Bao giờ cũng dựa trên chỉ trạng thái hạnh phúc của tâm trí.
Nếu bạn bất hạnh, điều đó đơn giản có nghĩa là bạn đã biết các thủ đoạn để là bất hạnh, và không gì khác. Bất hạnh tuỳ thuộc vào trạng thái của tâm trí bạn. Có những người bất hạnh trong mọi loại tình huống. Họ có phẩm chất nào đó trong tâm trí của họ mà biến mọi thứ thành bất hạnh. Nếu bạn nói cho họ về cái đẹp của hoa hồng họ lập tức bắt đầu đếm gai. Nếu bạn nói với họ, “Sáng đẹp làm sao, trời nắng làm sao!” họ sẽ nhìn bạn dường như họ ngạc nhiên bởi phát biểu của bạn. Họ sẽ nói, “Vậy thì sao! Một ngày giữa hai đêm tối! Nó chỉ là một ngày giữa hai đêm tối, cho nên quan trọng gì? Sao anh có vẻ bị thôi miên thế?”
Cùng điều này có thể được nhìn từ cách nhìn khẳng định; thế thì đột nhiên từng đêm được bao quanh bởi hai ngày. Và thế thì đột nhiên đó là phép màu rằng hoa hồng là có thể, rằng hoa tinh tế là có thể trong nhiều gai thế.
Mọi thứ là như nhau. Tất cả phụ thuộc vào loại trạng thái nào bạn đang mang trong đầu bạn. Hàng triệu người đang mang cây chữ thập; một cách tự nhiên, hiển nhiên, họ bị nặng gánh. Cuộc sống của họ là việc kéo lê. Trạng thái của họ là tới mức nó lập tức trở nên bị hội tụ vào mọi thứ có tính phủ định. Nó khuếch đại cái phủ định; nó là cách tiếp cận không lành mạnh hướng tới sự sống, bệnh hoạn. Nhưng họ liên tục nghĩ, “Chúng tôi có thể làm được gì? Thế giới là vậy.”
Không, thế giới không là vậy! Thế giới là tuyệt đối trung lập. Nó có gai, nó có hoa hồng, nó có đêm, nó có ngày. Thế giới là trung lập hoàn toàn, được cân bằng, nó có tất cả. Bây giờ vấn đề tuỳ ở bạn vào bạn chọn cái gì. Nếu bạn đã quyết định chọn chỉ cái sai, bạn sẽ sống trong một loại thế giới, vì bạn sẽ sống trong thế giới được chọn riêng của bạn.
Đó là cách mọi người tạo ra địa ngục và cõi trời trên cùng trái đất này. Điều có vẻ rất không thể tin được là Phật đã sống trên trái đất này với cùng loại người, và đã sống trong thiên đường. Và bạn cũng sống trên cùng trái đất này với cùng loại người, và bạn sống trong địa ngục.
Bây giờ, có hai khả năng. Tâm trí chính trị nói, “Đổi thế giới.” Tâm trí tôn giáo nói, “Đổi trạng thái của tâm trí ông.”
Tôn giáo và chính trị là đối lập đối xứng. Có khả năng một ngày nào đó có việc gặp gỡ của khoa học và tôn giáo. Sớm hay muộn, khoa học và tôn giáo nhất định gặp gỡ, vì cách tiếp cận của chúng là rất tương tự. Có thể hướng là khác – khoa học nghiên cứu cái bên ngoài, còn tôn giáo nghiên cứu cái bên trong. Nhưng việc tìm kiếm, phẩm chất của việc tìm kiếm, là cùng một. Linh hồn của tìm kiếm là cùng một.
Nhưng tôi không thấy có khả năng nào để chính trị và tôn giáo đã bao giờ có thể gặp gỡ. Chính trị bao giờ cũng nghĩ thế giới là sai; đổi xã hội, cấu trúc kinh tế, thế này và thế nọ, và mọi thứ sẽ ổn thoả. Còn tôn giáo nói thế giới bao giờ cũng là cùng một điều và sẽ vẫn còn là cùng một điều; bạn có thể thay đổi chỉ một điều – hoàn cảnh của tâm trí bạn, không gian của tâm trí của bạn.
Bao giờ cũng dựa trên chỉ trạng thái hạnh phúc của tâm trí.
Để điều đó trở thành một trong những qui tắc nền tảng của cuộc sống của bạn. Cho dù bạn bắt gặp điều phủ định, tìm cái gì đó khẳng định trong nó. Bạn bao giờ cũng sẽ có khả năng tìm ra cái gì đó. Và ngày bạn trở nên khéo léo và tìm ra điều khẳng định trong điều phủ định, bạn sẽ nhảy múa với niềm vui.
Thử điều đó đi, thử cái nhìn mới về sự sống đi. Nghĩ dưới dạng lạc quan, không bi quan. Người bi quan tạo ra địa ngục quanh bản thân mình và sống trong nó – bạn sống trong thế giới mà bạn tạo ra.
Nhớ, không chỉ có một thế giới, có nhiều thế giới như có các tâm trí trên thế giới. Tôi sống trong thế giới của tôi, bạn sống trong thế giới riêng của bạn. Chúng không chỉ khác nhau, chúng không bao giờ chờm lấp. Chúng là khác nhau hoàn toàn, chúng tồn tại trên các bình diện khác nhau.
Atisha làm thành qui tắc nền tảng cho các đệ tử của ông ấy sống trong trạng thái hạnh phúc của tâm trí. Thế thì bạn bắt đầu biến mọi cơ hội thành thách thức cho trưởng thành. Chẳng hạn, ai đó xúc phạm bạn. Bây giờ điều đó rõ ràng thế rằng bạn đã bị xúc phạm, làm sao bạn có thể thực hành trạng thái hạnh phúc của tâm trí bây giờ? Vâng, điều đó có thể được thực hành. Xúc phạm vị Phật và bạn sẽ biết.
Phật Gautam có lần đã bị xúc phạm. Ông ấy đi qua một làng, và dân làng đã rất chống lại ông ấy. Họ đã không thể nào hiểu thấu điều ông ấy đã thuyết giảng. So với chư phật, toàn thế giới bao giờ cũng rất nguyên thuỷ, rất chất phác, rất ngu. Mọi người tụ tập lại và xúc phạm ông ấy rất nhiều.
Phật lắng nghe rất im lặng và thế rồi ông ấy nói, “Nếu các ông đã được kết thúc, tôi có thể xin phép rời khỏi các ông được chứ, vì tôi phải tới làng khác, và họ phải đang đợi tôi. Nếu các ông còn chưa kết thúc, thế thì khi tôi trở lại vào sáng mai, các ông có thể lại tới và kết thúc việc của các ông.”
Một người trong đám đông hỏi, “Ông đã không nghe chúng tôi sao? Chúng tôi đã xúc phạm ông, lăng mạ ông. Chúng tôi đã dùng mọi loại từ bẩn thỉu, bất kì cái gì chúng tôi có thể tìm thấy.”
Phật cười. Ông ấy nói, “Các ông đã tới hơi quá trễ rồi – các ông đáng phải tới từ mười năm trước. Thế thì tôi đã trong cùng trạng thái tâm trí như các ông đang vậy; thế thì tôi chắc đã đáp lại, và đáp lại xứng đáng. Nhưng bây giờ đây đơn giản là cơ hội cho tôi có từ bi, có tính thiền. Tôi cám ơn rằng các ông đã cho phép tôi nhận cơ hội này. Đây chỉ là phép thử – phép thử về liệu tôi có bất kì cái gì phủ định đang lởn vởn ở bất kì chỗ nào trong tâm trí vô thức của tôi hay không.
“Và tôi hài lòng tuyên bố với các ông, các bạn, rằng ngay cả một cái bóng của điều tiêu cực đã không trôi qua tâm trí tôi. Tôi vẫn còn hoàn toàn phúc lạc, các ông đã không có khả năng ảnh hưởng tới tôi theo bất kì cách nào. Và tôi cực kì sung sướng rằng các ông đã cho tôi một cơ hội lớn thế. Rất ít người tốt như các ông vậy.”
Đây là cách người ta nên dùng các tình huống, đây là cách sannyasin nên dùng các cơ hội phủ định cho trưởng thành bên trong, cho việc hiểu bên trong, cho tính thiền, cho yêu, cho từ bi. Và một khi bạn đã học được trạng thái hạnh phúc này của tâm trí, cái nhìn khẳng định này về sự sống, bạn sẽ ngạc nhiên rằng toàn thể sự tồn tại bắt đầu vận hành theo cách khác toàn bộ. Nó bắt đầu chăm sóc bạn. Nó bắt đầu giúp bạn theo mọi cách có thể, nó trở thành người bạn lớn.
Và biết điều này là biết Thượng đế. Biết điều này, rằng sự tồn tại chăm sóc bạn, là biết Thượng đế. Không có Thượng đế khác – chỉ việc cảm này, việc cảm vô cùng này, việc cảm xuyên thấu này, rằng sự tồn tại yêu bạn, bảo vệ bạn, giúp bạn và trút nhiều nhiều phúc lành lên bạn; rằng sự tồn tại là ân huệ hướng tới bạn, rằng bạn không bị là xa lạ, rằng bạn không là người lạ, rằng đây là nhà bạn.
Cảm thấy rằng “Sự tồn tại này là nhà của mình” là biết Thượng đế.
Từ “Sách về Trí huệ”, T.1, Ch.9
