Điều thứ nhất: mắt là phần phi thân thể nhất trong thân thể con người, có tính thân thể ít nhất. Nếu vật chất có thể trở thành phi vật chất, thế thì đó là trường hợp với mắt. Mắt là vật chất, nhưng đồng thời chúng cũng là phi vật chất. Mắt là điểm gặp gỡ của bạn và thân thể bạn. Không đâu khác trong thân thể có sự gặp gỡ sâu sắc thế.
Thân thể con người và bạn là tách rời nhiều, khoảng cách lớn có đó. Nhưng tại điểm của mắt, bạn ở gần nhất với thân thể bạn và thân thể là gần nhất với bạn. Đó là lí do tại sao mắt có thể được dùng cho cuộc hành trình bên trong. Một cú nhảy từ mắt có thể đưa bạn về cội nguồn. Điều đó là không thể được từ tay, không thể được từ tim, không thể được từ bất kì chỗ nào khác trong thân thể. Từ mọi chỗ khác bạn sẽ phải du hành lâu; khoảng cách là lớn. Nhưng từ mắt chỉ một bước là đủ để đi vào trong bản thân bạn. Đó là lí do tại sao mắt đã liên tục được dùng trong các thực hành tôn giáo yoga và mật tông.
Lí do thứ nhất là vì bạn ở gần nhất từ chỗ đó. Đó là lí do tại sao, nếu bạn biết cách nhìn vào mắt ai đó, bạn có thể nhìn vào trong chiều sâu của người đó. Người đó là ở đó. Người đó không hiện diện thế ở bất kì chỗ nào khác trong thân thể, nhưng nếu bạn có thể nhìn vào trong mắt người đó bạn sẽ thấy người đó ở đó. Nhìn vào mắt ai đó là nghệ thuật khó, và nó tới với bạn chỉ khi bạn đã lấy cú nhảy từ mắt riêng của bạn vào bên trong; bằng không bạn không thể nhìn được. Nếu bạn đã không nhìn vào bên trong, vượt ra ngoài mắt riêng của bạn, bạn không thể có cái nhìn vào trong mắt của ai đó khác. Nhưng nếu bạn biết cách nhìn vào trong mắt, bạn có thể chạm tới chiều sâu của người này.
Đó là lí do tại sao chỉ trong yêu bạn mới có thể nhìn thẳng và chăm chăm vào mắt của người khác. Ngoài ra, nếu bạn nhìn chăm chăm vào mắt của ai đó, người đó sẽ cảm thấy bị xúc phạm. Bạn đang xúc phạm; đây là việc xúc phạm. Bạn có thể nhìn vào thân thể – không có xúc phạm. Nhưng khoảnh khắc bạn nhìn chăm chăm vào mắt ai đó, bạn đang xúc phạm vào tính cá nhân của người đó, bạn đang xúc phạm tự do cá nhân của người đó, bạn đang bước vào người đó mà không có lời mời nào. Đó là lí do tại sao có một giới hạn, và bây giờ giới hạn này có thể được đo. Nhiều nhất bạn có thể được phép nhìn trong ba giây. Bạn có thể được phép chỉ nhìn bình thường và thế rồi bạn phải chuyển mắt đi; bằng không người kia sẽ cảm thấy bị xúc phạm. Đây là bạo hành, vì bạn có thể có thoáng nhìn về các bí mật bên trong của người đó, và điều đó không thể được phép.
Chỉ trong yêu sâu sắc bạn mới có thể nhìn vào mắt người kia, vì yêu ngụ ý rằng bây giờ bạn không muốn giữ bất kì bí mật nào. Bây giờ bạn mở cho người kia và người kia bao giờ cũng được đón chào và được mời đi vào bạn. Và khi những người yêu nhìn vào mắt nhau, có sự gặp gỡ phi thân thể, có gặp gỡ mà không mang tính thân thể. Cho nên điều thứ hai cần được nhớ: tâm trí bạn, tâm thức bạn, linh hồn bạn, bất kì cái gì ở bên trong bạn, có thể được nhìn thoáng qua đôi mắt.
Đó là lí do tại sao người mù có bộ mặt chết. Không chỉ việc mắt bị thiếu, mà bộ mặt là chết – không sống động. Mắt là ánh sáng của mặt: chúng làm sáng mặt bạn lên; chúng cho mặt sự sống động bên trong. Khi mắt không có đó, mặt bạn thiếu tính sống động. Và người mù thực sự bị đóng. Bạn không thể đi vào người đó dễ dàng thế. Đó là lí do tại sao người mù rất có tính bí mật và bạn có thể tin cậy vào người mù. Nếu bạn cho người đó một bí mật, bạn có thể tin cậy vào người đó. Người đó sẽ duy trì nó, và sẽ khó mà phán xét liệu người đó có bí mật không. Nhưng với người có mắt sống động, người ta có thể phán xét ngay lập tức rằng người đó có bí mật.
Chẳng hạn, bạn du hành mà không có vé trên xe hoả. Mắt bạn sẽ liên tục phản bội bạn rằng bạn không có vé. Đó là một bí mật; không người nào biết, chỉ bạn biết. Nhưng mắt bạn sẽ có cái nhìn khác, và bạn sẽ nhìn bất kì người nào đi vào trong toa với phẩm chất khác. Nếu người kia có thể hiểu được đặc tính này, người đó sẽ biết ngay rằng bạn không có vé. Cái nhìn sẽ khác khi bạn có vé. Cái nhìn sẽ khác!
Cho nên nếu bạn đang che giấu bí mật, mắt bạn sẽ tiết lộ điều đó. Và kiểm soát mắt là rất khó. Điều khó kiểm soát nhất trong thân thể là mắt. Cho nên mọi người không thể trở thành những thám tử lớn được vì huấn luyện cơ bản của thám tử là huấn luyện về mắt. Mắt người đó phải không để lộ bất kì cái gì – hay ngược lại chúng phải để lộ cái đối lập. Khi người đó đang du hành mà không có vé, mắt người đó phải để lộ ra rằng người đó có vé. Điều đó rất khó vì mắt không tự nguyện: chúng là phi tự nguyện.
Bây giờ nhiều thực nghiệm đang được tiến hành trên mắt. Ai đó là người brahmachari, người vô dục, và người đó nói người đó không có hấp dẫn tới đàn bà. Nhưng mắt người đó sẽ để lộ mọi thứ; người đó có thể che giấu sự hấp dẫn của mình. Người đàn bà đẹp vào phòng. Người đó có thể không nhìn cô ấy, nhưng ngay cả việc không nhìn cô ấy của người đó sẽ làm lộ ra. Sẽ có nỗ lực, đè nén tinh vi, và mắt sẽ biểu lộ điều đó. Không chỉ việc đó, bề mặt của mắt sẽ mở rộng. Khi người đàn bà đẹp đi vào, con ngươi của mắt sẽ nở to ngay lập tức để cho phép người đàn bà đẹp có nhiều không gian hơn để đi vào. Và bạn không thể làm được bất kì cái gì về điều đó với những con ngươi đó và việc nở to của chúng là không tự nguyện. Bạn không thể làm được bất kì cái gì! Tuyệt đối không thể nào kiểm soát được chúng. Cho nên điều thứ hai cần nhớ là ở chỗ mắt là cánh cửa cho bí mật của bạn. Nếu bất kì người nào muốn vào trong thế giới bí mật của bạn, riêng tư của bạn, mắt bạn là cánh cửa.
Nếu bạn biết cách mở khoá chúng, bạn sẽ trở nên mong manh, mở. Và nếu bạn muốn đi vào trong cuộc sống bí mật riêng của bạn, cuộc sống bên trong riêng của bạn, thế thì lần nữa bạn sẽ phải dùng cùng ổ khoá và hệ thống mở khoá. Bạn sẽ phải làm việc trên mắt của bạn, chỉ thế thì bạn mới có thể đi vào được.
Thứ ba, mắt là rất linh động, chuyển động, trong chuyển động thường xuyên, và chuyển động đó có nhịp riêng của nó, hệ thống riêng của nó, cơ chế riêng của nó. Mắt bạn không chuyển động ngẫu nhiên, theo cách hỗn loạn. Chúng có nhịp điệu của riêng chúng và nhịp điệu đó chỉ ra nhiều điều. Nếu bạn có ý nghĩ dục trong tâm trí, mắt bạn chuyển động khác – với nhịp điệu khác. Chỉ bằng việc nhìn vào mắt bạn và sự chuyển động, người ta có thể nói kiểu ý nghĩ nào đang di chuyển bên trong. Khi bạn cảm thấy đói và ý nghĩ về thức ăn có ở bên trong, mắt có chuyển động khác.
Cho nên ngay cả bây giờ mơ của bạn cũng có thể được xuyên thấu. Chuyển động của mắt của bạn có thể được ghi lại khi bạn ngủ. Và nhớ, ngay cả trong mơ mắt bạn cũng hành xử tương tự. Nếu bạn đang nhìn người đàn bà khoả thân trong mơ, điều này có thể được phán xét từ chuyển động của mắt bạn. Bây giờ họ có những thiết bị máy móc để ghi lại các chuyển động của mắt là gì.
Những chuyển động mắt này được gọi là R.E.M. – Rapid Eye Movements – chuyển động mắt nhanh. Chúng có thể được ghi lại trên đồ thị, cũng giống như điện tâm đồ. Nếu bạn đã ngủ cả đêm, chuyển động mắt của bạn có thể được ghi lại liên tục. Và thế rồi đồ thị có thể chỉ ra khi nào bạn mơ và khi nào bạn không mơ, vì khi bạn không mơ mắt dừng lại và trở thành tĩnh tại. Khi bạn đang mơ chúng chuyển động, và chuyển động này giống như khi bạn đang xem cái gì đó trên màn ảnh. Nếu bạn đang xem phim, mắt phải chuyển động. Theo cùng cách, trong mơ mắt bạn chuyển động: chúng đang nhìn cái gì đó. Chúng dõi theo chuyển động của phim. Với mắt bạn không có khác biệt giữa phim thực tại đang được chiếu trên màn ảnh hay chỉ là phim mơ.
Cho nên những máy ghi R.E.M. này nói bạn đã mơ bao nhiêu trong đêm và trong bao nhiêu khoảnh khắc bạn đã không mơ, vì mắt dừng chuyển động khi bạn không mơ. Có nhiều người nói họ không bao giờ mơ. Họ chỉ có trí nhớ rất đãng trí – không gì khác. Họ không thể nhớ được, đó là điều duy nhất. Họ thực tại đang mơ, trong cả đêm họ mơ, nhưng họ không thể nhớ được. Trí nhớ của họ không tốt, có vậy thôi. Cho nên đến sáng khi họ nói không có mơ, đừng tin họ.
Tại sao mắt chuyển động khi có mơ, và tại sao mắt dừng lại khi không có mơ? Từng chuyển động mắt đều được nối với quá trình ý nghĩ. Nếu suy nghĩ có đó, mắt sẽ chuyển động. Nếu không có suy nghĩ, mắt sẽ không chuyển động – không có nhu cầu.
Cho nên nhớ điểm thứ ba này nữa, rằng chuyển động mắt và suy nghĩ được nối với nhau. Đó là lí do tại sao nếu bạn dừng mắt và chuyển động của chúng, quá trình ý nghĩ của bạn sẽ dừng lại ngay lập tức. Hay nếu quá trình ý nghĩ của bạn dừng lại, mắt bạn sẽ tự động dừng.
Và một điểm nữa, điểm thứ tư. Mắt chuyển động liên tục từ vật này sang vật khác. Từ A sang B, từ B sang C, chúng liên tục chuyển động. Chuyển động là bản tính của chúng. Nó cũng giống như việc sông chảy: chuyển động là bản tính của chúng! Và bởi vì chuyển động đó, chúng sống động thế! Cuộc sống cũng là chuyển động.
Bạn có thể cố dừng mắt bạn tại điểm đặc biệt nào đó, vào vật đặc biệt, và không cho phép chúng chuyển động, nhưng chuyển động là bản tính của chúng. Bạn không thể dừng chuyển động được, nhưng bạn có thể dừng mắt của bạn: hiểu sự phân biệt này đi. Bạn có thể dừng mắt bạn ở điểm cố định đặc thù – vào một chấm trên tường. Bạn có thể nhìn chăm chăm vào chấm đó; bạn có thể dừng mắt bạn lại. Nhưng chuyển động là bản tính của chúng. Cho nên chúng có thể không chuyển động từ vật A sang vật B vì bạn đã buộc chúng vẫn còn ở A, nhưng thế rồi một hiện tượng rất lạ xảy ra. Chuyển động nhất định có đó; đó là bản tính của chúng. Nếu bạn không cho phép chúng chuyển động từ A sang B, chúng sẽ chuyển từ ra ngoài thành vào trong. Hoặc chúng có thể chuyển từ A sang B, hoặc nếu bạn không cho phép chuyển động ra ngoài này, chúng sẽ chuyển động vào trong. Chuyển động là bản tính của chúng; chúng cần chuyển động. Nếu bạn đột nhiên dừng và không cho phép chúng chuyển động ra ngoài, chúng sẽ bắt đầu chuyển động vào trong.
Cho nên có hai khả năng chuyển động. Một là từ vật A sang vật B. Nhưng đây là chuyển động ra ngoài. Đây là cách nó đang xảy ra một cách tự nhiên. Nhưng có khả năng khác mà là của mật tông và yoga – không cho phép chuyển động từ vật bên ngoài này sang vật khác và dừng chuyển động này. Thế thì mắt nhảy từ vật bên ngoài sang tâm thức bên trong, chúng bắt đầu chuyển động vào trong. Nhớ bốn điểm này; thế thì sẽ dễ hiểu các kĩ thuật này.
Từ “Vigyan Bhairav Mật tông – tập 2”
