Tôi bao giờ cũng mơ trở thành người nổi tiếng thế giới, giầu có và thành công. Osho ơi, thầy có thể giúp tôi trong việc hoàn thành ham muốn của tôi không?
Không đâu, thưa ngài, không chút nào, không bao giờ, vì ham muốn của bạn là tự tử. Tôi không thể giúp được bạn tự tử. Tôi có thể giúp bạn trưởng thành và hiện hữu, nhưng tôi không thể giúp được bạn tự tử, tôi không thể giúp được bạn phá huỷ bản thân bạn chẳng vì cái gì.
Tham vọng là chất độc. Nếu bạn muốn là nhạc sĩ giỏi hơn, tôi có thể giúp bạn, nhưng đừng nghĩ dưới dạng trở thành nổi tiếng thế giới. Nếu bạn muốn là nhà thơ giỏi hơn, tôi có thể giúp bạn, nhưng đừng nghĩ dưới dạng giải thưởng Nobel. Nếu bạn muốn là hoạ sĩ giỏi, tôi có thể giúp bạn – tôi giúp tính sáng tạo. Nhưng tính sáng tạo chẳng liên quan gì tới tên tuổi và danh vọng, thành công và tiền bạc. Và tôi không nói rằng nếu chúng tới thế thì bạn phải từ bỏ chúng, nếu chúng tới điều đó là được, tận hưởng chúng. Nhưng không để chúng trở thành động cơ của bạn, vì khi một người đang cố là thành công, làm sao người đó có thể thực sự là nhà thơ? Năng lượng của người đó là trong chính trị, làm sao người đó có thể có tính thơ ca? Nếu một người đang cố là giầu, làm sao người đó có thể là hoạ sĩ thực? Toàn thể năng lượng của người đó dồn vào việc là giầu. Hoạ sĩ cần toàn thể năng lượng của người đó dồn vào bức tranh, và bức tranh là ở đây bây giờ. Và giầu có có thể tới ở đâu đó trong tương lai – có thể tới, có thể không tới. Không có sự cần thiết; nó toàn là ngẫu nhiên – thành công là ngẫu nhiên, danh vọng là ngẫu nhiên.
Nhưng phúc lạc không phải là ngẫu nhiên. Tôi có thể giúp bạn là phúc lạc; bạn có thể vẽ và phúc lạc. Liệu bức tranh có trở nên nổi tiếng hay không, liệu bạn có trở thành một Picasso hay không, không phải là vấn đề chút nào, nhưng tôi có thể giúp bạn vẽ theo cách mà trong khi bạn vẽ ngay cả Picasso có thể cảm thấy ghen tị với bạn. Bạn có thể hoàn toàn mất hút trong việc vẽ của bạn, và đó là niềm vui thực. Đó là những khoảnh khắc của yêu và thiền; đó là những khoảnh khắc là thiêng liêng. Khoảnh khắc thiêng liêng là khoảnh khắc trong đó bạn hoàn toàn bị mất hút – khi các biên giới của bạn biến mất, khi trong một khoảnh khắc bạn không hiện hữu và Thượng đế hiện hữu.
Nhưng tôi không thể giúp bạn thành công được. Tôi không chống lại thành công, để tôi nhắc bạn lần nữa, tôi không nói đừng thành công; tôi chẳng có gì để chống lại nó, nó là hoàn toàn tốt. Điều tôi đang nói là không lấy nó làm động cơ, bằng không bạn sẽ bỏ lỡ hội hoạ, bạn sẽ bỏ lỡ thơ ca, bạn sẽ bỏ lỡ bài ca mà bạn đang hát ngay bây giờ; và khi thành công tới, bạn sẽ chỉ có bàn tay trống rỗng vì không ai có thể được hoàn thành bởi thành công. Thành công không thể nuôi dưỡng; nó không có dưỡng chất trong nó – thành công chỉ là sự rỗng tuếch.
Mới đêm hôm nọ tôi đã đọc cuốn sách về Somerset Maugham, Đối thoại với Willie. Cuốn sách được viết bởi cháu gái của Somerset Maugham, Robin Maugham. Bây giờ, Somerset Maugham đã một trong những người nổi tiếng, thành công, giầu có nhất thời đại này, nhưng cuốn hồi kí này đang tiết lộ ra. Nghe những lời này.
Robin Maugham viết về ông bác nổi tiếng và thành công của mình, Somerset Maugham:
Ông ấy chắc chắn là tác giả đang sống nổi tiếng nhất. Và là người buồn nhất… ‘Cháu biết đấy,’ ông ấy nói với tôi ‘Bác sẽ sớm chết, và bác không thích ý tưởng về nó chút nào…’ và phát biểu này đã được đưa ra khi ông ấy chín mươi mốt tuổi. ‘Bác là người rất già’ ông ấy nói. ‘Nhưng điều đó không làm cho nó thành dễ dàng hơn với bác.’
Ông ấy giầu có, nổi tiếng thế giới và mọi cái đó, vào độ tuổi chín mươi mốt ông ấy vẫn làm ra của cải, cho dù ông ấy đã không viết ra một lời trong thời đó. Tiền hoa hồng từ những cuốn sách của ông ấy vẫn chảy vào từ khắp thế giới theo đúng nghĩa đen, và những người hâm mộ đã viết như vậy. Tại khoảnh khắc này bốn vở kịch của ông ấy đang được diễn ở Đức. Vở kịch của ông ấy The Circle đã được diễn lại vẻ vang ở Anh và vở The Constant Wife vừa mới được chuyển thể thành nhạc. Một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông ấy, Of Human Bondage, đã sớm được chuyển thành phim, mà có thể mang tới cho ông ấy nhiều triệu đô la như các tác phẩm Rain, The Moon And Sixpence và The Razor’s Edge đã làm. Không may, một phần thưởng cho mọi tài năng và thành công của ông ấy đã không được trao cho ông ấy là hạnh phúc.
Ông ấy đã là người buồn nhất trên thế giới.
‘Kí ức hạnh phúc nhất đời của bác là gì?’ tôi đã hỏi ông ấy. Ông ấy nói ‘Bác không thể nghĩ được về một khoảnh khắc nào.’ Tôi nhìn quanh – cô cháu gái nói – phòng khách và những đồ đạc giá trị vô cùng của nó cùng những bức tranh và tác phẩm nghệ thuật mà thành công của ông ấy đã tạo khả năng cho ông ấy thu nhận về. Bản thân biệt thự của ông ấy và khu vườn tuyệt diệu – khung cảnh môi trường cổ tích trên bờ biển Địa Trung Hải – đã có giá trị sáu trăm nghìn pounds. Ông ấy có mười một người hầu, nhưng ông ấy đã không hạnh phúc.
Ngày hôm sau ông ấy đã xem trong Kinh Thánh và nói ‘Bác đã bắt gặp một trích đoạn: Người ta sẽ được lợi gì nếu người ta thu được toàn thế giới và mất đi hồn riêng của mình? Ông ấy đan tay vào nhau và tháo ra trong đau đớn và lại nói ‘Bác phải nói với cháu, cháu Robin yêu của bác, rằng đoạn văn bản này thường được treo đối diện với giường của bác khi bác còn nhỏ.’ Và thế rồi tôi đưa ông ấy đi dạo trong vườn và ông ấy nói ‘Cháu biết đấy, khi bác chết, họ sẽ lấy nó đi khỏi bác – mọi cây, toàn thể ngôi nhà, và mọi đồ đạc đồng quê. Bác thậm chí sẽ không có khả năng đem một cái bàn theo bác.’
Và ông ấy đã rất buồn, và ông ấy run.
Ông ấy im lặng một chốc khi chúng tôi bước qua rặng cam, và thế rồi ông nói ‘Bác đã là thất bại cho toàn thể con đường qua đời bác.’ Tôi cố an ủi ông ấy. ‘Bác là nhà văn nổi tiếng nhất vẫn còn sống. Chắc chắn điều đó ngụ ý cái gì đó chứ?’ Tôi hỏi. ‘Bác ước bác không bao giờ viết ra một lời’ ông ấy trả lời. ‘Nó đã mang cái gì lại cho bác? Cả đời bác đã là thất bại, và bây giờ quá trễ để thay đổi’ ông ấy nói. ‘Nó là quá trễ.’ Và nước mắt trào ra trong mắt ông ấy.
Thành công có thể mang tới cái gì cho bạn? Bây giờ, người này, Somerset Maugham, đã sống vô ích. Ông ấy đã sống lâu – chín mươi mốt tuổi – ông ấy có thể đã là người rất rất mãn nguyện, được hoàn thành. Nhưng nếu thành công có thể trao cho điều đó, chỉ thế thôi; nếu giầu có có thể trao điều đó, chỉ thế thôi; nếu biệt thư lớn và người hầu có thể trao điều đó, chỉ thế thôi.
Trong phân tích tối thượng về sự sống, tên tuổi và danh vọng là không liên quan, mọi thứ thành vấn đề trong việc tìm ra chung cuộc bạn sống thế nào từng khoảnh khắc của đời bạn. Nó có là vui vẻ không? Nó có là mở hội không? Và trong những thứ nhỏ bé bạn có hạnh phúc không? Tắm, nhấm nháp trà, lau sàn, lang thang trong vườn, trồng cây, nói chuyện với bạn bè, hay ngồi im lặng với người yêu của bạn, hay ngắm trăng, hay chỉ lắng nghe tiếng chim – bạn có hạnh phúc trong mọi khoảnh khắc này không? Từng khoảnh khắc có là khoảnh khắc được biến đổi của hạnh phúc chói sáng không? Nó có rạng ngời với niềm vui không? Điều đó mới thành vấn đề.
Bạn hỏi tôi liệu tôi có thể giúp được bạn trong hoàn thành ham muốn của bạn không. Không, không chút nào đâu, vì ham muốn đó là kẻ thù của bạn; nó sẽ phá huỷ bạn. Và một ngày nào đó khi bạn sẽ bắt gặp câu này trong Kinh Thánh ‘Người ta sẽ được lợi gì nếu người ta thu được toàn thế giới và mất đi hồn riêng của mình?’ bạn sẽ khóc trong thất vọng, và thế rồi bạn sẽ nói ‘Và bây giờ quá trễ để thay đổi. Quá trễ mất rồi.’
Tôi nói với bạn, ngay bây giờ không là quá trễ đâu, cái gì đó có thể được làm: bạn có thể thay đổi cuộc sống của bạn một cách toàn bộ từ chính rễ. Tôi có thể giúp bạn trải qua thay đổi giả kim thuật, nhưng tôi không thể đảm bảo theo nghĩa thế gian. Tôi đảm bảo mọi thành công trong thế giới bên trong; tôi có thể làm bạn thành giầu – giầu như bất kì Phật nào. Và chỉ chư phật là giầu; những người chỉ có những thứ thế gian quanh họ không phải là giầu thực – họ là người nghèo đang lừa phỉnh bản thân họ và người khác rằng họ là giầu. Sâu bên dưới là kẻ ăn xin, họ không phải là hoàng đế thực.
Phật tới một thành phố, và nhà vua có chút ít ngần ngại đi ra đón ông ấy. Thừa tướng riêng của nhà vua nói ‘Nếu bệ hạ không đi và đón ông ấy, thế thì xin nhận việc từ chức của thần, thế thì thần không thể phục vụ bệ hạ thêm nữa.’ Nhà vua nói ‘Nhưng tại sao?’ – và ông này là người không thể thiếu được, không có thừa tướng nhà vua chắc đã bị thất bại, thừa tướng là chìa khoá thực cho quyền lực của nhà vua. Ông ta nói ‘Nhưng tại sao? Tại sao ông khăng khăng thế? Tại sao ta phải đi đón kẻ ăn xin?’ Và thừa tướng, ông già, nói ‘Bệ hạ là kẻ ăn xin và ông ấy là hoàng đế, đó là lí do tại sao. Bệ hạ đi đón ông ấy đi, bằng không bệ hạ không xứng đáng để phục vụ.’
Nhà vua phải đi. Ngần ngại, ông ta đi. Nhưng khi ông ta đã gặp xong Phật, ông ta chạm chân ông già, thừa tướng của ông ta, và ông ta nói ‘Ông đúng, ông ấy là vua, ta là kẻ ăn xin.’
Sự sống là kì lạ. Ở đây đôi khi vua là kẻ ăn xin và kẻ ăn xin là vua. Đừng bị lừa bởi dáng vẻ. Nhìn vào trong đi. Tim là giầu có khi nó đập rộn ràng với niềm vui, tim là giầu có khi nó rơi vào hài hoà với Đạo, với tự nhiên, với luật tối thượng của sự sống, với pháp – dhamma. Tim là giầu có khi bạn rơi vào trong hài hoà với cái toàn thể; đó là giầu có duy nhất có đó. Bằng không, một ngày nào đó bạn sẽ khóc và bạn sẽ nói ‘Trễ quá rồi…’
Tôi không thể giúp bạn phá huỷ cuộc sống của bạn, tôi ở đây để tôn cao cuộc sống của bạn, tôi ở đây để cho bạn cuộc sống dư thừa.
Từ “Mặt trời mọc buổi tối”, Ch.10
