên rõ ràng.
Nước Mĩ đã chống lại tôi, và dần dần, dần dần điều đó đã trở thành hiện tượng toàn thế giới. Người ta không thể quan niệm được điều đó nếu người ta không hiểu tâm trí vô thức tập thể. Các chính khách này có những ý thức hệ khác nhưng họ là vô thức như bất kì người nào khác, cho nên họ có thể là người Đức, họ có thể là người Anh, họ có thể là người Thuỵ Sĩ, họ có thể là người Thuỵ Điển, họ có thể là người Mĩ, điều đó không thành vấn đề. Bây giờ vô thức tập thể của mọi chính khách của thế giới đang vận hành trong tính một chống lại riêng một người. Và họ sẽ tin vào dối trá của nhau.
Chính phủ Ấn Độ đã gây sức ép lên các chính phủ khác rằng tôi phải không được cho phép… vì họ có nhiều điều chống lại tôi. Và mới hôm nay tôi đã nhận được tờ cắt ra từ báo từ Laxmi. Bộ nội vụ đã bị chất vấn ở nghị viện Ấn Độ, “Ông có ngăn những người đi theo Osho không cho họ vào Ấn Độ không? Nếu ông ấy tới để sống ở đây những người đi theo ông ấy có bị từ chối cho vào như khách du lịch không?” Ông ta đã phủ nhận điều đó.
Câu hỏi này đã được hỏi hai lần bởi hai người khác nhau. Lần nữa ông ta phủ nhận điều đó. Ông ta nói, “Không, không có điều kiện như điều đó. Mọi người có thể tới và thăm ông ấy.”
Và ngày hôm sau ai đó từ đảng đối lập đã nêu ra một câu hỏi – ông này là lãnh đạo của đảng này và biết tôi vì ông ta là từ Poona. Ông ta hỏi, “Có bất kì thuế thu nhập nào mà Osho đã không đóng không? Hay bất kì loại thuế nào mà ông ấy trốn không?”
Và bộ trưởng tài chính nói, “Không, vì ông ấy không có thu nhập. Làm sao ông ấy có thể có bất kì thuế thu nhập nào? Và ông ấy đã không trốn bất kì việc đánh thuế nào.”
Với nghị viện họ đang nói điều này, vì nếu họ nói bất kì cái gì khác thế thì họ sẽ phải chứng minh điều đó. Và với các chính phủ khác họ đang xếp vào hàng, lần lượt với mọi chính khách.
Dường như thời gian là chín muồi. Nếu chúng ta không phá tung cái vòng luẩn quẩn và tạo ra các nhóm có loại năng lượng tập thể khác, cao hơn và siêu hơn nhiều, lịch sử sẽ được lặp lại.
Họ đã giết al-Hillaj Mansoor, họ đã giết Jesus, họ đã giết Socrates – cùng điều này họ sẽ làm với tôi. Họ sẽ không bận tâm rằng họ không có bất kì cái gì chống lại tôi. Họ sẽ tạo ra điều đó, họ sẽ bịa ra dối trá, nhưng họ sẽ vẫn còn trong hoà hợp với cái vòng vô thức.
Đúng là có điều như vậy mà bao giờ cũng làm việc. Bạn sẽ thấy nó trong mốt thời trang: đột nhiên cái gì đó tới trong thời trang và hàng nghìn thanh niên rơi vào hoà điệu với nó. Cái gì đó lạc mốt, nó đơn giản biến mất. Âm nhạc nào đó trở thành thời thượng và mọi người thích nó, và nó lạc mốt và không ai thậm chí nghĩ về nó lần nữa.
Điều đó đơn giản là dòng chảy của các sóng tập thể ảnh hưởng tới tâm trí mọi người. Và bất kì cái gì cũng có thể trở thành mốt thời thượng, nó chỉ phải bắt lửa trong vô thức tập thể. Thế rồi từ người sang người nó sẽ lan rộng như lửa hoang.
Khi có liên quan tới những thứ cao hơn, điều đó là khó, rất khó, vì nó cần nỗ lực nào đó, táo bạo nào đó, dũng cảm nào đó, việc tìm kiếm chân lí nào đó. Cho nên chỉ một vài nhóm đây đó đã có khả năng tạo ra siêu thức tập thể. Nhưng bây giờ vài nhóm sẽ không có tác dụng.
Thế giới đang trong nguy hiểm lớn hơn nhiều. Chúng ta cần nhiều nhóm hơn trên khắp thế giới mà sẽ là việc bảo vệ thực đối với những ngu xuẩn chính trị, vô thức chính trị. Đó là việc cực kì lớn lao, nhưng say mê, thách thức vô cùng, cho mọi người có bất kì can trường nào, bất kì thông minh nào. Tôi muốn người của tôi trở thành rào chắn, để ngăn cản vô thức chính trị – điều đó vẫn là có thể. Chúng ta sẽ tranh đấu tới chính hơi thở cuối cùng.
Từ “Con đường của nhà huyền bí”, T.1, Ch.5
