Tôi chết mọi khoảnh khắc, tôi không tích luỹ chết – cho nên nó không phải là vấn đề. Nếu bạn thực sự sống, thế thì chết không phải là vấn đề chút nào. Bạn không cần xử trí với nó vì nó không tồn tại.
Chết là vấn đề được tạo ra. Cố hiểu nó đi. Vì bạn không cho phép quá khứ chết đi, nó liên tục được tích luỹ, nó trở thành gánh nặng lên bạn, nó là tải trọng chết. Nếu bạn cho phép quá khứ chết đi từng khoảnh khắc khi thời gian trôi qua, nếu bạn kết thúc với nó, thế thì từng khoảnh khắc bạn lại được sinh ra và bạn không tích luỹ quá khứ chết. Thế thì bạn không tích luỹ chết và do đó không có vấn đề để xử trí, không có vấn đề để giải quyết. Từng khoảnh khắc bạn trở thành tươi tắn – và bạn biết rằng tươi tắn này là vĩnh hằng, vô thời gian. Ngay cả khi cái gọi là chết sẽ xảy ra, bạn sẽ không chết. Trong khoảnh khắc đó sống đã trở thành quá khứ, cho nên bạn không bám vào nó. Bạn đã học một điều trong sống – không bám víu. Cho nên bạn không bám vào nó và vấn đề không nảy sinh. Nếu bạn bám vào sống, có sợ chết. Việc bám vào sống tạo ra vấn đề.
Tại sao bạn bám vào sống? Bạn bám vào sống vì bạn không biết cách sống nó, bạn chưa bao giờ được bảo cho cách sống nó. Bạn đã thực sự hoàn toàn bị làm hư hại, bạn đã được ước định theo cách mà bạn không sống. Bạn không sống cuộc sống, do đó có sợ. Bạn không bao giờ đi vào trong bất kì cái gì một cách toàn bộ. Bạn không yêu một cách toàn bộ, bạn không khóc một cách toàn bộ, bạn không cười một cách toàn bộ – bạn đã quên ngôn ngữ của tính toàn bộ. Bạn không biết tính toàn bộ nghĩa là gì – bạn bao giờ cũng là bộ phận. Ngay cả trong khi đang yêu, bạn không đi tới tận cùng, bạn không cho phép nó xảy ra. Bạn liên tục chống lại.
Đầu tiên bạn liên tục tích luỹ quá khứ chết – điều đó đang tích luỹ chết quanh bạn. Quá khứ bị đông cứng đó sẽ trở nên ngày càng nặng hơn mọi ngày vì nó đang tăng lên mọi ngày. Và cuộc sống của bạn là rất tinh tế và mong manh; với quá khứ chết đó trên đỉnh của nó, bạn đang nghiền nát nó. Và quá khứ chết đó sẽ không cho phép bạn sống bất kì khoảnh khắc nào một cách toàn bộ, nó bao giờ cũng kéo bạn lại. Bạn muốn đi lên trước, nhưng nó kéo bạn lại sau. Cho dù bạn đi, bạn không đi toàn thể con đường. Cho nên không cái gì được hoàn thành, không cái gì đã bao giờ được hoàn thành. Bạn đã không bao giờ yêu, bạn đã không bao giờ cười. Vâng, bạn đã cười nhiều lần nhưng tiếng cười đã không bao giờ là toàn bộ, nó bao giờ cũng bộ phận, mảnh nhỏ.
Bạn vẫn không nhận biết về sống là gì – bạn chưa múa điệu múa đó, bạn chưa hát bài hát đó. Khi bạn sống cuộc sống trong tính toàn bộ của nó, từ khoảnh khắc sang khoảnh khắc, bạn không cảm thấy sợ chết, không có gì để sợ. Bạn đã sống cuộc sống của bạn, bạn đã tận hưởng phúc lành này, bạn cảm thấy biết ơn. Chết sẽ bắt đầu xuất hiện như việc nghỉ ngơi lớn, không gì khác. Chết sẽ không có khả năng lấy đi bất kì cái gì từ bạn vì bất kì cái gì có thể bị lấy đi đều đã bị bỏ đi trước khi chết tới. Bạn đã không bao giờ tích luỹ nó. Và chết sẽ không phá huỷ bất kì cái gì vì bạn biết cách sống từng khoảnh khắc một cách toàn bộ. Khi chết tới, bạn cũng sẽ sống cái chết một cách toàn bộ.
Khi Socrates sắp chết sau khi bị đầu độc, các đệ tử của ông ấy đã kêu và khóc. Ông ấy mở mắt ra và nói, ‘Các ông làm gì vậy? Sao các ông khóc? Trong khoảnh khắc đẹp thế các ông đang làm gì? Sao các ông bỏ lỡ điều này? Tham gia cùng ta đi. Chết đang xảy ra. Đừng bỏ lỡ cơ hội này. Cố nhìn chết đi. Đó là điều ta đang làm.’
Và ông ấy tiếp tục nói cho các đệ tử của mình, ‘Bây giờ chân ta đã tê dại rồi. Nhưng nó là điều huyền bí – chân ta đã tê dại, ta không thể cảm thấy chân ta nữa, nhưng cảm giác của ta về bản thân ta vẫn như vậy, nó không kém đi.’ Thế rồi ông ấy nói, ‘Tay ta đang tê dại đi. Chúng đã biến mất. Ta không thể cảm thấy chúng.’ Ông ấy đề nghị một trong các đệ tử của ông ấy cấu vào ông ấy. Ông ấy bị cấu, nhưng ông ấy không thể cảm thấy nó. Và ông ấy cười và nói, ‘Điều này kì lạ. Bây giờ thân thể ta gần như chết nhưng ta vẫn sống như bao giờ. Việc cảm của tâm thức của ta là toàn bộ như bao giờ.’
Thế rồi ông ấy bắt đầu cảm thấy rằng tim ông ấy đang chìm đi nhưng tới chính khoảnh khắc cuối cùng ông ấy nói, ‘Nhớ, đây là lời cuối cùng của ta. Ta sẽ không có khả năng nói bất kì cái gì thêm nữa vì lưỡi của ta đang đông cứng.’ Điều cuối cùng ông ấy nói với các đệ tử của mình là, ‘Ta đang sống toàn bộ như bao giờ, tâm thức của ta đã không giảm đi chút nào. Cho nên thân thể không thể phá huỷ được ta. Thân thể đã mất đi, ta đang trên bờ của việc biến mất, nhưng việc cảm bên trong của ta, việc cảm về tính chủ thể của ta là không bị chạm tới bao giờ. Thực ra, nó là rõ ràng hơn bao giờ trước đây.’
Chết cho hoàn cảnh; nó trở thành bảng đen và sống trở thành cái gì đó được viết bằng phấn trắng trên bảng đen. Trong sống bạn có thể không có khả năng cảm thấy sự sống tinh thính thế, sắc bén thế, nhạy cảm thế, nhưng trong chết bạn có thể cảm được vậy vì sự tương phản. Nó cũng giống như nhìn sao ban đêm, và khi đêm tối sao là sáng hơn. Trong ngày chúng vẫn có đó nữa, chúng đã không đi bất kì đâu, chúng không thể đi bất kì đâu được. Chúng có thể đi đâu được? Chúng có đó. Nhưng vì ánh sáng mặt trời bạn không thể thấy được chúng. Ánh sáng của chúng bị mất trong ánh mặt trời. Trong đêm tối chúng có đó – đẹp thế, nhấp nháy. Đích xác cùng điều này xảy ra trong chết. Sống trở thành ngôi sao chói sáng.
Bạn hỏi tôi: Thầy xử trí chết thế nào? Tôi không biết chết là gì vì tôi liên tục chết, từng khoảnh khắc tôi liên tục chết đi quá khứ. Tôi không sống trong quá khứ. Và tôi không sống trong quá khứ tôi không sống trong tương lai – tương lai bao giờ cũng là phóng chiếu của quá khứ. Quá khứ chết tạo ra tương lai giả, và chỉ khoảnh khắc này là thực.
Tôi ở đây, ngay bây giờ cảm khoảnh khắc này. Vấn đề chết ở đâu? Làm sao bạn có thể chết trong khoảnh khắc này? Chết bao giờ cũng là vấn đề được phóng chiếu: một ngày nào đó bạn sẽ chết. Nó chỉ là suy diễn – ngày nào đó. Ai đó đã chết, bạn đã thấy một người chết, và thế rồi bạn trở nên sợ rằng bạn sẽ chết. Nhưng bạn có thực sự thấy rằng người đó đã chết không? Bạn đã chỉ thấy cách biểu hiện bên ngoài của cái chết của người đó, bạn không biết cái gì đã xảy ra cho người đó ở bên trong.
Không ai đã bao giờ chết. Chết là điều không thực lớn nhất; nó không tồn tại. Chỉ sự sống tồn tại. Sự sống là vĩnh hằng. Nếu bạn bỏ quá khứ, tương lai cũng bị bỏ đi. Và trong hiện tại không có chết, trong hiện tại chỉ có sống.
Lắng nghe câu chuyện hay này.
Lớp tâm lí đại học đang nghiên cứu phản ứng của con người với kích thích dục và mối quan tâm đặc biệt đã là tần xuất của mối quan hệ say đắm.
‘Bao nhiêu sinh viên ở đây,’ giáo sư nói, ‘tham gia vào nhiều hơn một lần một tuần?
Năm người giơ tay lên.
‘Và bao nhiêu người tham gia một tuần một lần?’ Mười tay giơ lên.
‘Bao nhiêu người hai lần một tháng?’ Tám tay giơ lên.
‘Một lần một tháng?’ Bốn tay giơ lên.
‘Và bao nhiêu người một lần một năm?’
Một cậu nhỏ người ở hàng cuối vẫy tay điên cuồng và cười khúc khích điên dại.
‘Nếu em tham gia chỉ một lần một năm,’ giáo sư nói, ‘tôi không thấy làm sao em quá vui mừng thế.’
Đỏ mặt với kích động, anh chàng nhỏ người nói, ‘Vâng, nhưng đêm nay là đêm đó!’
Để khoảnh khắc này là khoảnh khắc duy nhất đi. Đừng sống trong quá khứ vì không ai có thể sống trong quá khứ. Nó không còn nữa. Và đừng làm cung điện của bạn trong tương lai, nó không thể được làm. Tương lai không tồn tại. Sống trong khoảnh khắc này đi.
Jesus nói với đệ tử của ông ấy, ‘Nhìn những hoa loa kèn này trên cánh đồng. Chúng đẹp làm sao. Ngay cả Solomon, được trang điểm trong mọi vật dụng đắt tiền, đã không đẹp như thế.’ Và bí mật gì của hoa loa kèn trên cánh đồng? Chúng sống trong khoảnh khắc. Hôm nay là ngày, đêm nay là đêm và khoảnh khắc này là khoảnh khắc duy nhất.
Một khi bạn bắt đầu sống trong khoảnh khắc này bạn thường xuyên trong tiếp xúc với sự sống. Và sự sống làm tươi mới bạn, sự sống liên tục làm khoẻ lại bạn.
Vâng, thân thể sẽ biến mất một ngày nào đó, nhưng đó không phải là chết – đó đơn giản là thân thể mệt mỏi đi nghỉ. Vâng, tâm trí này sẽ bị mất đi, vì tâm trí này đã được dùng. Bạn muốn gì? Bạn có muốn dùng cùng tâm trí này mãi mãi không? Bạn có chán với nó không? Tâm trí này làm việc từ ngày bạn được sinh ra cho tới ngày bạn chết – bẩy mươi, tám mươi, chín mươi năm. Nó là cái máy. Cảm thấy chút ít từ bi với cái máy này đi – dần dần nó trở nên già, dần dần nó không vận hành tốt thế, cho nên bạn cần cái máy mới.
Thân thể này trở nên già, thân thể này trở nên rệu rã, nó là cái máy. Và nó là cái máy cực kì rắc rối và phức tạp; khoa học chưa có khả năng phát minh ra bất kì cái gì khác như nó. Nó là tự động thế. Bạn nghĩ tự động hoá là mới sao? Thân thể bạn đã là tự động trong hàng triệu năm. Khi bạn ăn thức ăn được nó tiêu hoá một cách tự động. Bạn không phải tiêu hoá. Khi bạn hít vào, máu nhận ô xi và xả ra các bô níc một cách tự động – bạn không phải làm những điều này. Nghĩ mà xem nếu như bạn phải làm những điều này! Bạn chắc phát rồ bên trong một ngày nào đó, bạn chắc sẽ không có khả năng sống sót. Nó toàn là tự động. Và trong bẩy mươi, tám mươi, chín mươi năm cái máy này vận hành tốt hoàn hảo. Vâng, đôi khi bạn cảm thấy ốm, đôi khi bạn không khoẻ, và thế này và thế nọ – nhưng điều đó không là gì cả. Với cái máy phức tạp và tinh tế thế, mọi ốm bệnh đều không là gì. Chính phép màu là dẫu sao bạn tồn tại. Chính phép màu là đôi khi bạn mạnh khoẻ.
Nhưng mọi máy đều bị mệt mỏi. Ngay cả thép cũng bị mệt. Bây giờ các nhà khoa học nói rằng thép bị mệt. Khi tôi đang nói không chỉ thân thể tôi sẽ mệt mỏi, cái microphone này cũng sẽ bị mệt nữa. Mọi thứ bị mệt mỏi và mọi thứ đều cần nghỉ ngơi.
Chết chỉ là nghỉ ngơi, không gì khác. Bạn tan biến thành các yếu tố. Thân thể trở về với đất để nghỉ ngơi. Nhưng nó sẽ được hồi sinh lại trong cả nghìn lẻ một thân thể, nó sẽ lại quay lại. Bạn không thể quan sát nó ở mọi nơi sao? Xuân tới, cây nở đầy hoa, và thế rồi hoa biến mất trở lại trong đất. Thế rồi lá rụng xuống vào trong đất và trở thành phân. Chúng lại sẽ đi vào trong vòng tuần hoàn của cây khác nào đó, chúng sẽ lại trở thành một phần của cây khác nào đó, chúng sẽ lại sống dưới mặt trời, chúng sẽ lại tận hưởng gió và trăng và sao, chúng sẽ lại cười, chúng sẽ lại mỉm cười, chúng sẽ lại hát bài ca và chim sẽ lại tới với chúng và mọi người sẽ tận hưởng việc nhìn chúng.
Điều này tiếp diễn. Sự sống là vòng hành động và nghỉ ngơi liên tục. Sự sống không chỉ là cái mà bạn gọi là sống – chết là một phần của sống, chết không phải là kết thúc của sống. Chết là một phần của sống; thực ra, chính là qua chết mà sống tồn tại, vì qua chết sống đi vào nghỉ ngơi và lại trở nên đầy năng lượng và sức sống và quay lại. Nó giống như đi ngủ trong đêm. Vâng, ngủ là chết nhỏ. Bạn chết trong vài giờ. Nếu bạn chết đúng trong ngủ của bạn thế thì đến sáng bạn rất tươi tắn, bạn lại trẻ trung, mắt bạn lại có tia lửa của chúng, chân bạn lại có điệu vũ của chúng, bạn lại đầy niềm vui và phấn chấn. Nếu bạn đã không có khả năng ngủ ngon thế thì đến sáng bạn mệt.
Cho nên học sống tốt và học chết tốt đi. Khi bạn chết, chết hoàn toàn để cho khi bạn lại được sinh ra, lại phấn chấn sẽ tuôn chảy. Và tại sao bị bận tâm về điều đó? Bạn không bận tâm về một điều – bạn đã bao giờ bàn tán về nó chưa? Bạn đã bao giờ nghĩ bạn đã ở đâu trước kiếp này, trước việc sinh này? Bạn không quan tâm. Tại sao? Thế thì tại sao bạn chăm lo về chết? Bạn đã trải qua chết nhiều lần nhưng bạn không quan tâm chút nào. Bạn có thể đã là Alexander Đại đế, ai biết? Mọi loại người điên đang ở đây. Bạn có thể đã là Thành Cát Tư Hãn hay Adolf Hitler… nhiều người Đức đang ở đây! Ai biết?
Mọi loại điều xảy ra trong thế giới này nhưng bạn không lo nghĩ. Cho dù ai đó nói bạn đã là Alexander Đại đế, bạn sẽ nói rằng bạn không quan tâm. Có thành vấn đề gì? Nhưng khi bạn đã là Alexander Đại đế điều đó thành vấn đề lắm – và bạn đã nghĩ nhiều về chết.
Bạn sẽ chết và vậy mà bạn sẽ không chết. Đây là sự tổ hợp. Thân thể này bị mệt mỏi, tâm trí này bị mệt mỏi, bản ngã này bị mệt mỏi… và cái là thực ở bên trong, người chủ thực của ngôi nhà của bạn, tâm thức, lấy cú nhảy, cố tìm ra thân thể khác, bụng mẹ khác, và cứ thế tiếp diễn.
Thế rồi một khoảnh khắc tới khi bạn mệt với những cái vòng này của bản thân sự sống. Đầu tiên bạn bị mệt với một vòng, thế rồi bạn đi vào vòng khác, thế rồi lại vòng khác, thế rồi lại vòng khác, bánh xe tiếp bánh xe. Một khoảnh khắc tới trong đời bạn khi bạn trở nên ngày càng tỉnh táo hơn về điều đang xảy ra. Bạn bị mệt, không chỉ của một kiếp mà mệt về sự sống như vậy, về việc tới và đi thường xuyên này – điều người Hindus gọi là awagaman, tới và đi.
Ngày bạn trở nên mệt về chính việc tới và đi này, bạn trở thành có tính tôn giáo. Thế thì một yếu tố mới đã đi vào trong tâm thức của bạn, một tia sáng mới. Thế thì bạn bắt đầu nghĩ về niết bàn. Chết bình thường gạt bỏ một kiếp sống để cho bạn có thể lại sống; niết bàn gạt bỏ mọi kiếp sống để cho bạn không sống như một cá nhân, bạn bắt đầu sống như vũ trụ, bạn bắt đầu sống như Thượng đế. Thế thì không có nhu cầu quay lại thân thể, tâm trí, bản ngã.
Từ “Thiền: con đường của nghịch lí”, T.1, Ch.2
