Và điều đó không chỉ xảy ra cho bạn – nó đã xảy ra cho Phật và cho Mahavir. Nó đã xảy ra cho mọi người. Ngay cả Phật cũng nhất định nghĩ tới Yashodhara trong sáu năm dài đơn độc. Lúc ban đầu, khi tâm trí còn theo ông ấy, ông ấy phải đã từng ngồi dưới cây giả vờ thiền, và Yashodhara phải đã đi theo ông ấy. Ông ấy yêu người đàn bà đó. Và ông ấy phải đã cảm thấy mặc cảm vì ông ấy đã bỏ cô ấy – và không nói bất kì cái gì với cô ấy. Không ở đâu đã nhắc tới rằng ông ấy đã nghĩ về Yashodhara, nhưng tôi nói ông ấy phải đã nghĩ về cô ấy. Điều đó mang tính người thế; nó là tự nhiên thế. Nghĩ rằng ông ấy không bao giờ nghĩ lại về Yashodhara sẽ là rất không có tính người và chắc sẽ không công bằng với Phật. Chỉ dần dần, sau cuộc vật lộn lâu dài, chắc ông ấy đã có khả năng vứt tâm trí đi.
Nhưng tâm trí sẽ còn dai dẳng vì nó không là gì ngoài xã hội – xã hội được nhập tâm hoá. Xã hội đã đi vào trong bạn – đó là tâm trí bạn. Bạn có thể trốn thoát khỏi xã hội, thực tại bên ngoài, nhưng cái bên trong sẽ đi theo bạn.
Nhiều lần Phật phải đã nói với Yashodhara, với bố ông ấy, với đứa con nhỏ ông ấy đã bỏ lại đằng sau. Mặt đứa bé phải đã đi theo ông ấy. Nó có đó trong tâm trí ông ấy khi ông ấy bỏ đi. Đêm ông ấy bỏ đi ông ấy đã đi vào phòng của Yashodhara, chỉ để nhìn đứa con lần cuối cùng. Đứa con mới được một ngày tuổi. Yashodhara đang ngủ và đứa con đang bám lấy bầu vú cô ấy. Ông ấy nhìn đứa con, Ông ấy muốn đón đứa con trong tay vì đây là cơ hội cuối cùng của ông ấy. Ông ấy đã chưa chạm vào nó và giờ ông ấy có thể không bao giờ quay về cho nên chắc sẽ không có gặp gỡ. Ông ấy đang rời bỏ thế giới. Ông ấy muốn chạm và hôn đứa con nhưng thế rồi ông ấy trở nên sợ vì nếu ông ấy bế đứa con lên trong tay, Yashodhara có thể thức dậy. Thế thì sẽ rất khó cho ông ấy ra đi – cô ấy sẽ bắt đầu than khóc. Ông ấy có trái tim con người. Điều hay là ông ấy đã nghĩ tới việc đó: rằng nếu cô ấy bắt đầu khóc chắc sẽ rất khó cho ông ấy ra đi. Thế thì mọi điều ông ấy đã tạo ra trong tâm trí – rằng thế giới này đã là vô dụng và vô tích sự – chắc sẽ biến mất. Ông ấy chắc sẽ không có khả năng thấy Yashodhara khóc. Ông ấy yêu người đàn bà đó. Cho nên ông ấy đã bỏ đi. Ông ấy ra khỏi phòng mà không làm tiếng động nào.
Người này chắc có thể không rời bỏ Yashodhara và đứa con một cách dễ dàng. Không ai có thể làm được điều đó. Khi ông ấy đi ăn xin, điều đó nhất định tới với tâm trí của ông ấy – cung điện và mọi thứ. Ông ấy đã là người ăn xin theo ý riêng của ông ấy. Quá khứ chắc sẽ vẫn còn dai dẳng, nó sẽ gõ búa vào tâm trí lặp đi lặp lại, “Quay về đi.” Nhiều lần ông ấy chắc đã nghĩ, “Mình đã phạm sai lầm.” Nó nhất định là như vậy. Điều này đã không được ghi lại ở bất kì đâu và đôi khi tôi nghĩ về việc làm ra cuốn nhật kí về điều đã xảy ra cho tâm trí Phật trong sáu năm kia – cuốn nhật kí về điều đã xảy ra cho tâm trí của ông ấy, điều đã diễn ra.
Tâm trí sẽ đi theo như cái bóng dù bạn đi bất kì chỗ nào. Cho nên điều đó sẽ không dễ dàng. Nó không bao giờ dễ dàng cho bất kì ai. Nó sẽ là cuộc vật lộn lâu dài để làm cho bản thân bạn tỉnh táo lặp đi lặp lại; lặp đi lặp lại là nhân chứng; lặp đi lặp lại không rơi thành nạn nhân. Và tâm trí đi theo tới chính lúc cuối cùng. Chừng nào bạn chưa tuyệt vọng, chừng nào bạn chưa cảm thấy rằng bạn là không thể chữa khỏi, rằng không cái gì có thể được làm, tâm trí sẽ liên tục ám ảnh bạn. Nó sẽ cố theo đủ mọi cách. Nó sẽ tạo ra mơ tưởng, mơ màng, mơ mộng; nó sẽ tạo ra mọi kiểu quyến rũ, cám dỗ. Điều được ghi lại vào trong các kiếp sống của mọi người thấy là Satan tới, Quỉ tới, để cám dỗ. Không ai tới cả – chỉ tâm trí bạn thôi. Tâm trí bạn là Quỉ duy nhất và không ai khác. Nó sẽ cố theo đủ mọi cách. Nó sẽ nói với bạn, “Tôi sẽ cho bạn toàn thế giới, quay lại đi.” Nó sẽ làm cho bạn chán nản, “Mình là đồ ngu – toàn thế giới đang tận hưởng còn mình đã đi lên đỉnh núi này. Mình điên. Mọi thứ tôn giáo này là trò bịp, quay về đi. Trông đấy, toàn thế giới không phải là điên rồ gì và họ đang tận hưởng.” Và tâm trí sẽ cho những hình ảnh của mọi người đẹp thế, người đang tận hưởng và toàn thế giới sẽ hấp dẫn bạn hơn bao giờ. Mọi điều bạn đã bỏ lại đằng sau sẽ kéo bạn lùi lại.
Đây là cuộc vật lộn cơ bản. Và điều này chỉ là vì tâm trí là cái máy các thói quen, sự tiếp tục máy móc. Trên đỉnh núi tâm trí sẽ cảm thấy như địa ngục – không cái gì là tốt ở đó, mọi thứ là sai. Tâm trí sẽ tạo ra sự phủ định khắp xung quanh bạn, “Mình đang làm gì ở đây? Mình có phát điên không?” Thế giới mà bạn đã bỏ lại đằng sau sẽ trở nên ngày càng đẹp hơn với mắt bạn và chỗ bạn đang ở sẽ trở thành ngày càng xấu hơn. Nhưng nếu bạn kiên trì và bạn vẫn còn nhận biết rằng đây là điều tâm trí đang làm, đây là điều tâm trí nhất định làm, và nếu bạn không bị đồng nhất với tâm trí, một khoảnh khắc tới khi tâm trí rời bỏ bạn, và cùng với nó là mọi sức ép. Khi tâm trí rời bỏ bạn, bạn được nhẹ gánh, vì nó là gánh nặng duy nhất. Thế thì không có có lo nghĩ, không ý nghĩ, không lo âu, bạn đã đi vào bụng mẹ của sự tồn tại. Không lo nghĩ, bạn nổi. Im lặng sâu sắc bùng nổ bên trong bạn.
Kinh này nói, Từ đó đi tới chỗ kết thúc các thúc bách của tâm trí. Trong cô đơn như vậy, trong đơn độc như vậy, một điều nữa phải được nhớ: đám đông cố gắng gây sức ép sâu lên bạn, dù bạn biết điều đó hay không.
Bây giờ, sau khi làm việc trên con vật, các nhà khoa học đã đi tới một luật rất cơ bản. Họ nói rằng mọi con vật đều có không gian nào đó như lãnh thổ của nó. Nếu bạn đi vào không gian đó thế thì con vật này trở nên căng thẳng và nó sẽ tấn công bạn. Mọi con vật đều có không gian nào đó quanh nó. Nó sẽ không cho phép bất kì ai đi vào, vì khoảnh khắc ai đó đi vào, nó cảm thấy sức ép. Bạn nghe thấy nhiều chim hót trên cây. Bạn không biết chúng đang làm gì. Các nhà khoa học nói bây giờ, sau nhiều năm nghiên cứu, rằng bất kì khi nào chim hót trên cây, nó đang làm nhiều điều. Một, nó đang gọi bạn gái của nó. Điều nữa, nó đang báo động cho mọi kẻ cạnh tranh đực rằng đây là lãnh thổ của nó – chớ vào đó. Và nếu ai đó đi vào lãnh thổ này, tranh đấu sẽ là chắc chắn. Và bạn gái sẽ chỉ đợi và xem ai thắng, vì bất kì ai có lãnh thổ này sẽ có được nó. Nó sẽ chỉ đợi, và kẻ thắng sẽ ở lại đó còn kẻ thua sẽ phải ra đi. Bằng nhiều phương tiện mọi con vật tạo ra lãnh thổ: bằng âm thanh, bằng việc hót, bằng mùi thân thể. Không kẻ cạnh tranh nào khác được đi vào lãnh thổ đó.
Bạn có thể thấy chó đái khắp xung quanh. Các nhà khoa học nói rằng chúng tạo ra lãnh thổ của chúng bằng việc đái. Chó sẽ đi và đái vào chỗ này và chỗ kia. Nó sẽ không đái vào một chỗ – tại sao? Bạn có thể làm điều đó ở một chỗ, tại sao chuyển đi nhiều thế? Nó đang tạo ra lãnh thổ. Nước đái của nó có mùi đặc biệt và với mùi đó nó tạo ra lãnh thổ. Không ai được vào, điều đó là nguy hiểm. Nó sống được tách biệt trong lãnh thổ riêng của nó, là chủ của lãnh thổ đó.
Có nhiều khảo cứu đang diễn ra. Họ đã cố gắng để nhiều con vật trong một chuồng với mọi nhu cầu của chúng được đáp ứng – tốt hơn là chúng có thể đáp ứng cho bản thân chúng trong rừng. Nhưng chúng phát điên vì chúng không có không gian. Khi ai đó bao giờ cũng có xung quanh, chúng bị căng thẳng, sợ sệt, sẵn sàng đánh nhau. Sự sẵn sàng đánh nhau thường xuyên này gây ra căng thẳng tới mức có đau tim hay chúng phát điên. Thậm chí con vật tự tử vì sức ép trở nên nhiều thế. Và nhiều bất thường phát triển mà không bao giờ được thấy trong trạng thái hoang dã. Khỉ trong hoang dã là khác toàn bộ. Khi bị nhốt trong chuồng trong vườn thú, chúng bắt đầu cư xử bất bình thường. Lúc ban đầu người ta tưởng rằng chính việc bị nhốt chuồng đã tạo ra vấn đề. Bây giờ người ta biết rằng nó không phải do nhốt trong chuồng. Nếu bạn cho chúng không gian đúng mà chúng cần trong chuồng, chúng hạnh phúc. Thế thì không có vấn đề gì. Nhưng chúng có cảm giác bản chất về không gian. Khi ai đó đi vào không gian đó, sức ép tới tâm trí chúng. Tâm trí chúng bắt đầu căng thẳng, dồn nén; chúng không thể ngủ đúng, chúng không thể ăn đúng, chúng không thể yêu đúng.
Vì những khảo cứu này, các nhà khoa học bây giờ nói rằng toàn thể nhân loại đang phát rồ và điên vì tình trạng quá đông dân. Sức ép là lớn thế. Bạn không bao giờ được bỏ lại một mình: trong tầu hoả, trong xe bus, ở văn phòng, mọi nơi, toàn đám đông và đám đông. Con người cũng có nhu cầu về không gian, được bỏ lại một mình. Nhưng không có chỗ, bạn không bao giờ một mình. Khi bạn về tới nhà, vợ bạn có đó, con bạn có đó, và họ hàng thường tới. Và họ vẫn nghĩ rằng khách là Thượng đế! Bạn đã phát rồ bởi vì sức ép là quá nhiều khắp quanh bạn. Bạn không thể nói được với bất kì người nào, “Để tôi một mình đi.” Nếu bạn nói với vợ bạn, “Để anh một mình,” cô ấy sẽ nổi giận, “Anh ngụ ý gì?” Cô ấy đã từng chờ đợi bạn cả ngày. Tâm trí cần không gian để được thảnh thơi.
Kinh này thực sự hay và rất khoa học. Từ đó đi tới chỗ kết thúc các thúc bách của tâm trí.
Khi bạn chuyển vào một mình trên đỉnh núi đơn độc, bạn có không gian tất cả xung quanh bạn, không gian vô tận. Sức ép của đám đông, sức ép của những người khác quanh bạn, rời bỏ bạn. Bạn sẽ ngủ say hơn. Bạn sẽ có phẩm chất khác của việc thức dậy buổi sáng. Bạn sẽ cảm thấy tự do. Vòng tròn sức ép bên trong không có đó. Bạn sẽ cảm thấy không bị tù túng, không bị trói buộc.
Điều này là tốt. Nhưng chúng ta đã trở nên bị nghiện với đám đông tới mức chỉ trong vài ngày – ba hay bốn ngày – bạn sẽ cảm thấy thoải mái, thế rồi ham muốn sẽ nảy sinh để lại đi tới đám đông. Mọi ngày nghỉ bạn tiếp diễn điều đó, bạn muốn quay lại sau ba ngày. Vì hình mẫu, thói quen này, bạn cảm thấy vô dụng. Một mình, bạn cảm thấy vô dụng, một mình bạn không thể làm được bất kì cái gì, và cho dù bạn làm cái gì đó, không ai sẽ biết về nó, không ai sẽ thấy bạn làm nó, không ai sẽ ca ngợi nó. Bạn không thể làm được bất kì cái gì một mình vì cả đời mình, bạn đã từng làm cái gì đó cho người khác. Bạn cảm thấy vô dụng.
Cho nên nhớ, nếu bạn đã bao giờ thử cái điên đơn độc này, bỏ ý tưởng về tiện dụng đi. Là vô dụng. Chỉ thế thì bạn có thể là một mình. Vì thực sự, tiện dụng đã bị xã hội áp đặt lên tâm trí bạn. Xã hội nói, “Có tiện dụng nào đó đi. Đừng là vô dụng.” Xã hội muốn bạn là đơn vị kinh tế, đồ vật, hiệu quả, tiện ích. Xã hội không muốn bạn chỉ là đoá hoa. Không, cho dù bạn là đoá hoa thế thì bạn phải xứng đáng để được bán. Xã hội cần bạn ở trong bãi chợ, bạn phải có tiện ích nào đó. Chỉ thế thì bạn mới hữu dụng, bằng không thì không đâu. Xã hội liên tục thuyết giảng rằng mục đích của cuộc sống, chủ định của cuộc sống, là ở tính hữu dụng. Điều này là vô nghĩa.
Tôi không nói là vô dụng. Tôi nói rằng hữu dụng này không phải là mục đích. Bạn phải sống trong xã hội, phải là hữu dụng cho nó, nhưng vẫn còn có năng lực là vô dụng vào bất kì khoảnh khắc nào. Năng lực đó phải được giữ lại bằng không bạn trở thành vật và không là người. Khi bạn đi vào trong đơn độc, một mình, điều này sẽ trở thành vấn đề. Bạn sẽ cảm thấy bản thân bạn là vô dụng.
Tôi đã làm việc với nhiều người. Đôi khi tôi gợi ý rằng họ đi trong ba tuần hay ba tháng vào đơn độc toàn bộ, im lặng. Và tôi bảo họ rằng sau bẩy ngày họ sẽ muốn quay lại và tâm trí họ sẽ tìm ra mọi lí do để không ở đó để cho họ có thể quay về. Tôi bảo họ đừng nghe theo những biện luận đó và đừng làm thành vấn đề rằng đến lúc họ phải quyết định họ sẽ không bỏ về. Họ nói với tôi rằng họ đi theo ý chí riêng của họ, cho nên tại sao họ phải bỏ về? Tôi bảo họ rằng họ không biết bản thân họ. Điều này sẽ không có đó trong hơn ba tới bẩy ngày; sau đó họ sẽ khao khát quay về, vì xã hội đã trở thành có tính rượu, nó là chất gây say. Trong những khoảnh khắc không say bạn có thể nghĩ về việc ở một mình, nhưng khi bạn một mình, trong vòng ba ngày bạn sẽ nghĩ, “Mình đang làm gì đây?” Nhớ, hữu dụng là dành cho xã hội. Xã hội dùng bạn và bạn dùng xã hội. Đây là mối quan hệ tương hỗ.
Nhưng cuộc sống không phải dành cho hữu dụng. Nó không phải là thứ tiện dụng, vô chủ định, nó là chơi đùa, mở hội. Cho nên khi bạn chuyển vào đơn độc để làm kĩ thuật này, được chuẩn bị từ chính lúc đầu rằng bạn sẽ thành vô dụng, và tận hưởng nó, không cảm thấy buồn về nó. Bạn không thể quan niệm điều tâm trí sẽ mang tới biện luận nào. Bạn sẽ nói, “Thế giới đang trong rối loạn thế và mình lại ngồi im lặng ở đây. Nhìn điều đang xảy ra ở Việt Nam và điều đang xảy ra ở Pakistan và điều đang xảy ra ở Trung Quốc; và nước mình đang chết, không có thức ăn, không có nước uống. Mình đang làm gì ở đây mà thiền? Hữu dụng gì? Nó có mang chủ nghĩa xã hội tới cho đất nước không?” Tâm trí sẽ mang tới những luận cứ hay; tâm trí là kẻ biện luận lớn. Nó là Quỉ – nó sẽ cố khuyên nhủ bạn, nó sẽ thuyết phục bạn rằng bạn đang làm phí thời gian. Nhưng đừng nghe nó. Từ chính lúc ban đầu được chuẩn bị, “Mình sẽ làm phí thời gian đây. Mình sẽ không có hữu dụng gì. Mình sẽ đơn giản tận hưởng hiện hữu ở đây.”
Và đừng quan tâm tới thế giới. Thế giới vẫn tiếp diễn. Nó bao giờ cũng trong rối loạn. Nó bao giờ cũng trong rối loạn và nó bao giờ cũng sẽ vẫn còn trong rối loại. Đó là cách thức của thế giới. Bạn không thể làm được bất kì cái gì cho nên đừng cố là nhà cải cách thế giới vĩ đại, nhà cách mạng, đấng cứu thế. Đừng cố.
Bạn đơn giản là bản thân bạn và tận hưởng sự đơn độc của bạn, cũng giống như đá hay cây hay sông. Vô dụng! Hữu dụng gì của tảng đá chỉ nằm đó dưới mưa, dưới mặt trời, dưới sao? Hữu dụng gì của tảng đá này? Không hữu dụng gì – đá tận hưởng bản thân nó đang theo cách đó. Chỉ là đá thôi. Có vườn đá ở Nhật Bản, trong các Thiền viện; họ làm vườn đá đặc biệt cho điều này. Không có cây trong vườn, chỉ cát và đá. Một tảng đá đơn độc, chỉ ngồi đó, và thầy nói với đệ tử, “Đi, và hiện hữu như tảng đá, chỉ như tảng đá đó. Không bận tâm về thế giới. Tảng đá đó vẫn còn ở đó dù bất kì cái gì xảy ra cho thế giới. Nó không lo nghĩ. Nó bao giờ cũng trong thiền.”
Chừng nào bạn chưa thực sự được chuẩn bị là vô dụng, bạn không thể là đơn độc, bạn không thể ở trong cô độc. Và một khi bạn biết chiều sâu của nó bạn có thể quay lại xã hội. Bạn phải quay lại vì sự đơn độc không phải là phong cách sống – nó chỉ là luyện tập. Nó không phải là cách sống, nó chỉ là thảnh thơi sâu để thay đổi cảnh quan. Nó chỉ là lạc bước với xã hội để có cái nhìn vào bản thân bạn, bạn là ai, một mình. Cho nên đừng nghĩ rằng đây là phong cách sống. Nhiều người đã làm nó thành phong cách sống. Họ bị sai. Họ tuyệt đối sai. Họ đã làm ra thức ăn thuốc. Nó không phải là phong cách sống, nó chỉ là thuốc. Bạn rơi ra một lúc chỉ để có cảnh quan, khoảng cách, để xem bạn là gì và xã hội đang làm gì với bạn. Khi bạn ở ngoài nó, bạn có thể có cái nhìn tốt hơn. Bạn có thể quan sát. Không bị bận tâm, không ở trong nó, bạn có thể trở thành người quan sát từ trên đỉnh núi, bạn có thể trở thành nhân chứng. Bạn là vậy ở xa xăm. Không bị định kiến, không bị rối loạn, bạn có thể nhìn.
Cho nên lưu ý tới nó, đây không phải là cách sống. Tôi không nói bỏ thế giới và trở thành người ẩn dật ở đâu đó trong Himalayas – không. Nhưng đôi khi bỏ đi, thảnh thơi, là vô dụng, là một mình, tồn tại như đá, là độc lập, tự do khỏi thế giới, là một phần của tự nhiên – và bạn sẽ được làm khoẻ lại, được tái sinh. Thế rồi quay lại và đi vào trong xã hội và trong đám đông lần nữa. Và cố mang cái đẹp đó, cái im lặng đó mà đã xảy ra cho bạn khi bạn đã ở một mình. Bây giờ mang nó, không làm mất tiếp xúc với nó. Chuyển sâu vào trong đám đông nhưng không trở thành một phần của nó. Để đám đông ở đó bên ngoài bạn – bạn vẫn còn một mình.
Và khi bạn trở nên có năng lực là một mình trong đám đông, bạn đã đạt tới tính một mình thực. Dễ là một mình trên đỉnh núi. Toàn thể tự nhiên giúp bạn, và không cái gì là rào chắn. Quay lại trong bãi chợ, trong cửa hiệu, trong văn phòng, trong gia đình, và vẫn còn một mình – đó là thành tựu. Thế thì nó là cái gì đó bạn đã đạt tới và nó không chỉ là ngẫu nhiên, cái gì đó đã xảy ra bởi vì núi. Bây giờ phẩm chất của tâm thức đã thay đổi. Cho nên vẫn còn một mình trong đám đông đi. Đám đông sẽ có đó bên ngoài nhưng đừng cho phép nó đi vào trong. Bảo vệ bất kì cái gì bạn đã thu được. Phòng thủ nó, không cho phép nó bị quấy rối. Và bất kì khi nào bạn cảm thấy rằng việc cảm này đã trở thành mờ xỉn, rằng bạn đang bỏ lỡ nó, rằng xã hội đã quấy rối nó, rằng bụi đã tụ lại xung quanh, rằng dòng suối tươi tắn không còn tươi mát nữa, rằng nó bị ô nhiễm – lại chuyển đi. Rơi ra khỏi xã hội để làm mới lại nó, để làm cho nó lại sống động. Thế rồi quay lại và đi vào trong đám đông. Và thế thì một khoảnh khắc sẽ tới khi dòng suối nguyên thuỷ đó sẽ vẫn còn tươi tắn và không ai sẽ có khả năng làm ô nhiễm nó hay làm ô uế nó. Thế thì không có nhu cầu chuyển đi bất kì chỗ nào.
Cho nên đây chỉ là kĩ thuật, không phải phong cách sống. Đừng trở thành sư, đừng trở thành ni, đừng chuyển vào tu viện để sống ở đó mãi mãi. Điều đó là vô nghĩa. Nếu bạn sống mãi mãi trong tu viện bạn sẽ không bao giờ có khả năng biết liệu bạn đã đạt tới điều bạn đã đạt tới chưa, hay liệu tu viện có trao nó cho bạn không. Điều đó có thể là ngẫu nhiên, không bản chất. Điều bản chất phải được kiểm thử. Điều bản chất phải được đối chiếu với xã hội; nó phải được mang tới hòn đá thử. Và khi nó không bao giờ vỡ, khi bạn có thể tuỳ thuộc vào nó, khi không cái gì có thể thay đổi được nó, thế thì nó đã trở thành việc kết tinh.
~
Từ “Vigyan Bhairav Mật tông”, T. 4, Ch.69
